Enflasyonun neden bu kadar yüksek olduğuyla ilgili yapılan son açıklamayı duydunuz mu? Zira iktidar enflasyonla uğraş yerine büyümeyi seçmiş. Verilmiş sadakamız varmış, ya iktidar büyüme yerine enflasyonla çabayı seçseydi? Bugün ne durumda olurduk, düşünebiliyor musunuz!
Cumhurbaşkanı Erdoğan yapılan tercihi şöyle anlattı:
“Tercihimizi istihdamdan yana kullandık. Bu sayede dünya küçülürken biz büyüdük. Ya faiz kur enflasyon denklemine uygun formda finansal sıkılaştırmaya gidip bu ortada tahminen 10 milyon vatandaşımızın işsiz kalmasına yol açacaktık ya da istihdam odaklı yeni bir yola girecektik.”
Dün gece de Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati A Haber’de birebir şeyi söylüyordu: “Biz büyüme odaklı yol haritamızı çizdik. Büyümeden taviz vermeyince enflasyonla uğraş vakit alır.”
Gerçi bu açıklamaların en başta değil, enflasyon yüzde 80’e çıktıktan sonra yapılması beşere Nasreddin Hoca’nın “Eşekten düşmeseydim de inecektim” kelamını düşündürüyor ancak olsun, geç de olsa bir tercihin yapılmış olması kıymetli.
Fakat bu tercihin milletin refahıyla değil de iktidar partisinin oy hesabıyla ilgisi var üzere geliyor bana. Araştırmalar ekonomik büyümenin iktidar partisine enflasyonla çabadan daha çok oy getirdiğini gösteriyor. Prof. Ali Akarca’nın bu hususta bir modeli de var.
Akarca’nın 1950’den bu yana yapılan tüm seçimleri dikkate alarak geliştirdiği modele nazaran kişi başına gelirde yüzde 1’lik artış iktidar partisine yaklaşık yüzde 1 oy getiriyor. Buna karşılık enflasyondaki her yüzde 1’lik artışın götürdüğü oy oranı yüzde 0.15. Yani büyümenin sağladığı oy artışı sahiden de enflasyonla uğraşın sağladığı artıştan daha yüksek.
Enflasyonla uğraş devletin kemer sıkmasını, kamu harcamalarının azaltılmasını, bu ortada faiz artırımı yoluyla vatandaşların ve şirketlerin talebinin baskılanmasını gerektirdiği için büyümeyi hakikaten de frenliyor. Mesela Amerika’da Merkez Bankası (FED) son 40 yılın en yüksek düzeyine çıkan enflasyonu bastırabilmek için bir müddettir faiz artırımı üzerine faiz artırımı yapıyor. Bunun tesiriyle Amerikan iktisadı bu yılın birinci ve ikinci çeyreğinde (Yani birinci ve ikinci üç aylık dönemde) daraldı. İki çeyrek üst üste daralmaya ekonomik sakinlik (Resesyon) ismi veriliyor. Velhasıl enflasyonla uğraş hakikaten de Amerika’yı sakinliğe soktu.
Türkiye’de de enflasyonla gerçek bir uğraş ekonomiyi büyük olasılıkla bir sakinliğe sokar. Bu da iktidar partisinin oylarını daha da düşürür. Bu açıdan Erdoğan’ın yaptığı tercihin kendi içinde bir mantığı varmış üzere görünüyor. Ama heyhat… Türkiye iktisadı şu anda enflasyonla uğraş edilmeden de sakinliğe gerçek yol alıyor! İçinde bulunduğumuz üçüncü çeyrekte iktisattan yavaşlama sinyalleri geliyor. Bu türlü giderse Türkiye enflasyon ve ekonomik büyümeyi bir ortada yaşayacak, yani iktisattaki ismiyle stagflasyona girecek.
Ayrıca ekonomik büyümenin enflasyonla çabadan daha çok oy getirmesi, enflasyonun çok yüksek olmadığı durumlar için geçerli. Yüzde 20’lik enflasyon iktidar partisinin oylarından tahminen hepi topu yüzde 3 götürür fakat yüzde 80’ye çıkınca görünüm değişir.
Nitekim Prof. Ali Akarca’nın modeli, gelecek yıl yüzde 50’ye gerilese bile enflasyonun iktidar partisinin oylarından yüzde 8 götüreceğini öngörüyor. Bunu telafi etmek için Türkiye iktisadının en az yüzde 8 büyümesi gerek ki, o da mümkün değil.
Daha çok oy getirdiği kanısıyla enflasyonla uğraşa karşı büyümeyi seçip sandıkta hezimete uğramayı anlatan hoş bir atasözü var: Dimyat’a giderken konuttaki bulgurdan olmak.