Derinin üst katmanında manzara olarak iz bırakan yaralar bireylerin ruhsal durumlarını etkileyebilmektedir.
Yara oluştuğu anda vakit kaybedilmeden hakikat yaklaşımla müdahale edilmesi daha az iz kalmasını sağlayacaktır.
Oluşan travmanın tesiri ne kadar büyükse yaranın izi de o kadar büyük ve derin olabilmektedir. Yara izi için uygulanan tedaviler müsaade büsbütün geçmesini sağlamaz lakin en aza indirilmesini gayeler. Yara izi nasıl geçer? Hangi yaraların izi kalır?
İşte yara izleri hakkında merak edilenler…
YARA İZİ NEDİR?
Cildin üst katmanının rastgele bir nedenle yok olmasıdır. Bilhassa görünür bölgede olan bir yerde ise yara izi kişiyi çok rahatsız eden bir durumdur. Yara izi travma, cerrahi, düşme, kesme, yanma üzere etkenlere bağlı oluşur. Cerrahilerde kesinlikle kesilen her yerde iz kalır fakat ameliyatlarda bu izler saklamaya ya da en aza indirilmeye çalışılır. Aslında büsbütün yok edilemez lakin görünürlüğü azaltılır, fark edilmeyebilir.
YARA İZİNİN SEBEPLERİ NELERDİR?
Yara izleri, bedende oluşan yaraların düzgünleşme sürecinin bir kesimi olarak bilinmektedir. Tıpkı zamanda bağışıklık sisteminin cildi mikroplardan ve öteki ziyanlı unsurlardan koruduğu bir bariyerdir.
Cilt hasar gördüğünde, beden kendi kendini uygunlaştırmak için kolajenden yapılmış yeni bir doku oluşturmaktadır. Kolajen, cildi uygunlaştırmak ve eklemlerin korunmasında kıymetli bir rol oynar. Enfeksiyondan korunmak için cildi onarır ve açık alanları kapatarak yeni doku oluşumunda tesirli olur.
YARA İZLERİNİN NEDEN OLDUĞU SIKINTILAR NELERDİR?
Çoğu yara izleri vakitle yok olur ve uzun müddetli sıhhat sıkıntılarına neden olmamaktadır. Bir yara izinin nasıl değiştiği, pozisyonuna, boyutuna ve cinsine bağlı olarak değişmektedir. Bir yara izi vakitle silikleşebilir ancak büsbütün kaybolmaz. Birtakım yara izleri aylar yahut yıllar sonra problemlere neden olabilir. Ağrılı yahut kaşıntılı hale gelebilir.
YARA İZİ VAKİTLE YOK OLUR MU?
Yara izleri, geçmişte oluşan yaralanma, ameliyat yahut öteki sebeplerden ötürü oluşabilir. Büsbütün yok olması istense de yara dokusu, etraf dokulardan farklı olduğu için kalıcı olabilmektedir.
HANGİ YARALARIN İZİ KALIR?
Birçok yara izi tedavisi olmaksızın kendi kendine kaybolur ancak iz bırakabilmektedir. Bununla birlikte, keloidler (doku tamirinin devam edip büyümesi) ve akne izleri kaybolmayabilir. Yaşlandıkça, cildiniz sıkılığını kaybettiği için sivilce sebebiyle oluşan yara izleri daha bariz hale gelir.
BELİRGİN YARA İZLERİNDE NE YAPILIR? YARA İZİ NASIL GEÇER?
Belirgin iz durumlarında bilhassa kaza ve travmalardan sonra yüzde kollarda kalan izler maalesef büsbütün geçirilemez. Bunları azaltmak mümkündür. Birtakım çok berbat izlerde cerrahi müdahale yapılarak en azından yaranın kalınlığı, genişliği azaltılmaya, daha ince bir hale getirilmeye çalışılır.
Mevcut izlerde bir ilerleme olmuyorsa yapılacak süreç erken devirde silikon baskıdır. Silikon yapraklarla yara izinin üzerine basılarak yaranın kabarması, daha düzgün uygunlaşması sağlanır. Bu sistem lakin erken tesirlidir. Tekrar erken periyotta bir kadro iz kremlerine başvurulur.
Olgunlaşmış yara izlerinde lazer tedavisi yarar sağlar. Lazerle birkaç seans yara izi imajı azaltılabilir. Birtakım yara izlerinin altına PRP yapılabilir. Şayet iz çökükse müsaade altına yağ enjeksiyonu yapılabilir.
Yine rahatsız edici izlerde dermabrazyon peeling denilen süreçler tercih edilebilir. Bunlar mekanik olarak o bölgeyi tıraşlayarak yaranın alttan daha uygun güzelleşmesini sağlar ya da kimyasal birtakım unsurlarla tıpkı zımparada tıraşlıyormuş üzere hafif denetimli yanıklar oluşturarak üstteki makûs dokuyu atıp daha uygun düzgünleşme göstermesini maksatlar.
Yanıklar da yara izi olarak tanımlanır. Tüm yara ve yanıklar akut periyotta tedavi edilmesi gerekir. Tedavi yanığın derecesine nazaran belirlenir. Yanığa yönelik antibiyotikli kremlerin yanında leke ve iz tedavisini giderecek iz kremler eklenir.
YARA İZİ TEDAVİSİNDE EN ÇOK HANGİ TEKNİĞE BAŞVURULUR?
Pratikte en çok uygulanan lazer ve zımpara süreçleri yani mekanik olarak o bölgeyi aşındırma uygulanır. Bunlarla birlikte PRP yapılabilir. Erken periyotta silikon ve iz kremleri yarar sağlar. Lakin oluşmuş bir yarayı yok etmek maalesef mümkün değildir. Cerrahi her vakit tahlil olmaz. Zati kesilmeyle ya da çarpma, ezilme ile oluşan bir yarayı yeniden birebir biçimde keserek düzgünleştirmek aslında mantıksızdır. Yalnızca kimi geniş izlerde daraltmak mümkündür.
YARA İZİ TEDAVİSİNDEN SONRA MÜSAADE TEKRAR BELİRGİNLEŞMESİ MÜMKÜN MÜ?
Yara izi tedavisi bittikten, yara izi giderildikten sonra iz tekrar belirginleşmez.
KELOİD NEDİR?
Yara güzelleşirken doku tamiri olur. Düzgünleşme tamamlandığında ise doku tamiri durur. Fakat keloidde bunun tam zıddı gerçekleşir. Güzelleşme bittikten sonra doku tamiratı devam eder bu yüzden güzelleşen yara büyümeye başlar. Keloid karnabahar üzere yaranın sınırlanın dışına çıkar.
Bu çok rahatsız edici genetik bir durumdur ve müdahale edilecek bir durum kelam konusu değildir. Ameliyat izlerinden sonra bile gelişebilir. Bedenin kimi yerlerde görülme sıkılığı daha fazladır. Bu durumda cerrahi yapılmaz. Her kesi kabarıklığı arttırabilir. Erken periyotta silikonlarla baskı, steroidli ve kortizonlu kremler kullanılır.
Hatta birtakım durumlarda iğne ile kortizonu o kabarık dokunun içerisine verip o kabarıklığı söndürmeye çalışılır. En âlâ tedavi erken devirde kabarmasın diye bası uygulamaktır. Bu iki durumda da iz olağan yerindeki üzere yatışmaz kabarmaya devam eder zira bunlardaki bozukluk kolejenin çok üretilmesinden kaynaklanır. Kolejen yararlı bir şey olsa da çok üretildiği durumlarda bu türlü kabarık karnabahar üzere imgeler oluşturabilir.
YARA BİRİNCİ OLDUĞUNDA NE YAPILMASI GEREKİR?
İlk evvel yara oluşan yeri mikroplardan arındırmak gerekir. Zira enfeksiyon olursa yaranın uygunlaşması gecikebilir. Münasebetiyle batikon üzere iyotlu sıvılar ile temizlenmeli, hiçbir şey bulunamazsa kolonya ya da alkol ile silinmesi gerekir.
İzin durumuna nazaran bir sıhhat kuruluşuna gidilmesi kıymetlidir. Zira dikiş atılması gereken bir kesik ya da yara kelam konusu olabilir.
Kesilmelerde birinci atılan dikiş çok kıymetlidir. Dikiş malzemesinin cinsi, inceliği, dikişin atılma biçimi iz oluşumunda tesirlidir. Dikişlerin çok sıkı bağlanması ya da yaranın çok sıkı kapatılması yaralarda doku beslenmesi bozulmasına neden olur. bu yüzden yara izi daha berbat olabilir. Bu yüzden sıhhat kuruluşuna başvurulması çok değerlidir.
DİKİŞ GEREKTİRMEYEN YARALARDA İZ OLMASIN DİYE NE YAPILIR?
Eğer sıyrık formundaysa pansuman ve kuruma ile kendisi güzelleşir. Yani sıyrığa yakın hafif bir ayrılma varsa deri büsbütün ayrılmadıysa, özel bantlar kullanılabilir. Bu bantlar deriyi daha gergin meblağ ve kolay çıkmaz böylelikle o bölgedeki derinin üst üste getirilmesini sağlar. Bantlar muhakkak bir mühlet yara yerinde tutulur ve orada ayrılma olmadığı için o bantlarla güzelleşme sağlanabilir. Hem sıyrık olduğu hem de dikiş olmadığı için daha az yara izi oluşur.
YARA İZİ OLMASIN DİYE DOKTORA MÜRACAATTAN KREM KULLANILABİLİR Mİ?
Yara izlerinde her vakit dermatoloji uzmanına başvurarak krem kullanılması gerekir. Kortizon içeren ve içermeyen kremler vardır. Buna uzman yaranın durumuna nazaran karar verir. Kremler her ne kadar lokal uygulansa, bedene dağılmasa da yan tesirleri olabilir. Olağan deride hiç kortizona gerek olmayabilir, kortizon içermeyen iz kremleri kullanılabilir.
Yara izi tedavisinde en değerli şeylerden birisi de iz kreminin yanında güneşten korunmaktır. Yeni oluşmuş bir yarayı, izi güneşe maruz bırakırsak orada renk değişimi olabilir. İzden çok iz üzere görünen kalıcı bir leke kalabilir. En az bir yıl yüksek faktörlü güneş koruyucularla o bölgeyi korumak gerekir.
HANGİ VİTAMİN EKSİKLİĞİNDE YARALAR GEÇ DÜZGÜNLEŞİR?
Vücudun yaraları güzelleştirmesi için kimi vitaminlere gereksinim duyabilir. Bilhassa çinko, A ve B vitaminleri, bu noktada kıymetli rol oynamaktadır. Bu nedenle kâfi ve istikrarlı beslenmek değerlidir. C vitamini de yaraların güzelleşmesinde yararlı olmaktadır.