Yüksek mahkeme; yaygın örf ve adet ile ülke gerçeklerine nazaran; kural olarak düğün sırasında takılan ziynet eşyası ve paralar kim tarafından ve hangi eşe takılırsa takılsın tersine bir mutabakat ya da örf ve adet kuralı olmadığı takdirde bayana bağışlanmış sayıldığına ve artık bayanın şahsî malı kabul edildiğine dikkat çekti.
Aile Mahkemesi’ndeki boşanma davasında takı uyuşmazlığı yaşandı. Davacı bayan, düğünde takılan altınların kendisine ilişkin olduğunu öne sürdü. Davacı bayan; taraflara düğünde takılan 200 adet çeyrek altın, 6 adet tam altın, 3 adet yarım altın, 19 adet 20’şer gram 22 ayar altın bilezik ile 1 adet 14 ayar 13 gram altın bilezikten oluşan ziynet eşyasının öncelikle motamot iadesine, mümkün olmaması hâlinde ödeme günündeki bedellerinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etti.
Davalı damat ise talep edilen ölçüde ziynet eşyasının bulunmadığını, toplamda 150 civarı küçük altın ve türlü ölçülerde bilezik takıldığını lakin örf ve adetlere nazaran düğünde takılan tüm takıların erkek tarafına ilişkin olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istedi. Aile Mahkemesi; düğünlerdeki takıların kime takıldıysa ona ilişkin olacağına ait geleneklerinden bahseden davalı şahidinin beyanı ve taraflara takılan takıları gösterir uzman raporu doğrultusunda davanın kısmen kabulüne hükmetti. Kararı davacı bayan temyiz edince devreye giren Yargıtay 3. Hukuk Dairesi bozdu. Yine yapılan yargılamada mahkeme birinci kararında direndi. Davacı bayan yeniden temyiz müracaatında bulununca devreye bu defa Yargıtay Hukuk Genel Konseyi girdi.
YAZILI KURAL YOK
Saatler süren yargılama sonrası Konsey, kararını oy çokluğu ile verebildi. Kararda; kural olarak, düğün sırasında takılan ziynet eşyaları, kim tarafından, kime takılırsa takılsın, bayana bağışlanmış sayılır ve artık bayanın şahsî malı sayılacağı vurgulandı. Yasal mevzuatta, düğün sırasında takılan ziynet ile mali kıymeti olan bütün eşyanın aidiyeti konusunda yazılı bir karar bulunmadığı lisana getirildi. Bu sebeple örf ve adet hukuku uygulandığı hatırlatıldı. Yargıtay’ın yerleşik uygulamasına, yaygın örf ve adet ile ülke gerçeklerine nazaran kural olarak, düğün sırasında takılan ziynet eşyası ve paralar kim tarafından ve hangi eşe takılırsa takılsın bilakis bir muahede ya da örf ve adet kuralı olmadığı takdirde bayana bağışlanmış sayıldığı ve artık bayanın şahsî malı kabul edildiği belirtildi. Yani erkeğe takılan ziynetler ve paraların da aksi kanıtlanmadığı surece bayana ilişkin olduğunun altı çizildi.
Emsal kararda şu tabirlere yer verildi: “Söz konusu ziynet eşyasının (altın vs.) evlenme sebebiyle gerek ailelerce ve gerek yakınlarca bayana geleceğinin garantisi olarak takıldığı kabul edildiğinden emaneten (geçici olarak) takıldığı konusunda bayanın bir kabulü olmadığı sürece genel kural kabul edilecektir. Artık, ziynetlerin geri istenmemek üzere verildiği tez ve ispat edilmedikçe, bunları alan iade etmekle yükümlüdür. Davalı genel kuralın tersine örf ve adetleri bulunduğunu argüman ettiğine nazaran bunu ispat külfeti kendisine düşmektedir.
Davalı ispat maksadıyla muhtar olan şahidi dinletmiş; şahit tez edilenden farklı olarak ‘bizim adetlerimiz düğünde takılan takılar, kıza takıldıysa kızın, oğlana takıldıysa oğlanın olur’ formunda tabir vermiş; mahkemece şahidin beyanı temel alınarak karar kurulmuştur. Çabucak belirtmek gerekir ki, düğünde takılan takıların erkeğe ilişkin olduğu istikametinde örf ve adetleri bulunduğunu belirten davalının, dinlettiği şahidin beyanı ve Yargıtay’ın yerleşik uygulamasına yansıyan yaygın örf ve adet karşısında daha esaslı bir adetin varlığını ispatlayamadığı açıktır. Bu durumda genel kuraldan ayrılınmasını gerektirecek bir durum kelam konusu değildir. Mahkemenin direnme kararı Heyet çoğunluğu tarafından isabetli bulunmamıştır. Hukuk Genel Heyeti’nde yapılan görüşmeler sırasında, düğünde takılan takıların düğün masraflarına katkı mahiyetinde olduğu ve kime takıldıysa ona ikram verilmesi gayesi güdüldüğü, takılan tüm ziynet eşyasının bayana bağışlanmasının amaçlanamayacağı görüşü ileri sürülmüş ise de, bu görüş Heyet çoğunluğunca benimsenmemiştir. Mahkeme kararının bozulmasına oy çokluğu ile hükmedilmiştir.”
Bursa Barosu Avukatlarından Cüneyt Fidan, Türk hukukunda düğünde takılan ziynet eşyaların hangi tarafa ilişkin olacağına ait açık bir halde düzenleme olmadığını belirterek, “Yargıtay’ın önüne çok yakın bir vakitte bir evrak geldi. Birinci derece ve Yargıtay Hukuk Dairesi ortasında uyuşmazlık meydana geldi. Bu uyuşmazlık en sonundan Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’na intikal etti. Yargıtay Hukuk Genel Konseyi son karar olarak kim tarafından takıldığı kıymetli olmaksızın ve hangi tarafa değerli olmaksızın düğünde takılan bütün ziynet eşyasının bayana ilişkin olduğuna karar verdi. Düğün takılan bütün ziynetler bayana aittir. Evlilik içeresinde çok fazla gündeme gelmese de boşanma evresinden bilhassa çok fazla gündeme gelmektedir. Taraflar neyi talep edip neyi talep edemeyeceklerine karar vermeye çalışmaktadır. Takılan bütün ziynet eşyalarının bayanın ferdî eşyası sayıldığı için bayan bütün ziynet eşyalarını talep edebilir. Evlilik içerisinde bu ziynet eşyalarını erkeğe verdiyse bu durumda erkeğin verilen bu ziynet eşyalarını karşılıksız ve bir bağışlama olduğunu ispat etmek zorundadır. Aksi halde bu türlü bir şeyin ispat edilememesi halinde erkeğe verilen ziynet eşyaların geri alınmak üzere olduğu kabul edilir ve boşanma kademesinde bayan bunları talep edebilir. Daha öncesinde bu üslup uyuşmazlıklar Birinci derece mahkemelerine ve Yargıtay’a sıkça önüne geliyordu. Son olarak çok yakın bir vakitte Yargıtay Hukuk Genel Kurul’u 2021 yılının Nisan ayında takılan bütün ziynet eşyalarının bayana ilişkin olduğunu hükmetti. Şayet taraflar ortasında aksi tarafta bir mutabakat varsa yahut düğünün yapıldığı yerde aksi istikamette bir örf ve adet varsa buna da bakılacaktır” dedi.