Elektrik üretim tesislerine ödenen bir aylık teşvik fiyatı 285 milyon TL oldu. 2022’nin birinci beş ayı boyunca ödenen 1.2 milyar TL, borcunu ödeyemediği için elektrik ve doğalgazı kesilenlerin bir yıllık borcundan fazla.
Refah seviyesi azalırken yükselen güç faturaları nedeniyle daima elektriği ve doğalgazı kesilen yurttaş sayısı artarken şirketler servetlerini büyütmeye devam ediyor.
Birgün’den Nurcan Gökdemir’in haberine nazaran, elektrik üretim şirketlerine arz güvenliğini sağlama gerekçesiyle her ay tertipli olarak verilen teşvik fiyatı, 2022’nin birinci beş ayında 2021’de faturasını ödeyemediği için elektrik ve doğalgazsız kalan yurttaşların faturalarının toplamını geçti.
CHP Bursa Milletvekili Erkan Aydın’ın soru önergesine karşılık veren Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, 2021 yılında doğalgazı kesilen abone sayısının 1 milyon 78 bin 18, elektriği kesilen abone sayısının da 2 milyon 970 bin 505 olduğunu açıkladı. Bakan Dönmez’in cevabına nazaran, 2021 yılında 850 milyon 141 bin 98 TL elektrik, 368 milyon 510 bin 739 TL de doğalgaz borcu ödenemedi.
ARZ SORUNU YOK ÖDEME VAR
Türkiye’de elektrik arzı sorunu olmamasına rağmen TEİAŞ 2018’den bu yana “elektrikte sürdürülebilirlik ve arz güvenliğini sağlamak” gerekçesiyle her ay tertipli olarak üretim santrallarına üretmedikleri elektriğin karşılığında “kapasite ödemesi” ismi altında nizamlı ödeme yapıyor.
TEİAŞ tarafından her ay nizamlı olarak yayımlanan ödeme listesinin sonuncusu da bu ay açıklandı. 14 yerli kömür yakıtlı termik santral, 4 yerli ve ithal kömür yakıtlı termik santral, 15 doğalgaz yakıtlı elektrik santralı ve 10 hidroelektrik santralına teşvik verilecek. Buna nazaran, bu kapsamdaki 51 santraldan 43’üne mayıs ayı için toplam 284 milyon 726 bin 70 lira ödeme yapılacak.
Mayıs ayı sonu prestijiyle şirketlere yapılan ödeme meblağı 1 milyar 213 milyon TL ile yurttaşların 2021’deki toplam elektrik ve doğalgaz borçlarını geride bıraktı.
EN YÜKSEK ÖDEME ENKA VE ÇELİKLER’E
Mayıs ayı için en yüksek ödemeyi 18 milyon 340 bin 819 lira ENKA Holding’e ilişkin olan İzmir Elektrik Üretim Ltd. Şti alacak. AKP iktidarlarının beğenilen şirketlerinden Çelikler Holding’e de sahip olduğu Seyitömer Elektrik Üretim AŞ münasebetiyle 15 milyon 10 bin 657 lira ödeme yapılacak. Soma Kolin Termik Santralı’ndan ötürü Kolin 12.7 milyon TL, Oymapınar İşlemesinin sahibi olan Cengiz Holding 14.5 milyon TL, Tufanbeyli Santralı’nın işleten EnerjiSA 10.5 milyon TL, Boyabat Santralı münasebetiyle Doğuş Grubu’na da 13.8 milyon TL ödenecek.
ÖDEME KRİTERİ AŞİKÂR DEĞİL
2018 yılından bu yana daima şirketlerin daha fazla teşvik ödemesi alabilmesini sağlayacak biçimde değişiklikler yapılan bu sistem için Sayıştay’dan “ödeme kriterleri belirsiz” eleştirisi geldi. 10 milyar TL’yi aşan ve Sayıştay’ın “Bu ödemeler daha da artacak” tespitinde bulunduğu sistem ile ilgili kontrol raporlarında yer alan tenkit ve teklifler özetle şöyle:
“Türkiye Elektrik Enterkonnekte Sistemi’nin üretim, iletim ve tüketim istikametinden inançlı, kaliteli ve ekonomik olarak işletmesinin yapılmasından, elektrik gücü arz ve talebinin gerçek vakitli dengelenmesinin sağlanmasından, dengeleme güç piyasasının faal bir halde işletilmesinden TEİAŞ sorumludur.
Elektrik Piyasası Kapasite Sistemi Yönetmeliği kapsamında kapasite ödemelerine temel bütçede yer alan kriterlerden gün öncesi piyasasında oluşan en son piyasa takas fiyatlarının seyri, elektrik üretim bölümünün mali sürdürülebilirliği, fatura devri bazında oluşacak destekleme fiyatı muhtaçlığı üzere konular TEİAŞ Ana Statüsü’nde yer almayıp, bu kriterlerin TEİAŞ tarafından değerlendirilebilmesi mevcut mevzuat kapsamında mümkün değildir. Bu kriterler yerine daha net ölçülebilir ve kesin bir hesaplama formülünün açık ve net olacak formda yönetmeliğe eklenmesi gerekmektedir.”