Birgün muharriri İbrahim Varlı, El Nusra Cephesi’nin 13 Ekim’de TSK-ÖSO denetimindeki Afrin’in denetimini ele geçirmesinin gerisinde Erdoğan’ın Suriye hesaplarının olabileceğini tabir etti. Bölgedeki kümeler ortası çatışmaları aktaran Varlı, “HTŞ’nin Afrin’e girmesi Ankara ile Şam ortasındaki perde ardında sürdürülen temaslar ve gün yüzüne yansıyan diyalog açıklamaları sonrasına denk gelmesine dikkat çekici” diye yazdı.
İbrahim Varlı’nın “El Nusra’nın Afrin’i almasına neden göz yumuldu?” başlıklı yazısının ilgili kısmı şöyle:
“ABD’nin Suriye Büyükelçiliği Afrin’i ele geçiren Heyet Tahrir el-Şam’ı “terörist” örgüt olarak niteleyerek bölgeden derhal çekilmesini isterken AKP iktidarı ise günlerdir sessizliğini koruyor. Hududun çabucak öbür yakasında şahsen Türkiye’nin desteklediği kümelerle HTŞ ortasındaki çatışmalar sonrasında Afrin elden giderken Ankara’da yaşanan sessizlik, işin içinde AKP iktidarının parmağı olduğu yorumlarına neden oldu.
Konuştuğumuz Suriye’de yaşayan uzmanlar, bölgedeki gazeteciler, Kürt yetkililer de bu görüşte. Her üç farklı bölümden gazeteciler, uzmanlar Türkiye’nin yani AKP iktidarının Afrin’i HTŞ’ye açtığı görüşünde. Afrin’de olanların Türkiye’nin planları dahilinde olduğu görüşü hakim.
Peki neden?
Bu bahiste çeşitli rivayetler olsa da Erdoğan idaresinin Afrin’i HTŞ’ye bırakmasının ve bölgede bu yapıya yani El Nusra’ya alan açmasının ardında çeşitli hesaplar var. Mevzu üzerine konuştuğum ve dün sıkıntıyı köşesine de taşıyan Üniversal muharriri Yusuf Karadaş’ın da yazdığı üzere bu nedenleri birkaç başlık altında toparlayabiliriz.
1) ÖSO’nun tasfiyesi: Erdoğan’ın YPG/SDG’ye operasyon için kapısını çaldığı Putin, adres olarak Şam’ı gösterdi. Şam idaresi ise görüşmek için Ankara’dan ÖSO kümeleriyle birlikte denetim edilen bölgelerden çekilmesini koşul koşuyor. Anlara ile Şam ortasında bir müddettir müzakereler sürdürülüyor. Şam’ın barışma koşullarından en kıymetlisi ÖSO’nun tasfiyesi. Ankara, yıllardır besleyip desteklediği cihatçılardan bir çırpıda kurtulamayacağı için ÖSO’yu HTŞ’ye dövdürüyor. ÖSO’yu bir halde devreden çıkararak yerine ‘kontrolüm dışında’ dediği HTŞ’yi monte etmek istiyor.
2) Cihatçıları hizaya getirmek: Bir başka argüman da Ankara’nın ÖSO içinde denetimden çıkan çeşitli kümeleri hizaya getirmek için de çatışmalara göz yumduğu tarafında. Çeşitli cihatçı yapıyı barındıran ÖSO içinde bir müddettir Ankara’nın maddi yardımı kesmesinin de tesiriyle rahatsızlıklar vardı. Bu kümelerden kimileri açıkça Ankara’ya baş tutmaya, hizadan çıkmaya başlamıştı. Bu kümeler Türkiye kendisine bağlı kümelerin kimilerinin performansından son periyotlarda şad değildi.
3) HTŞ’yi cepheye sürmek: HTŞ yani El Nusra hem Suriye ordusu hem de YPG ve SDG ile çatışma tecrübesine sahip. Suriye’nin kuzeyindeki Kürt bölgesine yönelik operasyon için istediği şartları sağlayamayan Erdoğan idaresi için HTŞ, son periyotlarda kendi ortalarında çatışan ve itimat vermeyen ÖSO’nun bilakis uygun bir araç olarak öne çıkıyor.
4) Suriye’de kalmak: Ankara resmi bir ittifak içinde olduğu ÖSO’nun yerini alacak HTŞ üzerinden Kürtlerin yani YPG/SDG’nin hesaplarını bozmaya çalışacak. Bölgeye HTŞ’nin yerleşmesine göz yumarak bu bölgelerden çekilmeden çekilmiş üzere görünecek hem de ÖSO’nun modüllü görünümü yerine HTŞ’yi tek muhatap haline getirerek Suriye’nin geleceğine dair pazarlıklarda elini güçlendirecek.
5) Kuzey Suriye’yi tek bir yapı ile denetim etmek:
Her ne olursa olsun HTŞ’nin Türkiye’nin denetimindeki bölgelere Ankara’nın isteği olmadan bu kadar kolay girmesi mümkün değil. HTŞ’nin ÖSO içindeki kümelerle birleşip Cerablus’tan Afrin ve İdlib’e hudut bölgelerini tek elde tutması da Ankara’nın seçeneklerinden birisi. İhaleyi kendi üzerinden HTŞ’ye havale edecek. Üçüncü Kolordu ile HTŞ ortasında Türkiye’den yetkililerin himayesinde yapılan görüşmede “Tüm cihatçı askeri kümelerin tek komuta altında birleşmesi’ talebi hayli manidar.
6) Tel Rıfat’ı almak: HTŞ’nin Afrin’i alması Türkiye için operasyon nedeni de olabilecek. Erdoğan’ın uzun müddettir istediği YPG’nin elindeki Tel Rıfat’a yönelik operasyon için HTŞ istenilen bahaneyi sağlamış olacak. TSK bölgeye girmese de HTŞ’nin Tel Rıfat’ı alacak olması da Ankara’nın işine gelecek. Böylelikle Fırat’ın batısında Kürt yapılar YPG/SDG büsbütün çıkarılmış olacak. Kürtlere nazaran ise bölgede demografik değişim amaçlanıyor. Afrin’deki durum, Kuzey ve Doğu Suriye’ye yeni operasyonların başlaması manasına gelebilir.
HESAPLAR ÇARŞIYA UYACAK MI?
Tüm bu senaryolar ortasında HTŞ’nin Afrin’i alarak tesir alanını genişletmesinin neye mal olacağı meçhul. İdlib’i kana bulayan bu cihatçı çetenin hududun bir başka yakasında Türkiye ile tekrar komşu olmasının sakıncalarını çok vakit geçmeden görmüş olacağız.
Afrin’deki durum da gösteriyor ki Suriye alanında hesaplardan birisi kapanmadan oburu açılıyor. Bölgesel, mahallî, global aktörlerin at koşturduğu coğrafyada herkesin kendince çeşitli hesapları var.
Suriye’nin kuzeyindeki rastgele bir gelişmenin Ankara’dan bağımsız bir halde gerçekleşemeyeceği aşikar.
Kış aylarından bu yana ısrarla yeni operasyon talebini lisana getiren Erdoğan idaresi de seçim sathı mahalline girilirken şapkadan tavşan çıkarma peşinde. Yeni hudut ötesi operasyonlar, dış müdahaleler seçim öncesinde elini güçlendirecek etmenler. Her türlü hudut ötesi operasyonun kendisine yazacağının farkında olan iktidar, hedefe giden her yol mubahtır düsturuyla elinden geleni arkasına koymaktan imtina etmeyecektir. Bunun için radikal İslamcı örgütler birer kullanışlı aparat olarak aranan takviyesi sunuyorlar.
Suriye alanda da masada da daha çok şeye hamile.” (YAZININ TAMAMI)