1970’li yıllarda İngiliz biyolog Robert G. Edwards ve jinekolog Dr. Patrick Steptoe tarafından 10 yıllık bir araştırmanın eseri olarak ortaya çıkan tüp bebek tedavisi yaklaşık 60 çiftte denenmiş ve yalnızca biri hamilelikle sonuçlanmıştı. Ancak fetüs rahim yerine fallop tüpünde büyüdüğü için bu gebeliğin sonlandırılması gerekiyordu. Meğer ilerleyen vakitlerde bir mucize gerçekleşecek ve bir çift, tabiplerin başarılı tedavileriyle tüm dünyaya ismini duyuracaktı.
9 YIL BOYUNCA UĞRAŞTILAR
İngiltere yaşayan Lesley Brown fallop tüplerinin tıkalı olduğunu ve doğal yollardan gebe kalamayacağını öğrendiğinde dünyası başına yıkılmıştı. Evlendikleri günden bu yana kocası John ile bir bebek sahibi olmayı hayal ediyordu ve bunun için 9 yıl boyunca büyük bir uğraş verdiler. Fakat çift her seferinde hüsrana uğradı, ta ki 1976’da Dr. Steptoe’nun yaptığı araştırmaları duyup?tedavi için başvurana kadar. Doktorların istediği bir dizi denetimden geçen 31 yaşındaki Lesley’in bu yol için uygun olduğuna karar verildi. O da daha evvel denenmemiş bu usulü kabul edince heyecanlı tedavi süreci başlamış oldu.
Tedavi sonucunda gebe kaldığını öğrenince çok heyecanlanan ve anne olacağı için büyük sevinç yaşayan genç bayanı artık de bebeğini kaybetme korkusu sarmıştı. Tüm bu telaşların üstüne medyanın tarihteki birinci tüp bebeği takip etme merakı eklenince, Lesley büyük bir gerilim yaşamaya başladı. Gebelik haberini duyan tüm televizyon kanalları ve gazeteler peşindeydi. Her yerde ve her an takip edilme derdi yaşayan bayanın imdadına ise tekrar Dr. Patrick Steptoe yetişti.
GAZETECİLER TEMİZLİKÇİ KILIĞINDA HASTANEYE SIZDI
Anne adayının bu gerilime daha fazla maruz kalmasını istemediği için onu alıp annesinin meskenine yerleştirdi. Kimsenin burayı bilmediğini ve bu nedenle inançta olacağını düşündü. Tam da düşündüğü üzere oldu ve Lesley böylece hamileliğini daha rahat geçirebildi. Doğum günü geldiğinde ise hastanede büyük bir heyecan vardı. Lakin genç bayan yeniden gazetecilerin yakın markajındaydı. O denli ki gazeteciler manzara alabilmek onun doğum yapacağı hastanedeki odasına temizlikçi kılığında bile girdi. Herkes dünyanın birinci tüp bebek doğumuna şahit olabilmek için birbiriyle büyük bir yarış içindeydi. Tüm bu gerilimli süreçlere göğüs geren Lesley Brown 1978 yılının 25 Temmuz’unda sezaryen doğumla 2 kilogram 608 gram yükünde sağlıklı bir kız çocuğu dünyaya getirdi. Dünyanın dört bir yanında büyük bir merakla takip edilen birinci tüp bebeğin doğumu en ünlü gazetelerde de manşet oldu. ‘Bizim Mucize’, ‘Yüzyılın Bebeği’ ve ‘Bu bir kız’ üzere başlıklarla duyurulan bu tarihi an artık orijinal bir sürecin başlangıcıydı. Anne Lesley Brown 2008 yılında verdiği röportajda bir bebeğe sahip olma konusundaki fikirlerini ise şu sözlerle anlattı:
“Çocuk sahibi olma konusunda çok çaresizdim ve anne olabilmek için her şeye katlanmaya hazırdım. Birinci çocuğumun akabinde tekrar tüp bebek tedavisiyle ikinci kızımı da dünyaya getirdim. Artık ise anne olabildiğim için her gün şükrediyorum ve bunun için minnettarım. Tüp bebek tedavisi olmasa anne ve anneanne olamayacaktım.”
Louise Brown ve ailesi
MİLYONLARCA BAYANIN UMUDU OLDU
Çocukları ve torunlarıyla keyifli bir hayat süren Lesley Brown 64 yaşında hayata veda etti. İngiliz biyolog Robert G. Edwards ve jinekolog Dr. Patrick Steptoe Louise Brown’ın doğumundan iki yıl sonra Cambridge’de Bourn Hall Kliniği’ni kurmuştu. Onlar ismine cenazede konuşan kliniğin CEO’su Mike Macamee, “Özverili bir anne ve büyükanneydi. Hamaseti ve kararlılığı sayesinde milyonlarca bayana anne olma bahtı elde etti” ifadelerini kullandı.
O devirde bazıları tarafından yadırganan bazıları tarafından da büyük bir umut olarak görülen prosedür, Lesley Brown’un 2 kere anneliği tatmasını sağladı. Lesley Brown’un birinci kızı Louise ise şimdilerde 44 yaşında ve olağan yollarla gebe kalarak dünyaya getirdiği 2 çocuğa sahip ve çocuksuz çiftlere yardımcı olabilecek her türlü çalışmanın içerisinde istekli olarak yer alıyor. Kendi fotoğrafını ders kitaplarında görerek “Etik mi, değil mi?” tartışmaları ortasında büyüyen genç bayan şimdi 4 yaşındayken dünyaya gelmesinde büyük rol oynayan hekimlerden haberdardı. Bilimin bir mucizesi olarak kabul edilen Louise herkesin kendisini tanıdığını söylerken, annesinden dinlediği bir anıyı da şöyle aktardı:
“Doğumdan kısa bir mühlet annem fırına gittiğinde orada çalışan biri ‘Tüp bebek mi bu? Bir bakabilir miyim?’ diye sormuş. Bana şöyle bir baktıktan sonra da çok olağan göründüğümü söylemiş. Annem de ‘Ne bekliyordunuz, iki başlı bir canavar mı?’ diye karşılık vermiş. Sanırım tüp bebek olduğum için herkes farklı göründüğümü düşünüyordu.”
‘EMBRİYO KARIŞIR MI TASASI ORTADAN KALKTI’
Dünyanın birinci tüp bebeği olan Louise dünyaya geldiğinde, annesi Lesley’e farklı ülkelerden pek çok mektup yağdı. Bu mektupların bir kısmında çiftin yazgıya karşı geldikleri yazarken bir kısmında ise yıllarca çocukları olması için uğraşanların yardım talepleri yer alıyordu. Hatta bir kesim vardı ki bu tekniğe şiddetle karşı çıkıyor, adeta ‘günah’ olarak kıymetlendirerek yaptırılmamasını ateşli halde savunuyordu. Tüm hastalıklarda dört evre olduğunu lisana getiren Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. Gökalp Öner, “Bunlar reddetme, suçlama, depresyon ve kabullenme evreleridir. Çiftler bize başvurduklarında konuşmalarından hangi evrede olduğunu anlarız ve kabullenme evresine geçmeleri için yardımcı oluruz. Tüp bebek de birinci başta reddedilen bir tedavi yöntemiyken günümüzde artık çocuk sahibi olma noktasında en başarılı tedavi yöntemi” bilgisini paylaştı.
Çiftler yanlışsız kıymetlendirilir, tedavi formülü de gerçek anlatılırs hazırlık sürecinin rahat geçtiğini ve gebeliğin daha süratli geldiğini söyleyen Prof. Dr. Gökalp Öner, “Öncelikle gelişmiş teknolojiyle çiftlerin en çok endişelendiği ‘Acaba embriyom karışır mı?’ ihtimali ortadan kalkıyor. Günümüzde tüp bebekte anne adayının yumurtası ve baba adayının sperminden bebek oluşturulduğu, en güzelinin tercih edilip transfer edildiği hatta birtakım durumlarda genetik teşhis yapıldığında en sağlıklı bebeğin elde edileceğinin bilinmesi tüm tasaları yok ediyor. Tıpkı vakitte ileri yaşta çocuk sahibi olmak isteyen yahut düşük hikayesi olan çiftler de travma yaşamamak için genetik teşhisli tüp bebek yaptırmak istiyorlar” dedi.
TÜP BEBEKLERİN OLAĞAN YOLLA ÇOCUĞU OLUR MU?
Tüp bebek tedavisiyle dünyaya gelenlerin olağan yolla gebe kalamayacağı kanısının katiyen hakikat olmadığının altını çizen Öner, “Tüp bebek prosedürüyle dünyaya gelenler ile olağan yolla hamile kalınıp doğanlar ortasında ileride çocuk sahibi olma konusunda fark yok. Hatta kimi genetik hastalıklar tüp bebekte anne karnına bebeği koymadan tespit edilip transfer edildiğinden hamile kalma talihi yahut çocuk sahibi olmaları daha yüksek” açıklamalarında bulundu. Tüp bebeğin tıp alanında en süratli ilerleyen bilim kolu olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Gökalp Öner, şu ayrıntısı verdi:
“Artık embriyoları bile yapay zekayla, en yeterli ve genetik yapısı en sağlıklı embriyolar olarak seçebiliyoruz. Böylece yalnızca gebelik yakalanmıyor, düşük riskleri de azalacağından sağlıklı bir bebeğin doğum bahtı da artıyor. Bilhassa ileri yaşta, genetik bozukluk hikayesi olan çiftlerde yeni kuşak dizileme genetik teşhis sistemiyle embriyolar daha anne karnına koymadan sendromik yahut genetik bozukluğu olan bebek doğma şanssızlığı ortadan kalkıyor.”
Gelişen teknolojiyle birlikte yapılabilecekleri de özetleyen Öner, “Polikistik overli bayanlarda embriyo dondurma tekniklerinin gelişmesi sayesinde embriyolar inançlı bir formda donduruluyor ve OHSS dediğimiz tüp bebekte en sık görülen yumurtaların çok uyarılma sendromu şanssızlığı da böylece ortadan kaldırılıyor. Yeniden başarısız tüp bebek denemelerine karşı bahtı artırmak için histeroskopiyle rahime çizik atma, embriyo glue yapıştırma tekniği, katil hücre dengeleme tekniği ile embriyonun tutunma bahtı artırılıyor. Ayrıyeten menopozdaki bayanlarda PRP plazma tedavisi, ototransplantasyon ve kök hücre teknikleriyle gebelikler sağlanabiliyor” yorumunu yaptı.