Hani şu lastik markasıyla müsemma olan yıldızı duymayan, bilmeyen kimse kalmamıştır sanırım. Duymayan kimse kaldıysa Michelin diye yazıp “mişlen” diye okusun. Yıldızın sırrı da aslında öyküsünde gizli. İşte bu kıssa Fransa’da 1889’da Edouard ve Andre Michelin’in bir lastik şirketi kurmasıyla başlıyor. Birinci rehber 1900 yılında hazırlanıyor. 10 yılda Batı Avrupa ülkelerini kapsayacak hale geliyor. 1926 yılına gelindiğinde dünyada ün kazanıyor. Rehberde birinci yıllarda hiçbir restorana yer verilmezken 1920’den sonra müşterilerin talepleri doğrultusunda restoranlar da ekleniyor. Birebir yıldan sonra para ile satılmaya başlıyor.
Michelin yıldızları 1936’da üç formda tasarlanıyor. Bir yıldız, alanında çok âlâ; iki yıldız, rotayı değiştirmeye değecek kadar eksiksiz; üç yıldız ise özel olarak seyahat yapılacak kadar harika manasına geliyor. Hem restoranlara hem şeflerine verilen yıldızlamanın geçerliliği bir yılı kapsıyor. 2014 yılında dünyada Michelin yıldızına sahip 480 restoran bulunurken 2021 yılında bu sayı 3188’e ulaşıyor. Bugüne kadar 35 farklı ülkede 3 bin 216 yıldız dağıtılmış durumda.
İşte bu yıldızın yüzyılı aşan bir gelenek olması beni en çok etkileyen tarafı. Şimdi Paris sokaklarında tek tük görülebilen otomobiller için lastik markasıyla yetinmeyen Michelin Kardeşler’in lastiği satabilmek gayesiyle yemek rehberi hazırlama fikri, gastronomi ve seyahatin nasıl ayrılmaz bir bütün olduğunu anlatmaya yetiyor.
Nihayet bu yıl ülkemiz, gastronomi dünyasının düşü olarak görülen yıldızla tanıştı. Michelin Rehberi’ne giren 53 restoronın başarısı dikkatleri İstanbul’a çevirdi. Çeşitliliği ve lokal lezzetleri bir ortaya getiren 4 restoran birer yıldız, harika fiyat-performans nedeniyle 10 restoran da Bib Gourmand mükafatı sahibi oldu. 38 restoran ise tavsiye listesine girebildi. Rehbere giren restoronlarımızı tebrik ediyoruz.
İstanbul’daki en düzgün restoranlar bunlardan ibaret değil. Kalitesinden ödün vermeyenler elbette takdir edilmek ister. Yıldız almak, takdir edilmek hoş bir şey. Bu yıldız neden sihirli bir yıldıza dönüşüyor sorusuna yanıt aramak lazım.
Dün lastik tekerleği sayesinde seyahat tek başına restoran kültürünü yaygınlaştırmakta kıymetli rol oynarken bugün bu rolü medya üstlenmiş durumda. Basılı malzemeler ile yemek tanımları ve yemek rehberleri değerli hale geldi. Toplumsal medyanın yaygınlaşması, yemek müelliflerinin yanısıra yemek ve yer tavsiyeleriyle yemek tüketiminde büyük bir dönüşüm yaşandı.
Michelin lastik markası mıdır, restoranlara yıldız markası mıdır? Aslına bakacak olursak yalnızca bir lastik markasıdır. Restoranlara yıldız vermesi bu tekerleği götüren bir reklam, prestij ve tanıtım aracıdır. Bu yüzden restoranlar için yegane kıymetlendirme otoritesi olarak bakmamak lazım. Yıldız almaya layık birçok restoranımız var. Nihayetinde Michelin’in seçimi bilinmeyen müfettişlerinin damak tadını yansıtıyor. Hangi kriterle olursa olsun tercih sebebi yahut sebepleri üzerinden yapılacak tartışmalar markanın “iyi-kötü” reklamı dışında kimseye bir yararı olmayacaktır.
Sihiri, bahşedilen yıldızlarda mı yoksa gerçek lezzetlerin adresi olan restoranlarımızda mı arayacağız? Arayışımız diğerlerinden gelecek taltife değil kendi lezzetlerimize, özbeöz yemek kültürümüze bağlı olmak. Natürel bir de elleri öpülesi ustalarımızı unutmamak lazım. Tahminen bir gün restoranlara değil de büyük ustalarımıza layık mükafatlar olursa o vakit yıldız aramak yerine güneşi bekleyeceğiz.
PEYNİRLERİMİZ KAYDA GEÇECEK
Peynirlerimiz nihayet kayıt altına alınıyor. Hususla ilgili kapsamlı bir çalışma başlatılacağı haberi sevindirici. Türkiye’nin peynirlerini bilimsel bir sistemle belirleyip yapılışlarını ve özelliklerini kayıt altına alacak proje 2023’te tamamlanacak.
Beslenme kıymetleri literatürü derlenecek. Vilayetlere nazaran imal teknikleri ve son eser özellikleri hakkında bilgiler toplanacak. Elde edilen bilgilerle Türkiye klasik peynirleri portalı oluşturulacak, ayrıyeten kitap haline getirilecek.
Tarımsal Araştırmalar ve Siyasetler Genel Müdürlüğü (TAGEM) bünyesindeki Besin ve Yem Denetim Merkezi Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülecek proje 13 enstitü ve araştırma yetkili laboratuvarı, 8 farklı üniversiteden akademisyenin iştirakiyle gerçekleştirilecek.
Türkiye her bölgesiyle peynir cenneti. Bu lezzetlerin ortaya çıkarılması, ticarileştirilmesi ve tanıtılması başlı başına büyük, değerli ve özel bir çalışmayı gerektiriyor. Şimdi bu lezzetlerimizin kayıt altına alınmamış olması bu mevzuda hâlâ yolun başında olduğumuzu gösteriyor.
Peynirlerimizin tesciline yenilerinin eklenmesi için de ağır efor sarf edilmeli. Coğrafik işaret alan peynirlerimiz ortasında Antakya Carra peyniri, Antakya küflü sürkü (çökeleği), Antep peyniri / Gaziantep peyniri / Antep sıkma peyniri, Diyarbakır örgü peyniri, Edirne beyaz peyniri, Erzincan tulum peyniri, Erzurum civil peyniri, Erzurum küflü civil peyniri (Göğermiş peynir), Ezine peyniri sayılabilir.
TESCİLLİ ANTALYA PAÇA ÇORBASI
Antalya paça çorbası Muratpaşa Belediyesi’nin başvurusu üzerine Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafik işaret tescili aldı. Tarihi 1950’li yıllara uzanan, terbiyesiyle ünü hudutları aşan çorba yöreye mahsus ’koşma’ simidiyle servis ediliyor. Antalya paça çorbasının tescilli tanımı şöyle: Büyükbaş hayvan kelle eti ve kaval kemiği, su, limon tuzu ve kaya tuzu bir tencerede yaklaşık 4 saat pişirilir. Kemik suyu ayrılır, kelle etleri bir buçuk saat dinlendirilir. Kelle etleri kuşbaşı halinde doğranır ve kaynamış kemik suyuna eklenerek ısıtılır. Çorbanın terbiyesi için un, yumurta, tuz ve safran bir kapta çırpılarak karıştırılır. Karışıma kaynamış kemik suyu ve limon tuzu eklenir, 20-25 dakika kaynatılır. Servis tabağına evvel koşma simidi sonra kemik suyunda ısıtılan kelle etleri koyulur. Üzerine terbiye ve tekrar kaynamış kemik suyu eklenir.