Türkiye’de bilhassa yaz aylarında meydana gelen orman yangınlarına tahlil bulunması hedefiyle NÜRDAM Müdürü Dr. Yalçın Kalkan öncülüğünde İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa (İÜC) Nanoteknoloji ve Biyoteknoloji Enstitüsü öğretim üyeleri Doç. Dr. Arif Kösemen ve Doç. Dr. Sadullah Öztürk tarafından “Erken İkaz Sistemine Sahip Yangın Algılayıcı Tasarımı ve İmalatı” projesi hazırlandı.
TÜBİTAK’tan dayanak almaya hak kazanan proje kapsamında, sensörler aracılığıyla alevden yayılan ultraviyole ışınlarını algılayarak yangını tespit eden yerli kimyasal gazlı alev dedektörünün birinci prototipi yapıldı.
Yaklaşık 100 metreden, şimdi kıvılcım evresindeyken yangını tespit edebilen 360 derece görüş alanına sahip dedektörün, daha da geliştirilerek gelecek yıl Dicle Teknokent’teki bir firma tarafından seri üretime geçirilmesi planlanıyor.
“YAZ AYLARINDA RAHATLIKLA KULLANILABİLECEK”
NÜRDAM Müdürü Kalkan, ülke genelinde bilhassa yaz aylarında yaşanan orman yangınlarının değerli sorunlardan biri olduğunu söyledi.
Bu soruna tahlil bulmak ismine ülkeye ithal olarak getirilen alev dedektörlerinin büsbütün yerli modelini üretmek için çalışma başlattıklarını belirten Kalkan, “Ürettiğimiz birinci prototip gazlı bir alev dedektörü. Bu alev dedektörü yaklaşık 100 metreden sinyal alabiliyor. En yakın ticari muadilleri, 30 metreye kadar algılama yapabiliyorlar. Rakiplerimiz 120 dereceye kadar algılama açısına sahipken, biz 360 derecede algılama yapabiliyoruz.” diye konuştu.
Kalkan, piyasadaki yarı iletken modelli alev dedektörlerinin, güneş ışığı altında birçok vakit yanlışlı sinyal verdiğine dikkati çekerek, şu bilgileri paylaştı:
“Ortada alev kaynağı olmamasına karşın güneşten aldıkları sinyallerden ötürü alev varmış üzere davrandıkları için yaz aylarında kapatılıyorlar. Geliştirdiğimiz filtreleme metoduyla bu yanlışlı sinyal düzeneği sorunu de ortadan kalkmış oldu. Hasebiyle yaz aylarında da rahatlıkla kullanılabilecek bir sistemden bahsediyoruz.”
Yaklaşık 3 yıllık çalışma sonucunda birçok farklı çeşit ve geometride modeller geliştirdiklerini anlatan Kalkan, bununla ilgili çeşitli gazlar denediklerini, birçok özelliği optimize ettiklerini kaydetti.
“4 KAT DAHA UZUN KULLANIM ÖMRÜNE SAHİP”
Çalışabilir durumdaki bu prototipi daha da geliştireceklerini aktaran Kalkan, şöyle devam etti:
“Yaklaşık 3 ile 5 metre kusur hissesiyle çok geniş yerde alevi tespit edecek, hatta bir insan çakmağın taşıyla oynadığında, o çakmak taşından çıkan kıvılcımı tespit ederek sinyal üretebilecek, tıpkı vakitte bu sinyali algıladığında bölgeden 15 saniyelik kısa manzaralar alıp bunu ilgili merkezlere iletebilecek dedektör sistemi üzerinde çalışıyoruz. Bu sayede bilhassa orman yangınlarının hem geniş topraklarda anında tespiti hem de failinin tespiti üzerinde çalışmalar yapıyoruz.”
Kalkan, Türkiye’de yarı iletken modelli alev dedektörlerinin olduğuna işaret ederek, “Bizim ürettiğimiz gazlı alev dedektörlerinin aslında dünyada ticari bir muadili yok. Gazlı alev dedektörlerinin artısı daha süratli ve hakikat çalışmaları, daha geniş açıdan algılama yapabilmeleri. Yaklaşık 10 senede, olduğu üzere çöpe atılacak yarı iletken alev dedektörünün ülkemize girişi, 5-6 bin avro bandında. Bizim, gazını değiştirerek, yani bakım sürecinden geçirerek, yarı iletken modele nazaran 4 kat daha uzun kullanım ömrüne sahip bu gazlı alev dedektörünü, şu an 3-4 bin lira bandında mal edebiliyoruz.” dedi.
Ürettikleri alev dedektörünün direkt ihraç edilebilecek bir eser olduğunu anlatan Kalkan, eserin şu anda yatırımcısının bulunduğunu, prototipe ilişkin ulusal ve memleketler arası patent tescilinin ise kendisine ilişkin olduğunu kelamlarına ekledi.