Duygu Erdoğan – Pandemi nedeniyle dünyada besin arzında yaşanan zahmetler, akabinde Rusya ve Ukrayna ortasındaki savaşla tetiklendi. Bu süreçte bilhassa ayçiçek yağı konusunda yıl boyunca ithalat ve yüksek fiyat artışları gündeme geldi. Tarım ve Orman Bakanlığı, Karadeniz havzasında yaşanılan inanılmaz durum nedeniyle Türkiye’de besin arz güvenliğinin sağlanması ve erişimde sorun yaşanmaması maksadıyla mart ayında 5 kilogram üzerindeki ambalajlarda dökme zeytinyağı ihracatına yasak getirmişti. Bu yasak 7 Temmuz prestijiyle kaldırıldı. Bu dönem ‘var yılı’ yaşayacak zeytinde alınan karar üretici ve ihracatçıları mutlu etti.
Üretici ve ihracatçılar, ihracat yasaklarıyla Türkiye’nin pazar kaybetme telaşını lisana getirerek, yasağın kaldırılması konusunda sık sık görüş iletmişlerdi. Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Lideri Davut Er, 6 Temmuz’da Tarım ve Orman Bakanlığı Bakan Yardımcısı Dr. Nihat Pakdil, Besin ve Denetim Genel Müdürü Dr. Durali Koçak ve Bitkisel Üretim Genel Müdürü Dr. Mehmet Hasdemir’e makamlarında yaptıkları görüşmelerde yasağın kaldırılması taleplerini münasebetleriyle bir kere daha aktardıklarını, Bakanlığın 7 Temmuz’da yasağı kaldırdığını lisana getirdi.
‘İkame edilemezdi’
Tarım Müellifi Ali Ekber Yıldırım, dünyanın kıymetli üreticilerinden Türkiye’de zeytinyağı konusunda problem olmadığını lakin bakanlığın ayçiçek yağına ikame etme niyetiyle bir kısıtlamaya gittiğini söyledi. Yıldırım, “İkisinin tüketicisi başta olmak üzere her şey farklı, ikame edilemezdi. Zeytinyağı ihracatının büyük kısmı dökme olarak yapılıyor. Yani üretici de ihracatçı da olumsuz etkilendi. Bu yıl düzgün bir üretim bekleniyor. Lakin ihracat dönemi ekim-kasım üzere ağırlaştığı için o vakit ne olacağına yine bakmak lazım” diye konuştu.
Türkiye’nin bu dönem güzel bir eser beklediğini anlatan Yıldırım, dünyada ise başta İtalya olmak üzere İspanya bölgelerinde yaşanan ağır kuraklığa dikkat çekti. Ayrıyeten Yıldırım, ihracatın markalı olması konusunda çalışmalar yapılması gerektiğini kaydetti.
Yüzde 50’si dökme
Konuya ait değerlendirmede bulunan Aydın Ticaret Borsası İdare Heyeti Lideri Fevzi Çondur, Türkiye ziraî eserlerinin ihracatında değerli bir hisseye sahip olan zeytinyağına getirilen ihracat kısıtlamasının, ihracatta sürdürülebilirliği olumsuz etkilediğini, zeytinyağı ihracatındaki kısıtlamanın kaldırılmasının son derece yerinde bir karar olduğunu belirtti. Çondur, “Ülkemizde zeytinyağı ihracatının yüzde 50’si dökme zeytinyağı olarak yapılıyor. Alınan bu karar hem üreticilerimizi hem de ihracatçılarımızı şad edecek ve ikili bayram sevinci yaşatacak” dedi.
Tüketim ve ihracat artıyor
Türkiye’nin yıllık zeytinyağı tüketiminin 150 bin ton civarında olduğunu belirten Davut Er, “İhraç edilebilecek 130-140 bin ton zeytinyağımız var. Önümüzdeki yıl var yılı. Eser arzında sorun yaşanmayacak” dedi. Türkiye, 2021/22 ihraç döneminde 36.7 bin ton zeytinyağı ihraç edip 124.7 milyon dolar döviz getirisi sağladı.