Mert İnan – Kovid-19 pandemisinin başından günümüze kadar hastalığa yakalanıp en büyük sorunu yaşayanlar “Long Kovid” ismi verilen “Uzun Kovid” geçiren bireyler oldu. Bir, iki yıl evvel bile Kovid-19’a yakalanıp halihazırda şikayetleri devam eden çok sayıda kişi “uzun Kovid” hastalığının tesirleriyle boğuşurken, bu bireylerin hayatları adeta tepetaklak oldu. Yaşadıklarını Milliyet’e anlatan uzun kovid mağdurlarından Tokatlı İsa Tekmen (40), “Devlet memuruyum. 28 Mart 2020’de koronavirüse yakalandım. O devir şimdi PCR testi ve aşı yoktu. Tabipler Kovid-19 teşhisi koymuştu. Hastalık 12 gün çok ağır seyretti. Üç ay sonra pankreasta seyirmeler, gaytada bozulma ve bir ay süren ishal sorunu yaşamaya başladım. Tükürük bezlerim büyüdü. 20’ye yakın endoskopi ve kolonoskopi yapılmasına, biyopsi örneklerine bakılmasına rağmen teşhis konulamadı. İki yıldır ishal meselesiyle boğuşuyorum. 200’e yakın hekimin kapısını çaldım. Tetkik sonuçlarımı İngiltere’deki özel bir sıhhat kurumuna gönderdim lakin İngiliz tabipler da analiz sonuçlarımın olağan olduğunu belirterek teşhis koyamadılar. İki yıldır bitkin, halsiz vaziyette hayatımı sürdürmeye çalışıyorum. Long Kovid hayatımı cehenneme çevirdi” dedi.
‘Yarım insan gibiyim’
Gaziantep’te yaşayan ve ismini vermekten kaçınan K.E (32), “İnsanların beni hasta sanmalarını istemiyorum. “Halsizlik, bitkinlik, ateş, öksürük üzere bilindik semptomlardan öte, artık dudaklarımı hissetmez durumdayım. Gitmediğim tabip kalmadı. Tetkik sonuçlarım olağan olduğundan teşhis konulamıyor ve ‘Long Kovid’ tesiri deniyor. En berbatı bir yıldır yaşadığım uyku sorunu. Günlerce uyumadığım üzere, halihazırda uykuya dalma sıkıntılarım devam ediyor. Bir yıldır bacaklarımda derman yok, çarpıntı, nefes darlığı, mide ve bağırsak problemleri yaşıyorum. Kovid-19’dan sonra yarım insan üzere oldum” diye konuştu.
‘Beynim donuyor’
Avukat Naci Kara (66) ise 2021’in Ocak ayında hastalığa yakalandıktan sonra yaşadıklarını şöyle anlattı:
“Nefes darlığı hala devam ediyor. En berbatı beynim, kanılarım gün içinde adeta donuyor. Hem yaşadığım halsizlik hem de düşüncelerimdeki donukluk hissi geçmiyor. Mesleğim gereği hastalıktan evvel 30 sayfa dilekçe yazarken, artık yarım sayfa dilekçe yazdıktan sonra resmen donup kalıyorum. Beynim uyuşuyor.”
‘Tuvalete bile gidemiyordum’
Tıbbı Onkolog Yağmur Çakmak da (35), genç yaşında uzun Kovid probleminin en çok sarstığı şahıslardan. 2020 aralık ayında virüse yakalanan Çakmak, yaşadıklarını şu sözlerle anlattı:
“Kovid-19 sonrası nefes darlığı, kalp çarpıntısı halsizlik üzere şikayetlerim ortaya çıktı. Birkaç adım attığımda yoruluyor, nefes nefese kalıyordum. Kovid-19’un bulaşmasından bir yıl sonra bu defa kalp kası zarında iltihap olduğu tespit edildi. Nefes darlığım ve göğsümdeki ağrılar arttığı üzere, neredeyse adım atacak durumda değildim. Konutun içinde tuvalete bile yürüyemezken, bir yıllık yatak istirahati ve oto-immün tedavilerin akabinde toparlanmaya başladım. İki yıl geçti ancak hala unutkanlık sorunu yaşıyorum.”
Uzmanlar ne diyor?
‘Hafif geçiren de yakalanabilir’
Geçtiğimiz Mart ayında Kovid-19’a yakalanan ve uzun Kovid sorunu yaşayan göğüs hastalıkları uzmanı Doç. Dr. Serap Argun Barış, hastalığı geçirenlerin yarısında Uzun Kovid görüldüğünü belirterek, “Hastalığım hafif geçse de ateşim uzun mühlet düşmedi. Hastalıktan üç hafta sonra kalp kası tutulumu oldu. Önemli nefes darlığı, taşikardi yaşadım. Eski gücüm olmadığı üzere vakit zaman bitkin, halsiz hissediyorum. Yalnızca ağır semptomlular değil, hastalığı hafif geçirenler de uzun kovid sorunu yaşayabiliyor” dedi.
Enfeksiyon hastalıkları uzmanı Doç. Dr. Duran Tok da, uzun Kovid sürecine ait bilim dünyasının elinde somut bilgiler olmadığına dikkat çekerek, “Halsizlik, tat koku kaybı, baş ağrısı, sindirim problemleri en sık görülen uzun Kovid semptomları. Uzun Kovid sorunu yaşayan şahıslar, bağışıklık sistemini güçlendirecek, tertipli uyku, idman ve sağlıklı beslenmeye ihtimam gösterip, moral motivasyonlarını yüksek tutmaya çalışırlarsa süreci daha kolay atlatacaklardır” tabirlerini kullandı.
Uzun Kovid mağdurları anlatıyor
Ferhan Babal (Emekli-67): “Aradan dokuz ay geçmesine rağmen halsizlik ve başımın içindeki basınç hissi geçmek bilmedi. Orta ara burnum tıkanıp başımda basınç ve ağrı oluyor. Hastalandıktan sonraki iki ay boyunca yataktan çıkacak dermanım yoktu. O periyoda nazaran daha düzgün hissetsem de, eski güç ve dermanımdan eser yok.”
Volkan Tebrizli (Özel sektör-42): “Üç doz inaktif Kovid aşım olmasına rağmen, Şubat ayında hastalığa yakalandım. On gün süren tat ve koku kaybından sonra hala devam eden halsizlik ve bitkinlik sıkıntım devam ediyor. Ayda birkaç defa baş ağrısı yaşıyorum. Eski gücüm yok.”