ÇAYKUR’un ziyan etmesi özelleştirmeyi akıllara getirirken Fon’un yapısının şeffaf olmadığını belirten Tekgıda-İş Sendikası Genel Lideri Mustafa Türkel, “Kamu işletmelerini Varlık Fonu’na devretmek bir nevi yeni bir özelleştirme modeli oldu” dedi.
En son 2016’da kâr açıklayan ÇAYKUR, Türkiye Varlık Fonu’na devredildiği 2017’den bu yana son 5 yıldır ziyan ediyor. 2021 yılı faaliyet raporuna nazaran 503 milyon 840 bin TL ziyan eden ÇAYKUR’un toplam ziyanı 2.6 milyar TL’ye ulaştı. Dünyada kişi başına en çok çay tüketilen ülke olan Türkiye’de pazarın hakimi pozisyonundaki ÇAYKUR’un Varlık Fonu’na evresinde sonra ziyan etmeye başlaması, evvel ziyana uğratılıp daha sonra özelleştirilen kamu kuruluşlarını akıllara getirildi.
ÖZELLEŞTİRME PORTFÖYÜNDE
Mayıs 2016 tarihli Özelleştirme Yönetimi Başkanlığı’nın hazırladığı özelleştirme planları ortasında da ÇAYKUR’un uzun vadede özelleştirilebilecek kurumlar ortasında olduğu görülürken, ÇAYKUR’un özelleştirme sistemi için ise “blok satış ve/veya varlık satışı yönteminin” kıymetlendirilebileceği belirtiliyor. Mevzuya ait değerlendirmede bulunan Tekgıda-İş Sendikası Genel Lideri Mustafa Türkel, “ÇAYKUR inhisar olan, kâr eden bir kurumken nasıl ziyan eden bir duruma getirdiler, bilemiyoruz. Bunu anlamak için Varlık Fonu’nun yapısını bilmemiz gerekiyor” dedi.
Varlık Fonu’nun yapısının tartışmalı olduğunu söz eden Türkel, ÇAYKUR’un Katar sermayesine ipotek edildiği argümanlarına işaret etti. “Kamu işletmelerini Varlık Fonu’na devretmek bir nevi yeni bir özelleştirme modeli oldu” diyen Türkel, “ÇAYKUR’u kamu kuruluşu olarak görmüyorum, bir biçimde özel dalın inisiyatifi altında” yorumunda bulundu.
Mustafa Türkel
‘Fon yapısı şeffaf değil’
Varlık Fonu’ndaki ÇAYKUR ve başka kuruluşların öteki sermayeler tarafından yönetildiğine ait bilgiler olduğunu hatırlatan Mustafa Türkel, “Bildiğimiz sistemlerle özelleştirmeseler bile kamu kurumlarının idaresi diğerlerine verilmiş” dedi. Türkel, Fon’un uygulamalarının şeffaf olmadığına dikkat çekti.
BOTAŞ da listede
Zarar eden kamu kuruluşları ortasında bulunan BOTAŞ da Özelleştirme Yönetimi Başkanlığı’nın 2016 tarihli özelleştirme portföyünde yer alıyor. BOTAŞ’ın 233 sayılı KHK kapsamı dışına çıkarılmasıyla özerk bir yapıya kavuşturularak eşzamanlı olarak paylarının halka arzı yahut blok satış sistemiyle özelleştirilmesi öneriliyor. Varlık Fonu bünyesinde bulunan BOTAŞ, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 2021 Kamu İşletmeleri Raporu’na nazaran 2020’de 27 milyon lira olan ziyanı geçen yıl 17.9 milyar liraya kadar çıktı.