Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, eşsiz doğal hoşluklara, tarihi ve kültürel zenginliklere sahip olan Van Gölü’nün korunarak sürdürülebilir kullanımının sağlanması ve bölgede etraf muhafaza şuurunun artırılması emeliyle çalışmaların aralıksız sürdüğünü belirtti.
Bakan Kurum, Van Gölü’ndeki kirliliğin giderilmesi noktasında yapılan çalışmalarla ilgili toplumsal medya hesabından açıklamada bulundu. Bakan Kurum açıklamasında, “Önce kirliliğin nedenlerini giderdik, sonra da paklığa başladık. Şu ana kadar Van Gölü’nden 500 bin metreküp taban çamuru çıkartıldı. Gölümüzde arıtılmamış bir gram su bırakmayacağız!” dedi.
Dip çamuru temizleme çalışmaları; Van Gölü’ne yıllardır ulaşmış, makûs koku ve imgeye sebep veren ve Van Gölü Havza Muhafaza Hareket Planı’nın 13 alt faaliyetinden biri. Çalışmalar, Van Merkezi Atık Su Arıtma Tesisinin devreye alınmasının ve hayvansal faaliyetten kaynaklanan kirliliğin azaltılmasının akabinde başlatıldı.
“Van Gölü’nden şu ana kadar 500 bin metreküp taban çamuru çıkarıldı”
Van Gölü’nde gerçekleştirilen çalışmalarla ilgili açıklamalarda bulunan Etraf İdaresi Genel Müdürlüğü Su ve Toprak İdaresi Daire Lideri Menderes İşçen, Tuşba Sahili’nde çalışmaların 3 etapta sürdürüldüğünü aktardı. Bugüne kadar birinci etap çalışmasında sona yaklaşıldığını ve 500 bin metreküp taban çamurunun çıkarıldığını lisana getiren İşçen, “Önümüzdeki yılın yaz aylarına gelmeden bu çalışmanın tamamlanmasını planlıyoruz.” dedi.
“Tatvan’ın 9 kilometrelik kıyı bandında taban çamuru temizleme faaliyetleri başladı”
Dip tarama faaliyetlerinin Bakanlık talimatlarıyla Van Gölü’nün taban çamuru birikimine müsait olan tüm kıyılarında gerçekleştirileceğini vurgulayan İşçen, “Van Gölü’nün farklı bir hidrolojik yapısı var. Gölün içerisindeki akıntılar daha çok Tatvan Sahili’ne hakikat oluyor. Kelam konusu kirliliğin insan ve etraf sıhhatine verdiği olumsuz tesir sebebi ile Tatvan’ın 300 metre genişliğinde ve yaklaşık 9 kilometrelik kıyı bandında taban çamuru temizleme faaliyetlerine 15 Ağustos 2022 tarihinde başladık. Kelam konusu çalışma imkânlar dâhilinde sürdürülmekte olup, çalışmanın en kısa müddette tamamlanması hedeflenmektedir.” dedi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un talimatı ile 2019 yılında Van Gölü için Havza Müdafaa Aksiyon Planı hazırlık çalışmalarına başladıklarına dikkat çeken İşçen, çalışmaların hem bölgede hem merkezdeki bütün kurum kuruluşlarının, üniversitenin, sivil toplum kuruluşlarının iştiraki ile 2020 yılında tamamlandığını hatırlattı.
“Van Merkezi Su Arıtma Tesisi sayesinde atık su kaynaklı olan kirliliğin önüne geçtik”
Bölgedeki 13 alt faaliyetten ikisinin bu taban çamuruna sebep olan etkenlerin ortadan kaldırılmasına yönelik olduğunu aktaran İşçen, “Bakanlık tarafından sağlanan hem teknik hem maddi takviyelerle Van Merkezi Atık Su Arıtma Tesisi çok süratli bir halde tamamlandı ve 2021 yılının Eylül ayında işletmeye alındı. Hasebiyle atık su kaynaklı olan kirliliğin bu sayede önüne geçmiş olduk.” tabirlerine yer verdi.
“Buradan çıkacak olan taban çamurunun millet bahçesinde toprak güzelleştirici olarak kullanılması planlanıyor”
Van Tuşba Sahili’nde yürütülen ve Bakanlık tarafından gerçekleştirilen fizibilite çalışmasında yapılan tahlillere nazaran buradaki taban çamurunun organik içeriğinin çok yüksek olduğuna dikkat çeken İşçen, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Çıkarılan çamur rastgele bir tehlike içermiyor. Döngüsel iktisat unsurlarına uygun olarak bu taban çamurunun toprak uygunlaştırıcı olarak kullanabileceğini belirledik ve buna paralel olarak da yeniden tıpkı kıyıda taban taraması çalışması yapılan yerin art tarafına Bakanlık tarafından bir millet bahçesi yapılması planlanıyor. Buradan çıkacak olan taban çamurunun millet bahçesinde toprak uygunlaştırıcı olarak kullanılması planlanmaktadır. Tıpkı vakitte yeniden tehlikesizlik özelliğinden ötürü da Van ili içerisindeki birtakım bölgelerde dolgu gereci olarak da kullanılabileceğini düşünüyoruz.”
“Dip çamuru paklığını gölün ömrünü uzatmak için yapılan bir ameliyat üzere düşünebiliriz”
Göllerin canlılar üzere doğup, yaşayıp öldüklerini ve doğmalarının aslında doğal fizikî olayların sonucunda olduğunu lisana getiren Menderes İşçen şunları söyledi: “Van Gölü, etrafındaki volkanik yapıların çıkarttıkları lavların bundan yaklaşık 200 bin yıl evvel akarak bir set oluşturması sonucunda oluşmuş bir göldür. Göllerin mevti de buna emsal fizikî tesirlerle olabileceği üzere bunun yanında olağan insani tesirlerle de olabilir ancak daha çok gölleri besleyen derelerin, ırmakların taşıdıkları katı hususların sebep olduğu bir sediman (dip çamuru) katmanının oluşumu sonucunda göller dolar ve göllerin ömürleri bu halde biter. Sediman, aslında ırmaklarla taşınan ve içerdikleri yüksek organik ve inorganik unsurlar sebebiyle göllerdeki ekosistemler için aslında besleyici nitelikte olan bir materyaldir. Lakin muhakkak bir düzeyin üstüne çıktığı vakit bu unsurlar göldeki canlılar için olumsuz tesirlere sahip olabilir. Sedimanın gölden uzaklaştırılması sürecine biz taban taraması çalışması diyoruz. Aslında bu gölün ömrünü uzatmak için yapılan bir ameliyat üzere düşünülebilir.”
“Van Gölü etrafında berbat kokuya pürüz olduk”
Van bölgesi üzerindeki bilhassa çok kıymetli iki tane faaliyetin buradaki taban taramasını zarurî hale getirdiğini belirten İşçen, “Bu faaliyetlerden biri yıllardır Van merkez ve etraftaki ilçelerin atık sularının arıtılmadan göle deşarj edilmiş olmasıdır. Bir oburu de göle çok yakın pozisyonda bulunan hayvancılık faaliyetlerinden kaynaklı atıkların göle denetimsiz bir halde bırakılmasıdır. Bu iki kaynaktan gelen yüksek organik kirlilik bu bölgede ve bilhassa kıyı şeridinde yüksek ölçüde çamur oluşumuna sebep olmuştur. Bu çamur da çok uzun müddetten beri burada biriktiği için çok sert ve katı bir hal almıştır. Burada biriken çamur gölün su kalitesinin bozulmasına sebep oluyor.” dedi. Ayrıyeten görsel açıdan ve yaz aylarında bilhassa sıcak tesiriyle koku sorunu yaşandığını da kelamlarına ekledi.
“Van tarıma dayalı İhtisas OSB’nin kurulmasını sağladık”
Hayvancılık faaliyetlerinin Van Gölü’ne çok yakın yerde denetimsiz bir biçimde yapıldığını vurgulayan İşçen, “Temmuz ayındaki sayılara nazaran Van Gölü kıyısındaki 576 adet ahırın yıkımını gerçekleştirdik. Van tarıma dayalı ihtisas OSB’nin kurulumunu sağladık. Şu anda ihtisas OSB’nin bütün hazırlıkları tamamlandı. Buradaki hayvancılık faaliyetleri İhtisas OSB’nin içerisinde çok daha aktif ve entegre bir etraf idaresini sağlayacak halde devam edecek.” dedi.