Sevgili Tulgar,
Yazı yazarken müzik dinleyemeyenlerdenim ben, yoksa bir Wagner ya da Bruce Springsteen eşlik edebilirdi artık. Yazı bitince tahminen. Tahminen de sonra, çok çok sonra, seni anmak için, senin öldüğünü kabullenmek zorunda kaldığımızda anmak için. Lakin artık seninle konuşmaya gereksinimim var benim.
Ölüm geldiğinde, keşke inançlı olsaydım dediğim çok oldu. Mevti anlamak ve açıklamak zorunda kalmayayım, tevekkül edeyim, dua edip misyonumu yapayım, içim soğumasa da bir yerlere tutunmuş olayım, boşlukta daha doğrusu hiçlikte kalmayayım…
Ölüm haberin haber merkezine bomba üzere düştüğünde, birinci refleksim telefona uzanmak oldu. Arayayım ve orada olduğunu duyayım. İnsanın beyni, şuuru, ruhu ne kadar süratli çalışıyor bu türlü durumlarda. Bıraktım telefonu, ya orada değilsen? Bununla yüzleşmek için çok erkendi o sırada. Daha birkaç saat evvel ileti atmıştın, neredesin, ağır musun? diye… “İki ayak bir pabuç” diye yazmıştım ben de. Sabah akşam telefonla konuşuyoruz, dedikodu ediyoruz, yazıları düzeltiyoruz, yeni yazı bahislerini tartışıyoruz… “Ofistekiler benimle bu kadar samimi olmana ne diyor?” diye sormuştun… “Gizliyorum” demiştim, karşılıklı göz kırpma emojisi paylaşmıştık…
Bu birinci biliyor musun, bu kadar gündelik hayatımın içinde, bu kadar kısa müddet evvel görüştüğüm ve vefatı hiç yakıştıramayacağım birinin vefat haberini almak…
İki hafta evvel yazını geciktireceğini söylemiştin; “Yemekte biraz tıkandım, ağırlaştım, meskene gidip dinleneceğim…” Tamam dedim, hayat yazıdan daha değerli, sen hepsinden önemlisin… Sonraki gün “lütfen bir kalp tabibine git” dediğimde, hafif yediğini, çorba ve meyve ile beslenince rahatladığını söylemiştin:
“Ölümden korkmuyorum ben, o kadar çok mevt gördüm ki, bir gün öleceğimi kabullendim. Acısız, kolay bir mevt istiyorum. Ancak artık ölmek istemiyorum, zira Yoldaş çok küçük, onu yalnız bırakmak istemiyorum, ondan evvel ölmek istemiyorum.”
Sonra da yeni çalışmandan kelam etmiştin. 16 Ekim tarihli Aynalı Pasaj’a da yazdın bana anlattıklarını: “Richard Wagner, Friedrich Nietzsche, Thomas Mann anakronik üçgeninde dolanıp bir şeyler yazıyorum şu sıralar, şimdilik not halinde çoğu… Umarım, ömrüm yeter…
Türkiye entelektüel ve toplumsal hayatından bir şeyler de beni bu üçgenin içine itiyor, itiyor olmalı, o denli de hissediyorum arada… Neşeyi arıyorum zira, bilim ve sanattaki neşeyi Türkiye’de de…”
Yazılarının tirajı üzerine konuşmuştuk, en çok okunan yazın “Ajlan, Kerim, Barış” üzerine olandı. Ve Derya Arbaş portresi. Daha çok okunacağını umduğumuz yazılar değil de niçin bunlar diye konuştuğumuzda “sırasız vefatları unutmuyor galiba bu toplum” demiştim. On saniye sonra telefonum çaldı, “çok haklısın biliyor musun” diye başlayıp sırasız ölenlerin bıraktığı izleri konuşmuştuk.
Hep erkenden yollardın yazılarını. Onları yazmak hiç misyon değildi senin için. Yaptıklarından hiç vazifeymiş üzere kelam etmezdin esasen. Ne yaptıysan kesinlikle keyif alarak yapmıştın. Zeki Müren portresi müellif mısın dediğimizde, ‘aklımda öteki bir şey var’ diye olmaz demiştin. Sonraki gün arayıp “aklıma soktunuz daima Zeki Müren düşünüyorum, yazacağım” demiştin. Süper bir yazıydı. Kalemine ve entelektüelliğine çok güvendiğin bir müelliften da çok büyük bir övgü gelmişti sonrasında.
Portrelerini günlerce araştırır, okur, tasarlar o denli yazardın. Güya onlara borçluydun, onları anlamaya, anlatmaya, kimsenin, tahminen kendilerinin bile onlarda göremediklerini görmeye, hayatlarını anlamlandırmaya ve okuru da bu manaya inandırmaya… Portrelerin hepsi bu dünyanın lakin en çok da senin dünyanın renkleriydi. Hepsini tekrar parlatıp, birer yıldız üzere toplumsal hafızamızın göğüne yerleştiriyordun.
Bu mevzuda kılavuzun Roland Barthes’tı. Cezaevinde elkonulan Barthes kitaplarını yıllar sonra bir sahafta bulduğunda, kendi kitapların olduğunu bilmeden ısmarlayıp, sahafın aramasıyla onların yıllardır içine keder olan, içinde imzanın olduğu kitaplar olduğunu öğrendiğinde, Barthes kozmosun bir köşesinden sana selam çakmış kadar sevinmiştin. “Çok üzülmüştüm, kitapların içeriği, bu iki kitaptan öğrendiklerim hafızamdaydı lakin yeniden de ikisini de arzuluyordum. Elimde, gözümün önünde olmasını istiyordum ikisinin de.”
Son yazın tekrar vefat üzerineydi. Dostun Billur Kalkavan’ı yazmıştın. Beşerler cenazelerde kendi vefatlarına ağlarlar denir. Sen de o denli demiştin, lakin daha fazlasını da söylemiştin: “Hayatın geleceği olarak mevt, gerçekleştiğinde basamak olmaktan çıkar ve hayatın dışında bir yerde, yani hiçbir yerdedir artık. İşaret edilen vefat dışında bir mevt yoktur. Hayat vardır. (…)Ölüm üzerine konuşmayız aslında, ölen üzerinden kendi ölümümüzü düşlemler, mutlaklığını kabullenir ve vefat öncesini konuşarak hayata sığınırız.(…) Sevdiklerimizi, tanıdıklarımızı imgelerle hatırlar, anılarda yaşatırız. Fotoğraflarına yalnızca bakarız. Öldüklerinden bir kere daha emin olmak için. Sonra hatırlamaya, konuşmaya başlarız. Hayatlarını onların. Ve haliyle hayatta olduğumuzu konuşuruz. Ölenlerin fotoğraflarına bakmak egoizmdir.”
Yazılarını yayınlanmadan evvel son haliyle görmek isterdin. Ve kesinlikle bir düzeltme yapardın. “Sevgili editörüm, şuraya bir sözcük eklesek, şuraya da bir virgül koysak…”, “Bir virgül için bilgisayar açtırıyorsun bana ama” diye nazlandığımda, daima pişman olurdum. O virgülün değiştireceği mana üzerine uzun bir açıklama dinlerdim. Sen her yazıyla tekrar yeni bir şeyler öğrenirdin, her yeni şeyi ilgiyle karşılardın. Değişiklik yelpazen çok genişti. Roland Barthes ile birlikte detaylardaki mananın izini sürerken, büyük resme dair her keşfi hazla yaşıyordun. Haz, dilek, keyif ve neşe… Yaptığın her harekette, bilhassa yazarken, masanda bu kavramlardan oluşan bir prizma kesinlikle oluyordu. Hazzın, isteğin, keyfin ve sevincin renkleriyle oynamayı seviyordun. Bizleri bu oyuna katmayı da.
Ölümüne inanmak imkansız sevgili Tulgar. Bu yazıyı yazarken, senin masanda oturup bunları okuduğunu düşünüyorum. Unutuyorum o haberi. Sonra o gerçek bir formda kendini dayattığında, senin mevtten korkmadığını hatırlamaya çalışıyorum. Hoş yaşadığını, pişmanlık, eksiklik, mahrumluk hissetmediğini… Yoldaş’ın sana getirdiği şefkati, neşeyi ve oyunu iştahla kabullendiğini, içselleştirdiğini…
Bir kezinde, “bir yanılgı yaptım ve üzgünüm” dediğimde, “hatanın büyüğü küçüğü olmaz, sonucun büyüğü küçüğü olur” demiştin. “Herkes dalgın, yorgun, dikkatsiz davranabilir. Birebir sebepten daha büyük bir sonuç çıktığında kendini üzmemelisin.” Sonra basın tarihinden dalgınlık örnekleri vermiştin. Manşetlere yansıyan ve hâlâ oralarda duran.
Öğrettiğin her şey için şükran borçluyum sana. Ve tahminen bu ani gidişin de bir şeyler öğretecek. Tahminen sana bakıp biz de vefattan korkmayacağız. Senin yaptığın üzere, dörtlü prizmayı masamıza koyacağız, renklerine bakıp seni sevgiyle anacağız. Hınzırlıklarını, oyunlarını, küçük sataşmalarını gülerek hatırlayacağız. İştahını, arzuyu ve hazzı tanım edişini kulağımıza küpe yapacağız. Seni daima seveceğiz ve daima hatırlayacağız.