Yapay zekâ teknolojileri yeterliden uyguna kültürel ve toplumsal yaşantımızdaki yerini sağlamlaştırıyor. İmalinde yapay zekâ teknolojilerinin kullanıldığı dijital sanat yapıtları, klasik ve çağdaş sanatlarla omuz omuza stant salonlarında uzunluk gösteriyor. Geçtiğimiz günlerde Akbank Sanat’ta açılan “Dijital Sezgiler” standı de yapay zekâ ve sanatın başarılı birlikteliğine mesken sahipliği yapıyor.
Kurulduğu günden itibaren sanatın farklı disiplinlerinde milletlerarası projelere yer veren Akbank Sanat, Beyoğlu’ndaki galerisinde “Dijital Sezgiler / Digital Serendipity” standını sanatseverlerle buluşturuyor. Helena Nikonole’un küratörlüğündeki “Dijital Sezgiler” standı, yeni medya sanatı ve internet kültürünün lisanında yapay hudut ağları olgusunu inceliyor. Proje çerçevesinde yapay zekâ hem bir araç hem de felsefi bir kavram olarak ele alınıyor.
Sergide yeni medya sanatının dünya çapında önde gelen isimleriyle sanat ve teknoloji kesişiminde deneyler yapan genç sanatkarların yapıtlarının yanı sıra kodlayıcılar, araştırmacılar ve makine tahsili meraklıları tarafından üretilmiş projeler de seyirciyle buluşuyor. Alper Yeşiltaş, Anna Ridler, Anna Shustikova, Dilara Başköylü, Feileacan McCormick, ha:ar, Ozan Türkkan, Robertina Šebjanič, Roman Solodkov ve Sofia Crespo projede yer alan sanatkarlar.
YAPAY ZEKÂNIN ÇEŞİTLİLİĞİ
Kendisi de bir yeni medya sanatkarı olan bağımsız küratör Helena Nikonole, çağdaş yapay zekânın, çeşitliliği ve çok taraflılığı sayesinde yalnızca bilimde, iş dünyasında, sıhhat hizmetlerinde ve eğitimde değil sanatta, dizaynda ve müzikte de yaygın bir biçimde kullanıldığını söylüyor. Nikonole, “Böylece yapay zekâ yalnızca yeni gezegenler ve ilaçlar değil, yeni estetik biçimler de keşfetmemize yardımcı oluyor” diyor.
“Dijital Sezgiler” standı, yeni medya sanatında yapay zekâ ile birlikte çalışmaya dönük pek çok yaklaşımı bir ortaya getiriyor. Hudut ağları estetiği incelemesi, bunların çağdaş dünyaya tesirlerine dair eleştirel bir bakış açısı; sanat ve yeniliği bir ortaya getiren, çağdaş teknolojilerin üstlendiği rolü daha yeterli anlamamızı sağlayan projelerle ziyaretçilerin karşısına çıkıyor.
HİÇBİR ŞEY OLMAMIŞ GİBİ
Sergide en çok ilgi çeken yapıtlardan biri de fotoğraf sanatkarı Alper Yeşiltaş’a ilişkin “Hiçbir Şey Olmamış Gibi” serisi. İkinci katta yer alan seri yedi farklı foto-portreden oluşuyor. Sanatçı, “Yaşam kıssası farklı bir güzergah izlemiş olsaydı, bu pop star nasıl görünürdü?” sorusundan ilhamla yola çıkıyor. Yapay zekâ araçları vasıtasıyla tanınan kültür mitolojisinde alternatif anlatılara dayanan foto-realist-portreler oluşturuyor. Yeşiltaş bizi, Madonna, Michael Jackson, Freddie Mercury, Prenses Diana, Jim Hendrix, Amy Winehouse ve Heath Ledger üzere pop starlar için kurgusal kıssalar hayal etmeye davet ediyor.
YAPAY ZEKA İLE BİRLEŞEN TEKNİKLER
“Dokunabilirsin/Oynayabilirsin” yapıtı ise Anna Shustikova’ya ilişkin. Toplamda 3D yazılı ile basılmış 3 farklı minyatür heykelden oluşuyor. Sanatçı, çok sayıda bayan fotoğrafı verisiyle beslediği yapay zekâ ile muhakkak görseller elde ediyor. Metin sorgulaması ile imaj üreten bir hudut ağını kullanan sanatçı; “güzellik”, “feminenlik”, “kadın” üzere kavramların tanınan Image Net data tabanında nasıl temsil edildiğini keşfediyor. Bir heykeltıraş olan Shustikova, yapay zekâ tarafından elde ettiği bu formların hiçbir formda bozulmaması için kendisi yapmak yerine bu görselleri 3D yazıcı ile basmış.
Geçmişe bir köprü
Hande Şekerciler ve Arda Yalkın tarafından bir sanat kolektifi olarak oluşturulan ha:ar, “Refraction” serisinden iki yapıtla stantta yer alıyor. Sanatın geldiği son noktada yapay zeka pek çok yapıtın imalinde kullanılıyor. İkili, yapay zeka ile ürettikleri görselleri vitray tekniği ile bir ortaya getiriyorlar. Ve aslında geçmiş ve gelecek ortasında bir köprü oluşturuyorlar.
ÇİÇEKLERİN SAATİ
Anna Ridler’e ilişkin “Sirkadiyen Çiçeklenme” yapıtı, aslında görsel bir saat. Günün makul vakitlerinde, vakti algılayarak açan çiçekler vasıtasıyla bize saati bildiriyor. Rindler, bu eser için ilhamını İsveçli biyolog Carl Linnaeus’un geliştirdiği ve bitkilerin sirkadiyen ritimleri vasıtasıyla vakti gösteren bir bahçe kurma fikrinden alıyor. Linnaeus’un fikri, pek çok şartı gözlemleme muhtaçlığının doğurduğu zahmetler hasebiyle hiçbir vakit uygulanamamış. Lakin hudut ağları üzere dijital araçlar artık buna emsal fikirleri gerçekleştirmemize yardımcı oluyor. Proje, tabiatın ritmini gözler önüne seriyor ve ziyaretçileri başka insan-olmayan vakit belirleme yolları ve vaktin kavramsal olarak nasıl işlendiği üzerine düşünmeye davet ediyor.