Kültür ve sanat dünyasının değerli isimlerinden Zülfü Livaneli, Osmanlı tarihinin en tartışmalı devirlerinden birine ve o devrin başkahramanı olan II. Abdülhamid’e dair epik bir anlatımla sunduğu “Kaplanın Sırtında” isimli yeni kitabını anlattı. “Amacım tarihî bir şahsiyeti ve o devrin şartlarını olduğu üzere ortaya koymaktı” diyen Livanli, “Ben kimseyle dövüşmüyorum, o denli bir niyetim yok, 120 yılki evvelki şahsiyetlerle bir davam yok” dedi.
“Beni daha çok kişi kıssası ilgilendiriyor” diyen Livaneli, politik, ideolojik tartışmalardan çok romancı olarak bir kişinin psikolojisinin ilgisini çektiğini ve bunun için bu devri çalışmaya başladığını söyledi. Livaneli, Abdülhamit’in tahttan indirilmesini “kaplanın sırtından düşmek” metaforuyla özleştirdiği kitabından bahsederken, “Bir günde iktidarı bu kadar kaybedebilmek. ‘Kaptanın sırtından düşme’ metaforuyla birleştirdim. Kaplanın sırtındayken o yırtıcı hayvana hakimsin, o sana bir şey yapamaz, zira sen üstesin, o denli de doğmuşsun. Fakat inmek istediğinde bir gün ya da düşersen paramparça eder seni o kaplan. İktidar o denli bir şeydir” diye konuştu.
Zülfü Livaneli, yeni romanını “Kaplanın sırtında” isimli yeni kitabını İnkılap Kitapevi’nin hazırladığı podcast serisinde Sırrı Süreyya Öncü’ye anlattı.
Sırrı Süreyya Başkan Livaneli’nin kitabından, “Bunun çok değişik bir yerde tartışılacağını düşünüyorum. Birinci gördüğüm şey sizin bu çabası ve sadakati çok yüksekte tutuğunuz birine tarihî bir şahsiyete ya da tarihtekilere olgulara saygısızlık etmeme ismine 40 bin modül olmuşsunuz fakat ortaya da çok hoş bir şey çıkmış” diye bahsetti.
“Ben kimseyle dövüşmüyorum, 120 yılki evvelki şahsiyetlerle bir davam yok”
Livaneli “Kaplanın sırtında” isimli kitabına ait olarak şunları anlattı:
“Kitabı dört yıldır yazıyorum. Hatta dört yılı da geçti. Ancak kitabın çıkmasına çok az kala görüyoruz bugünlerde yeniden onu tartışıyor. Siyaset onu tartışıyor. Kahrolsun istibdat yaşasın hürriyet sloganları duyuluyor. Çıkıyor siyasetçiler Abdülhamit Han’a laf uzatmak senin haddin midir diyor. Hâlâ bir Abdülhamit tartışmasıdır gidiyor. Aslında Abdülhamit tartışılmıyor burada. Türkiye’nin bir dönemeci tartışılıyor burada. Tarihteki şahsiyetler üzerine siyaset kurmak ve 120 yıl evvel şunlar olmuştu sen kimi tutuyorsun diye tartışmak hakikatten yanlışsız bir şey değil. Bu kadar sene öncede kalmış olayların bugüne materyal olmaması gerekiyor. Olsaydı zati cumhuriyet kurucularının ya da daha öncesinin durmadan tanzimat fermanını tartışmaları gerekiyordu. Bu olmaz. Bana kalırsa bu fikir hayatının olmadığını gösteriyor. Zati tweet’lerle giden bir fikir hayatı. İnsanların okumaya araştırmaya vakti de yok. Bu tez ve doktora yazanlar bile bakıyorum tweet’lerdeler 24 saat. Birbirine aforizma paylaşarak yanıt veriyorlar. Aslında çok önemli tarihçilerimiz var bu mevzuyu irdelemiş. Esasen kitabın sonuna bir kaynakça üzere koydum onu. Hayli birkaç lisandan araştırma yaptım.
Benim buradaki maksadım tarihi bir şahsiyeti ve o periyodun şartlarını olduğu üzere ortaya koymaktı. Roman buna daha elverişliydi. Zira tarih kitapları nihayet olguları veriyor ancak roman psikolojiyi de verdiği için Abdülhamit’i ve zıtlarını daha uygun anlamamızı sağlıyor. Elbette ki ben kimseyle dövüşmüyorum, o denli bir niyetim yok, 120 yılki evvelki şahsiyetlerle bir davam yok. Beni daha çok kişi öyküsü ilgilendiriyor. Politik, ideolojik tartışmalardan çok romancı olarak bir kişinin psikolojisi ilgimi çektiği. Onun için bu devri çalışmaya başladım.
Şöyle bir şey düşünün, padişahsınız, üç kıtaya yayılmış imparatorluğun padişahı ve halifesisiniz. Herkes el etek öpüyor önünüzde. Dolmabahçe’de bayram tebriklerini kabul ederken bütün erkân, yabancılar padişaha yaklaşıp elini ya da eteğini ya da ayakkabısı bile öpemiyorlar. Tahttan uzanan bir kordon var. Oldukça uzağa gidiyor onu da bir paşa tutuyor, gelip o kordonun ucundaki püskülü öpüyorlar. Bu kadar her şeyin hakimisin. Bir günde bunlar bitiyor. Seni o saraylarından alıyorlar. Selanik’te metruk bir köşke yerleştiriyorlar ailenle birlikte 36 kişi. Bir gece tahtaların parkelerin üstüne atıyorlar boş köşkte. Yiyecek yok, içecek yok, çatal yok, havlu yok, yatacak yer yok, tahtaların üzerinde yatıyor prensesler. Bu benim çok ilgimi çekti. Bir günde iktidarı bu kadar kaybedebilmek. ‘Kaptanın sırtından düşme’ metaforuyla birleştirdim. Kaplanın sırtındayken o yırtıcı hayvana hakimsin, o sana bir şey yapamaz, zira sen üstesin, o denli de doğmuşsun. Fakat inmek istediğinde bir gün ya da düşersen paramparça eder seni o kaplan. İktidar o denli bir şeydir. Daha evvel olsa öldürülüyordu. Abdülhamit’in öldürülmemiş olması da tabi kendine ismine bir talih.”