Seyhan Akıncı – Altkat Sanat Tiyatrosu, 10 yaşında bir çocuk artık ve “Çocuk kalmayı, öğrenmeyi, değiştirmeyi göze alarak yola devam etmek niyetindeyiz” diye anlatıyor Müge Saut, 2012’den bu yana gelen süreci. Oyunlar üretiyor, uzak coğrafyalarda tiyatro şenliklerine katılıyor, tiyatro üzerine podcast hazırlıyorlar. Sisifos’un kayasını muvaffakiyetle taşıyan Altkat Sanat Tiyatrosu’nun kurucuları Müge Saut ve Nevzat Süs ile yeni dönem hazırlıklarını ve tiyatrolarının 10 yılını konuştuk.
Altkat Sanat Tiyatrosu bu yıl 10. yaşını kutluyor. Yıldönümleri önemlidir… Ekseriyetle yola çıkış öykümüzü anımsar, yaptığımız kilometreyi düşünürüz. Sizin için bu 10 yıllık seyahat nasıl geçti?
Müge Saut: Altkat Sanat, 10 yaşında bir çocuk artık ve çocuk kalmayı, öğrenmeyi, değiştirmek istemeyi göze alarak yola devam etmek niyetindeyiz. Tiyatro yapıyorsanız hele Türkiye’de tiyatro yapıyorsanız biraz Sisifos gibisinizdir; sırtımızda bir kayayla dağın doruklarına çıkma gayreti. Bu bütün meslektaşlarımız için geçerli elbette. Geçmişten beri deneysel çalışmalar yapıyorduk ancak elverişli bir yer konusunda arayışımız vardı. Bu süreçte Moda caddesindeki bu yeri bulduk. Evet, küçüktü lakin bizim yüreğimiz tiyatro için daha fazla büyüyordu. Aklımızdaki estetik ve oyunculuk denemelerini yapacaktık. Böylelikle 2012’de tırmanmaya başladık. Bebeklik devrinde herkes üzere biz de yanlışlar yaptık ama artık tiyatromuz bir yörüngeye oturdu. Biz daha geçmişten beri proje tiyatrosu olmayacağımızı kendimize söylemiştik. 10 yıldır nizamlı perde açan bir tiyatro hâline geldik. Aylarca çalışıp bir şenlikte oynayıp işimizi rafa kaldırmak istemiyoruz. Bu manasıyla daima izleyicilerimiz için oyunlar ürettik ve bu türlü sürdüreceğiz.
Pandemi her alanda olduğu üzere tiyatroda da yaralar açtı. Hem Altkat Sanat’ın hem de öteki özel tiyatroların ayakta kalabilmesi için neler düzeltilmeli?
Nevzat Süs: Salgının hayatımıza girdiği periyotta son oyunumuzu oynadıktan sonra arkadaşlarımıza iki hafta orta veriyoruz demiş ve buluşmak üzere sözleşmiştik. Buluşmamız iki yıl sürdü. Türkiye’de örgütlenme her vakit sıkıntılı olmuştur. Bu tiyatrolar için de geçerli bir olgu. Pandemi sürecinde tiyatrolar örgütlenmeyi öğrendi, diyebiliriz. Bunun kazanımı çok büyük. Ülkemizde bir tiyatro yasası yok. Oyuncuların özlük haklarına ait kanunlar yok. Mesleksel yeterlilik belirlenip sıhhat garantileri oluşmuyor. Paranız varsa prim ödeyip emekli olabilirsiniz. Bütün bunlar için çabalayan “Tiyatromuz Yaşasın İnisiyatifi” pandemi sürecinde oluşturuldu ve gayretleri devam ediyor. Pandemiden çabucak evvel kurulan Tiyatro Kooperatifi de bu gayretlerin içinde. Üstümüzdeki ağır vergi yükü kaldırılmalı. Sponsor alamıyoruz, yasalar yetersiz. Bağış alamıyoruz, hakkımız yok. Bitmeyen eksikler içinde tüm tiyatrolar var olma savaşı veriyor.
Altkat Sanat olarak iki yeni oyunun duyurusunu yaptınız. Evvel “Gizli Oturum”la başlamak istiyorum. Bir Jean Paul Sartre metni oynamaya karar vermenize neden olan etmenler nelerdi?
N. Süs.: Altkat Sanat olarak felsefi metinleri yorumlamak ilgimizi çekiyor. Ayrıyeten hayatı ve hasebiyle toplumun kesimi olan insanı kavramak ve yorumlamak sanatsal ve estetik lisan açısından tiyatromuzla ve gerçek hayatla örtüşüyor. Jean Paul Sartre’ın “Gizli Oturum” oyununda Sarte; varlık ve hiçlik üzerinden araştırdığı insanın hayata bakışını ve fikirlerini kullanmakta. Bireyin benlik duygusu ve diğer bir insanın bakışıyla oluşturduğu yargılar o kişiyi tehdit etmeye başlar. Gerçek bir irtibat kuramayan insanın hayatı cehenneme dönüşür. Sartre bu yapıtında varoluşçuluğu sonuna kadar işliyor. Bizler de sahnelerken buna bağlı kalmaya çalışıyoruz. Elbette “Gizli Oturum” bir tez ya da bir bildiri değil, şahısların hayatta davranışlarının onları sürüklediği yerleri işaret ediyor.
“Ten Rengi” bayan cinayetlerini merkezine alıyor. Sanatın güzelleştirici bir tesiri olur mu?
M. Saut.: Bu oyun bayan cinayetlerinin oluş biçiminden çok toplumla bir hesaplaşma ve erkeğin yetiştirilme biçimiyle ilgili. Erkeğin hükmetme, sahip olma duygusu paralize epey bayanı öldürme hakkı da ortaya çıkıyor. Bu siyasal sistemle de çok kontaklı bir olgu. “Ten Rengi” derinlerden, toprağın altından yükselen bir çığlık. Toprağın üstündeyken ve sağken duyulmayan çığlığı bir de buradan haykırmak istedik. Yalnız değiliz biliyoruz. Birçok bayan örgütü önemli uğraşlar sarf ediyor. Biz de kendi alanımızda uğraş gösteriyoruz. Çığlığımız duyulacak kuşkumuz yok.
“Güney Kore’de olmak heyecan vericiydi”
Güney Kore’de düzenlenen Geochang Asya Mono Drama Festivali’ne ülkemizden katılan birinci tiyatro kümesi oldunuz. Nasıl bir tecrübeydi bu kadar farklı bir coğrafyada performans sergilemek?
Müge Saut: Türkiye’den bu şenliğe katılmak, “Pantomim” oyunumuzu Güney Kore halkıyla buluşturmak çok heyecanlı ve memnunluk vericiydi. Bizden savaş odaklı bir oyun rica etmişlerdi. Oranın halkının bu türlü bir hassasiyeti olduğundan kelam etmişlerdi. Biz de bunu gözeterek oyunlarımızı sergiledik. Geri dönüşler çok yeterliydi. Büyük bir sevecenlik ve kapsayıcı bir hürmet çerçevesinde bağlantılar kurduk. Uzakdoğu’nun gerek hayat gerek sanat kültürleri bizden çok farklı biz daha çok Batı kaynaklı sanat icra ediyoruz. Onların oyunlarının içindeki kodları anlamak orada daha çok yaşamakla ilişkili. Buna karşın ülkemizden bir tiyatronun orada olması heyecan vericiydi.