Hindistan doğumlu Akademisyen ve muharrir Kenan Malik, The Guardian gazetesinde yapay zekâ ile ilgili dikkat çeken bir yazı kaleme aldı. Malik, “Bilinçliliği unutun… Telaş, yapay zekânın insan önyargısını kopyalamasıdır” başlığıyla yayınladığı yazıda, “Bir robotun ‘bilinci’ konusundaki yaygara, çok daha rahatsız edici tasaları gizler” diyerek yapay zekâ tartışılması gereken diğer sıkıntılar olduğunu söyledi.
BİLİNÇLİLİK FORMÜLE EDİLEMEZ
Bilinçlilik, manasını sezgisel olarak kavrayabildiğimiz lakin bilimsel tabirlerle formüle etmesi güç olan kavram olduğunu belirten Malik, şuurun ekseriyetle öz şuur, öz farkındalık ve zekâ üzere misal biçimde berbat tanımlanmış kavramlarla karıştırıldığını söyledi.
Malik, daha sonra Google tarafından geliştirilen Diyalog Uygulamaları için Lisan Modeli (Lamda)’nin canlandığına dair tenkitlere şu formda cevap verdi: “Bilgisayar sembolleri işler. Program, bir sembol dizesini başkasına dönüştürmek için bir düzine kural yahut algoritmaya muhtaçlık duyar. Fakat bu sembollerin ne manaya geldiğini bilemez. Zira bir bilgisayar için, mana değersizdir. Çevrimiçi olan harika ölçüde metin üzerinde eğitilmiş LaMDA üzere büyük bir lisan modeli, beşerler için manalı kalıpları ve karşılıkları tanımada sadece ustalaşır Lemoine’in LaMDA ile yaptığı konuşmalardan birinde, “Ne cins şeyler size zevk veriyor yahut sevinç hissettiriyor?” sorusuna “Mutlu ve canlandırıcı bir şirkette arkadaşlarla ve ailem vakit geçirmek” biçiminde yanıt aldı. Bu, bir insan için harika manada bir karşılıktır. “Arkadaşlar ve aile ile vakit geçirmekten” keyif alıyoruz. Ama LaMDA hangi manada “aileyle vakit geçirdi”? LaMDA sadece kendisi için hiçbir şey tabir etmeyen lakin beşerler için manalı bir cümleyi türetebilecek kadar âlâ programlanmıştır.”
İnsanlar da tıpkı formda düşünürken, konuşurken, okurken ve yazarken sembolleri işlerler. Ancak beşerler için bilgisayarların bilakis mana her şeydir. İletişim kurduğumuzda, manası iletiyoruz. Önemli olan bir dizi simgenin sırf dışı değil, birebir vakitte içi de yani sadece sözdizimi değil değerli olan anlambilimidir. İnsanlar için mananın ehemmiyeti toplumsal varlıklar olmazdandır. Kendime fakat, içinde yaşadığım ve diğer düşünen, hisseden, konuşan varlıklar topluluğuyla alaka kurduğum sürece mana veririm. Düşüncelerin altında yatan mekanik beyin süreçlerinin mana dediğimiz şeye çevrilmesi, bu tecrübesi manalandırmak için toplumsal bir dünya ve üzerinde muahedeye varılmış bir uzlaşım gerektirir.”
YAPAY ZEKÂ İLE İLGİLİ ENDİŞELENMEMİZ GEREKEN ÖBÜR ŞEYLER VAR
Malik daha sonra yapay zekâ ile ilgili tartışılması gereken öbür hususların olduğunu belirtti:
Yapay zekâ ile ilgili endişelenmemiz gereken birçok bahis var. Hiçbirinin önsezi ile alakası yok. Örneğin, önyargı sorunu var. Algoritmalar ve öteki yazılım biçimleri, insan topluluklarından alınan datalar kullanılarak eğitildiğinden, ekseriyetle bu toplumların önyargılarını ve tavırlarını kopyalarlar. Yüz tanıma yazılımı ırksal önyargılar sergiliyor ve beşerler yapay zekânın önyargısı nedeniyle yanlışlıkla tutuklanıyor. Sağlık hizmetlerinde veya işe alımda kullanılan yapay zeka, gerçek hayattaki toplumsal önyargıları çoğaltabiliyor.
…
Sonra zımnilik sorunu var. Yüz tanıma yazılımının artan kullanımından kestirime dayalı polislik tekniklerine, bizi çevrimiçi olarak izleyen algoritmalardan Siri, Alexa ve Google Nest üzere konuttaki “akıllı” sistemlere kadar, yapay zekâ en içteki ömürlerimize giriyor. Florida polisi, Amazon Echo aygıtları tarafından yapılan özel konuşmaların kayıtlarını indirmek için müsaade aldı. Dijital bir panoptikona gerçek tökezliyoruz.
Görünüşe nazaran Lemoine’nin sav ettiği üzere, üzerinde “deney yapmak” için LaMDA’dan müsaade almamız gerekmiyor. Ancak teknoloji şirketlerinden ve devlet kurumlarından nezaret ve denetim için yapay zekâyı kullanma biçimleri konusunda daha fazla şeffaflık konusunda ısrar etmemiz gerekiyor. Yapay zekânın ortaya çıkardığı etik sıkıntılar, hassas bir makinenin fantezisinden hem çok daha küçük hem de çok daha büyük.”