Nur Kaplan
ANKARA – Yaz aylarının başlamasıyla bilhassa kıyı bölgelerinden orman yangını haberleri de gelmeye başladı. Yangınlara müdahale ederken alanda mevt tehlikesiyle karşı karşıya çalışan orman yangın emekçilerinin rolü, bilançonun ağır olmaması için kritik ehemmiyete sahip. Orman yangınlarıyla uğraş edecek emekçi sayısının son yıllarda azalması yahut süreksiz personel olarak çalıştırılmaları yangınla çaba çalışmalarının yetersiz olabileceği tartışmalarına neden oldu.
‘YANGIN ÇALIŞANI BABAMI GETİRİN’
Orman Genel Müdürlüğü 2021 Yılı Faaliyet Raporu’nda yer alan bilgilere nazaran 2020 yılında 9 bin 89 olan daima emekçi sayısı, 2021 yılında 8 bin 436’ya düştü. 2020 yılında 8 bin 197 olan süreksiz personel sayısı ise 2021’de 10 bin 90’a çıktı. Yangın sayısı her geçen gün artarken daima personel sayısının azalıp süreksiz personel sayısının artması yangına müdahale eden takımların iş yükünde artışı da beraberinde getiriyor.
2014 yılından bu yana takımsız bir halde süreksiz olarak orman personelliği yapan Ali T. geçen yılki orman yangınlarında beş sefer mevtle burun buruna geldiğini, ölen arkadaşlarının olduğunu söylüyor: “O sırada helalleşmek için işletme müdürünü ve eşimi aradım. Kızım 10 günün sonunda müdür yardımcısına giderek ‘babamı getirin’ dedi. O gece bizi Antalya’dan çektiler…”
Orman yangınları için gittikleri bölgenin toplumsal tesislerinde konakladıklarını söyleyen Ali T., orada akşam saat 20.00’ye kadar kalmaları için doküman imzaladıklarını ama gece 02.00’de yangın çıktığında gitmelerine karşın mesai fiyatı alamadıklarını belirtip şöyle devam ediyor: “Bizim çizelgede mesai saat 20.00’de biter muharrir. Ancak devamlı yangına hazır olacağımıza dair imza atıyoruz. Mesai bitse bile bırakmıyorlar. Gitmezsek mobbing uyguluyorlar. Bazen 4-5 gün konutun 10 kilometre ötesinde, hiç meskene gitmeden beklediğim oluyor. Yangınlarda çok güç koşullarda vazife yapıyoruz. Ben şu an uyku ilacı kullanıyorum. Devamlı ivedi etmek zorundasınız, heyecan var. Kaza yapma oranınız çok yüksek.”
‘BİZDE ÖLEN ÖLDÜĞÜYLE KALIYOR’
Geçici orman yangın çalışanlarının 9 ay 29 gün kontratlı olduğunu söyleyen Ali T., takımsız bir formda ağır şartlarda çalıştıklarını tabir ediyor. Pek çok personel arkadaşının iki ay hiç çalışmadan kredi kartıyla, yüksek ölçüde borç içinde geçinmeye çalıştığından kelam eden Ali T., “Bize ‘12 ay çalışacaksınız’ diyorlar lakin ‘kadro vereceğiz’ demiyorlar. Yarın ne olacağımız aşikâr değil. Bir de bizimki tam ‘tehlikeli iş’ olarak da geçmiyor. Bizde ölen öldüğüyle kalıyor. On ay çalışıp, iki ay iş aramak zorundasın. Patronlarla ‘iki ay sonra çıkacağım’ diye de konuşamazsın. Birçok arkadaşımızın meskeni kira, 100 bin lira borcu olan arkadaşlarımız var” diyor.
‘KARA ÇALIŞANI OLMADAN BU YANGINLAR SÖNMEZ’
ORMAN-İŞ Genel Lideri Birol Gök ise Türkiye’de yangına müdahale eden 7 bin orman çalışanı olduğunu, alanda yer alan çalışanların uçak ve helikopter müdahalesinden çok daha büyük değere sahip olduklarını tabir etti. Gök, “Yangın birinci çıktığında helikopterlerin söndürmesi çok büyük tesir ama yangın büyüdükten sonra ne uçak ne helikopterin yararı olur. Havadan gelen su buharlaşıyor. Kara personeli olmadığı sürece bu yangınlar sönmez” diyerek emekçi sayısının arttırılması gerektiğini belirtti.
15 YILDIR TAKIM BEKLEYENLER, İHALEYLE ALINAN DENEYİMSİZ ÇALIŞANLAR…
Orman yangın emekçilerinin her vakit yangına hazırlıklı olduklarını, işe girmeden evvel aşikâr bir kurstan geçtiklerini söyleyen Gök, 15 yıldır birebir işi yapan çalışanların takımsız olmalarından şikâyet etti. Ormanda yalnızca yangın değil, dikim yahut yangın münasebetiyle bozulan alanları düzeltme üzere işlerin de olduğunu tabir eden Gök, kasım ayından sonra çıkarılan süreksiz personellerin bu işleri yapabileceğini söyledi.
Orman Genel Müdürlüğü’nün kâfi teçhizata sahip olduğunu ancak personel sayısının yetersiz kaldığını tabir eden Gök, ihaleyle personel alımlarına karşı durduklarını vurguladı: “Orman yangınlarında canhıraş çalışan emekçilerin ihaleyle alınması büsbütün yanlış. Bunlar müteahhit eliyle, ihaleyle yapılacak işler değil. Deneyim ister. Siz kalkıp müteahhide verip, üç günlük emekçiyi aldığınız vakit hem emekçiyi hem de ormanı yakarsınız. Orman Genel Müdürlüğü evvelki yıllarda olduğu üzere ihaleyle değil, kendi içinde eleman yetiştirmelidir. İhaleyle emekçi alarak hem ormanı hem çalışanının yanmasına sebep olursunuz” diye konuştu.