Türkiye Bankalar Birliği Lideri ve Ziraat Bankası Genel Müdürü Alpaslan Çakar, Yeni Şafak’a konuştu. Bankanın Maslak’taki Genel Müdürlük binasında sorularımızı yanıtlandıran Çakar’a evvel iş dünyasından gelen ‘kredi alamıyoruz’ tenkitlerini sorduk. Üretim, yatırım ve istihdam için finansman muhtaçlığı olan herkese kapılarının sonuna kadar açık olduğunu belirten Çakar, ayrıyeten bu yılın birinci dokuz ayındaki kredi artışını sayılarla anlattı. Çakar’ın yanıtlar şöyle:
-Bankacılık kesiminin finansman derdi var mı?
Türk bankacılık bölümü her vakit büyümenin finansmanın ana lokomotiflerinden biri olmuştur. Bu periyotta de ülke iktisadını büyütmek için bankacılık dalı için her türlü takviyesi veriyoruz. Lakin yeni Türkiye İktisat Modeli birtakım kavramları ön plana çıkarıyor. Kaynakların da bu mecralara hakikat kullanılması amacı var. Zira sınırsız kaynak yapısı dünyanın hiçbir yerinde olmadığı üzere bizim ülkemizde de yok. Kaynağın daha nitelikli üretime dönük, daha cari açığı azaltıcı kesimlere ve mecralarda kullanılması tarafında hükümetin ve iktisat idaresinin tercihi var. Merkez Bankası, BDDK ve iktisat idaresinin çizdiği çerçevede de bu mevzuda bir yönlendirme kelam konusu.
ÜRETİM VE YATIRIM YAPANA KAPIMIZ AÇIK
Burada KOBİ’lerin krediye ulaşmasında, ihracatçılara, tarım kesimine yatırım yapanların krediye ulaşımında sorun yok. Fakat bankalar selektif olmayan alanlarda Merkez Bankası’nın belirlediği çerçeve içerisinde hareket ediyor. Bilançosunu ona nazaran ayarlıyor.
Enflasyonist ortamlarda işletme sermayesi muhtaçlığı çok artıyor. Üretime ve yatırıma kredi için para siyaseti istikrarını sağlamak lazım. Yılbaşından bu yana da bakıldığında bilhassa TL cinsinden kredilerde çok önemli bir piyasanın fonlanması kelam konusu.
9 AYDA 1,8 TRİLYON LİRA KREDİ VERDİK
Bankalar bu yılın birinci 9 ayında TL bazında 1,8 trilyon kira kredi kullandırdı. Bu çok önemli bir sayı. Ticari kredilerde pazar hissesi yüzde 81’e çıktı. Ferdi kredilerde ise yüzde 19. Evvelden bu 4 puan ferdî krediler lehineydi. Ticari kredi hissesi daha arttı. Bu da demek oluyor ki, krediler daha selektif alanlara gidiyor. KOBİ’lerin hissesi yüzde 24, büyük işletmelerin hissesi yüzde 27. Ayrıyeten imalat endüstrinin hissesi da yılbaşından bu yana 3 puan arttı ve yüzde 30’a çıktı. Üretim yapan, yatırım yapan herkese kapılarımız sonuna kadar açık. Bu selektif kredi siyaseti kapsamında isteyen istediği kadar kaynak alabilir.
YETER Kİ GAYEYE UYGUN KULLANILSIN
-Şu an hangi kesimlerden yüklü kredi talebi var?
Bütün bölümlerin kredi talebi var. Hiç ayrım yapamam. Sermaye gereksinimi çok kıymetli. Enflasyon hasebiyle bilhassa yurt dışında orta malı hammadde fiyatları arttı. Bütün dünyada enflasyon olunca haliyle 10 liraya çevirdiğiniz kredi 20 lirayla çevirmeye başlandı. Lakin burada biz o farkı finanse edebilecek durumdayız. Burada kıymetli olan kredinin maksadına uygun kullanılması, dövize, altına gitmemesi ve kredi gerçekten yatırıma, üretime, ihracata dönmesi, cari açığa katkıda bulunması ve KOBİ’leri canlı tutması.
TL-DÖVİZ İSTİKRARI VAKİTLE OLUŞUR
-Bankalardaki mevduatın yüzde 55’i döviz, yüzde 45’i TL cinsinden. Bu sağlıklı bir kompozisyon mu?
Kur Muhafazalı Mevduat (KKM); TL ile yabancı para istikrarında düzgün bir tahlil oldu. Yoksa gerçekten yabancı para cinsi mevduat önemli oranda artmıştı. KKM bunu kısmen denetim altına aldı. Artık yüzde 55’e-45 üzere bir düzeye geldi. Ben TL cinsinden kredi kullandırırken, yabancı para cinsinden mevduat istemem. Bilhassa eski enflasyonist devirden kalan alışkanlıkla maalesef beşerler tasarruflarını bedel kaybını önlemek maksadıyla, yabancı parada kalıyorlar. Lakin uygulanan liralaşma siyasetiyle vakitle TL-yabancı para istikrarının sağlanacağını düşünüyorum.
-Kur Muhafazalı Mevduata ilgi devam ediyor mu?
Tabi devam ediyor. Şu anda 1 trilyon 370 lira KKM’de. Ziraat Bankası’ndaki KKM’nin yenilenme oranı yüzde 80.
SERBEST PİYASA SİSTEMİ TAM İŞLİYOR
-Serbest piyasa tenkitlerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye’de her vakit para, mal ve sermaye hareketleri hür olmuştur. Hür piyasa düzeneği her vakit tam canlı ve sağlıklı işlemiştir. Ancak hiçbir ülkede ve dünyada kuralsız bir özgür piyasa sistemi olmaz. Ona nazaran de herkes bütün ticaret ve piyasa olağan akışı ile işler.
ELİMİZİ DAHA ÇOK TAŞIN ALTINA KOYDUK
-Kamu bankalarının performansı dal ortalamalarının üzerinde mi seyrediyor?
Her banka kendi sermaye, kaynak yapısı, operasyonel maliyeti, bilanço yapısı, risk iştahı çerçevesinde bilançosunu yönetip, kredi verip, kazanmak ister. Bu sene özel dal ve yabancı bölüm bu sene güzel kredi verdi. Fakat pandemi devrinde ve sonrasındaki belirli periyotlarda özel ve yabancı sermayeli bankalar biraz daha denetimli hareket ettiler. Biz kamu bankaları elimizi daha çok taşın altına koyduk. Daha çok piyasaya dayanak verdik. Kamu bankacılığı da bunu gerektirir.
-Kamu bankalarının daldaki hissesi artıyor mu?
Her vakit o dengeyi sağlamak lazım. Özel bölümün de sürecin bir modülü olduğu kredi verebilir noktada tutmak lazım. Doğrusu da budur. Özel bölümde her vakit gerçek bölüme dayanak vermeye etmelidir.
TARIM KREDİLERİNDE ZİRVEDEYİZ
Ziraat Bankası olarak bu yıl 159’uncu yılımızı kutlayacağız. Ziraî kısmı finanse eden lokomotif bir kurumuz. O misyonla hareket ettik. Sanırım Ziraat Bankası tarihinde bu yılki kadar ziraî kesitin finanse edildiği bir periyot olmamıştır. Kredilerimiz 180 milyar TL civarına geldi. Yalnızca Ziraat Bankası olarak sene başında 100 milyar liraydı. Hem talep biz de bilhassa yeni müşteri edinmek, tarımı daha fazla desteklemek, müşterinin muhtaçlığını net karşılamak ismine özel bir uğraş ve uğraş gösteriyoruz. Genç ve bayan çiftçilerimizin tarımda yer alması konusunda yaptığımız çalışmalar çok düzgün gidiyor.
Diğer bir mevzuda elektrik dağıtım şirketlerine olan borçların ödemesi noktasında bir proje geliştirmiştik. Çiftçilerin çok değerli bir sorununu çözdüğümüzü düşünüyorum.
Bizim çiftçilerimiz aslında biz onlara kredi sağlıyoruz. O kredi kapsamında sürecin daha kaidi olarak işlemesini sağlamış olacağız.
-Tahmini ne kadar bir kullandırma olur?
Oradaki potansiyel önemli bir sayı. Lakin ben orada 5-10 milyar TL’lik bir hacme vakitle ulaşacağımızı düşünüyorum. Çiftçi gelip, ‘siz benim faturamı ödeyin, hasat devrinde ben sana öderim’ talebinde bulunursa biz öderiz. Bunun için entegre bir yapı kuruyoruz. Burada hem dağıtıcı firma kazanacak, hem çiftçimiz hem de banka olarak biz kazanacağız. Hasebiyle üçlü bir nakit akışı süreci oluşturduk.
TÜRKİYE’NİN POTANSİYELİNE GÜVENİYORUZ
-Yurt dışından gelip Türkiye’de üretim yapmak isteyenlerden de kredi geliyor mu?
Türkiye yatırım yapılabilir çok yeterli bir ülke. Çok âlâ altyapıya ve teşvik düzeneğine ve potansiyeline sahip. Türkiye’de her vakit direkt yahut portfoy yatırımlarının bir talebi olmuştur. Bu manada cazip bir coğrafya. Vakit zaman bize direkt yatırım talepleri geliyor. Biz de bunu kolaylaştırmak için, elimizden geleni yapıyoruz. Kâfi ki Türkiye’de yatırım yapan müşteriler gelsin. Biz hayatlarını kolaylaştırırız. Biz, bu ülkenin potansiyeline de geleceğine de insanına da güveniyoruz. Önümüzdeki süreç prestijiyle; Cumhurbaşkanının tabiriyle Türkiye’nin yüzyılı olacak, cümlesine bütün kalbimle inanıyorum. Biz ülke olarak bütün dünyada önümüzdeki süreçte ivmelenerek olumlu ayrışan bir ekonomik yapıya kavuşacağız. Sermaye yapısı prestijiyle da bakıldığında, Türk bankacılık bölümü sahiden sağlam dimdik ayakta. Ve ekonomiyi finansa edebilecek bir yapıdadır.
ADİL BÖLÜŞÜM OLMASI LAZIM
Yani şöyle, her dalın para kazanması lazım. Para kazanmayan kesim olmaz. Lakin bu karlılığın makul olması lazım. Adil bir bölüşüm olması lazım. Şunu çok önemsiyorum; Bunu TOBB toplantısında da söyledim. Gerçek bölümün kaybettiği fakat bankacılık dalı olarak benim kazandığım bir düzeneğin sürdürülebilir tarafı olmadığı üzere benim işime de yaramaz. Değerli olan ülke bilançosuna ve hepimizin karşılıklı kazan kazan sistemiyle hakikat ve adil bölüşümlü bir çıkar yapısıyla ilerliyor olmamız lazım. Bu yılki bankacılık dalının karı daha çok enflasyonist ortamın getirdiği enflasyon karlılığın pahalanmasının getirdiği bir sonuçtur.
-Yeni bir KOBİ finansman paketinden sizin hissenize düşen nedir burada?
Bu tip paketlerde tamamında Ziraat Bankası, bu işin ana öncüsü olur. Paketin ana sürükleyicisi olur. Önümüzdeki periyot prestijiyle da bu paketlerin tamamında tekrar Ziraat Bankası daha evvel olduğu üzere bundan sonra da üzerine düşeni layıkıyla yapacaktır.