Bugün Atatürk’ün ‘En büyük eseri’ Cumhuriyet’in 99’uncu yaşı… İşgal altındaki bir ülkeyi özgürlüğe taşıyan büyük bir ulusun evlatları torunları, “Egemenlik kayıtsız kuralsız milletindir” kanısıyla taçlanan Cumhuriyet Bayramı’nı büyük bir coşku ve onurla kutlayacak…
Bugün 29 Ekim 2022… Parçalanmış, yokluk içindeki bir imparatorluktan, dünyanın selam durduğu genç bir devlete giden yolun en kıymetli kilometre taşının, Cumhuriyet’in ilanının 99’uncu yıl dönümü… Mustafa Kemal Atatürk’ün askeri ve siyasi dehasının önderliğinde, işgal altındaki bir ülkeyi özgürlüğe taşıyan büyük bir ulusun evlatları, torunları Cumhuriyet Bayramı’nı büyük bir coşku ve ulusal onurla kutlayacak…
SIRA CUMHURİYET’TE
Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919’da Samsun’a adım atmasıyla yakılan kurtuluş ateşi, bir yandan ülkeyi işgalden kurtarırken öteki yandan da Cumhuriyet’e giden yolun alt yapısını hazırlandı. Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk’taki sözüyle Ulusal Çaba kazanılana kadar “vicdanında ulusal bir sır” olarak sakladığı Cumhuriyet’in ilanı için birinci adımı 23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılışı ile attı. Yeni bir anayasa hazırlandı. Sıra; Cumhuriyet’in ilanına geldi.
ÇANKAYA’DAKİ DAVET
28 Ekim Pazar akşamı Çankaya Köşkü’nde kıymetli bir davet vardı. İsmet İnönü, Kazım Özalp, Fethi Okyar, Ruşen Eşref Ünaydın, Fuat Bulca, Kemalettin Sami ve Halit Karsıalan, Mustafa Kemal’in masasında buluştu. Yemek sırasında Mustafa Kemal konuklarına dönüp “Efendiler! Yarın Cumhuriyet’i ilan edeceğiz” dedi. Atatürk o gece, İsmet İnönü ile 1921 Anayasası’nın kimi hususlarını değiştiren kanun tasarısını hazırladı. İsmet İnönü’ye birinci maddeyi yazdırdı: Türkiye Devleti’nin hükümet hali Cumhuriyet’tir…
Ve büyük gün… 29 Ekim’de Meclis, Genel Heyet 158 milletvekili ile toplandı. İsmet İnönü, Meclis’e anayasanın birinci hususunun değiştirilmesi teklifini sundu, “Millet hakimiyeti fiili olarak eline almıştır. O halde bunu hukuksal olarak lisana getirmekten neden çekiniyoruz?” diye seslendi. Teklif oy birliğiyle kabul edildi. Bütün milletvekilleri ayağa kalktı, üç kere “Yaşasın Cumhuriyet” diye bağırdı…
CUMHURBAŞKANI SEÇİMİ
Cumhuriyet ilan edildiğinde saat 20.45’i gösteriyordu. Sıra birinci Cumhurbaşkanı’nı seçmeye geldi. Yapılan bâtın oylamada 158 milletvekilinin tamamının oyunu alan Gazi Mustafa Kemal, TBMM tarafından yeni Türk devletinin birinci cumhurbaşkanı seçildi. Cumhurbaşkanı unvanıyla kürsüye çıkan Mustafa Kemal Paşa’nın Meclise hitabı TBMM kayıtlarında şöyle yer aldı:
“Efendiler; asırlardan beri Doğu’da haksızlığa ve zulme uğramış olan milletimiz, Türk milleti, gerçekte soydan sahip bulunduğu yüksek kabiliyetlerden mahrum zannediliyordu. Son yıllarda milletimizin fiili olarak gösterdiği kabiliyet, istidat ve kavrayış kendi hakkında makûs düşünenlerin ne kadar gafil ve ne kadar gerçeği görmekten uzak, görünüşe aldanan beşerler olduğunu pek hoş ispat etti. Milletimiz kendisinde var olan vasıfları ve bedeli, hükümetin yeni ismiyle medeniyet dünyasına çok daha çarçabuk gösterebilecektir.
BİRLİKTE İLERİ GİDECEĞİZ
Türkiye Cumhuriyeti, dünya devletleri ortasında tuttuğu yere layık olduğunu yapıtlarıyla ispat edecektir. Arkadaşlar; bu yüksek rejimi yaratan Türk milletinin son dört yıl içinde kazandığı zafer, bundan sonra da birkaç misli olmak üzere kendini gösterecektir. (…) Hep sayın arkadaşlarımın ellerine çok samimi ve sıkı bir biçimde yapışarak, kendimi onların şahıslarından bir an bile uzak görmeyerek çalışacağım. Hep milletin sevgi ve itimadına dayanarak daima birlikte ileri gideceğiz. Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır.”
Dualar okundu, oturum sona erdi… Meclis’in önünde toplanan vatandaşlar Mustafa Kemal’i büyük sevgi gösterisiyle karşıladı. Yurdun dört bir yanında 101 pare top atışı yapıldı. Bağımsızlığın simgesi Cumhuriyet, milletin en büyük bayramı oldu.
CUMHURİYET SONSUZA DEK YAŞAYACAKTIR Mustafa Kemal Atatürk, 29 Ekim 1923’e kadar “vicdanında ulusal bir sır” olarak sakladığı Cumhuriyet için 1926 yılında “Benim naçiz bedenim bir gün elbette toprak olacaktır; lakin Türkiye Cumhuriyeti sonsuza dek yaşayacaktır” yorumunu yaptı.
Liderlerden Cumhuriyet Bayramı mesajları
100’üncü yaş demokratların iktidarında kutlanacak
CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu: Büyük Lider Mustafa Kemal Atatürk’ün gençlik düşü, millet egemenliğinin nişanesi hoş Cumhuriyetimizin 99. yaşı kutlu olsun. Cumhuriyetimizin 100. yaşı, gerçek vatanseverlerin, gerçek demokratların iktidarında kutlanacaktır. Milletimiz müsterih olsun, ülkemizi bu darboğazdan el ele, omuz omuza çıkaracağız. Demokratik, laik ve toplumsal hukuk devletimizi, demokrasi ile taçlandıracağız. Doğum günün kutlu olsun Türkiye!
Ya Cumhuriyet taçlanacak ya karanlık tünele gireceğiz
Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu: Cumhuriyet Bayramı kutlu olsun. Kritik bir eşikteyiz. Ya Cumhuriyetimizi insan hak ve özgürlükleri temelinde gerçek manada kurumsallaşmış bir demokrasi ile taçlandıracağız, ya da insan hak ve özgürlüklerini göz arkası eden, dar bir kümenin çıkarlarını gözeten ve devlet bekasını buna nazaran tanımlayan otoriter bir idare ile ne kadar süreceği kestirilemeyecek karanlık bir tünele gireceğiz.
Cumhuriyetimiz kutup yıldızı üzere ışık saçmayı sürdürüyor
BBP Genel Lideri Mustafa Destici: Kazandığımız zaferin ve kurduğumuz devletin öyküsü, yalnızca kadim Türk tarihi için değil, tüm Müslümanlar ve tüm dünya mazlumları için bir kutup yıldızı üzere ışık saçmaya devam ediyor. İçeriden ve dışarıdan, maruz kaldığımız sayısız taarruza ve badireye karşın, bugün, hür ve güçlü bir formda ayaktayız, geleceğe itimatla bakarak var olmaya devam ediyoruz. Bunu, her şeyden daha fazla Türkiye Cumhuriyeti devletine borçluyuz. Bu gurur ve itimatla, devletimize ve Cumhuriyetimize sahip çıkmaya devam edeceğiz.
Bayram havası dört bir yanı sardı
Cumhuriyet’in kuruluş yıldönümü münasebetiyle bayram coşkusu yurdun dört bir yanını sardı.
Binalar Türk Bayraklarıyla donatılırken, sokaklarda bayram havası esmeye başladı. Samsun’da vatandaşlar 1919 metre uzunluğundaki Türk Bayrağı ile yürüdü, Hatay’da genci yaşlısı Cumhuriyet’i kutladı.
Muğla’nın Bodrum ilçesinde ise Atatürk İlkokulu öğrencileri üzerinde ay yıldızlı bayrak bulunan tişörtler giydi, ellerinde Türk bayrakları ile Cumhuriyet Caddesi’nde yürüyüş yaptı. SÖZCÜ/AA/DHA