24 Şubat’ta başlayan ve yalnızca Rusya ve Ukrayna değil tüm dünyayı etkileyen Ukrayna savaşı sona ermeden ABD Çin-ve Tayvan’ın başrollerini oynadığı yeni bir kriz daha patlak verdi.
Avrupa’nın tahıl ambarı olarak bilinen Ukrayna’ya başlatılan işgal sonrası besin ve güç fiyatlarındaki yükseliş Avrupa başta olmak üzere dünyanın büyük bir kısmını etkiledi. Pekala ABD Çin ve Tayvan ortasındaki kriz çözülmezse dünyayı neler bekliyor? Mümkün savaş en çok en çok hangi dalları tesirler?
UZMANLAR UYARIYOR: BÜYÜK BİR KAOSA SÜRÜKLENİRİZ
Çin’in Tayvan’ı işgal etmesi durumunda savaştan en büyük yarayı alacak bölümün teknoloji sanayisi olacağı düşünülüyor. Uzmanlar Tayvan’da yer alan dünyanın en gelişmiş çip fabrikasının ‘çalışamaz’ hale gelmesi durumunda global tedarik zincirinin kaosa sürükleneceğini ve bunun da akıllı telefon, bilgisayar ve fren sensörleri konusunda önemli ezalara yol açacağını belirtiyor.
APPALE’IN ÇİP ÜRETİCİSİ: HERKES KAYBEDER, EKONOMİK DÜZENSİZLİK ÇIKAR
Dünyanın en büyük bağımsız yarı iletken üreticisi olan ve Apple’ın çiplerini üreten Tayvan Yarı İletken Üretim Şirketi (TSMC) Çin ve Tayvan ortasındaki muhtemel bir savaşta herkesin kaybedeceğini belirtti ve savaşın ekonomik kaosa yol açacağı konusunda ihtarda bulundu.
ÇİN’E DAVET: BİR SEFER DAHA DÜŞÜNÜN
TSMC’nin lideri Mark Liu CNN’e yaptığı açıklamada, “Kimse TSMC’yi zorla denetim edemez. Bir işgal durumunda TSMC fabrikasını çalışamaz hale getirirsiniz.” dedi.
Fabrikadaki işleyişin Avrupa, ABD Japonya üzere ülkelerle gerçek vakitli ilişki gerektirdiğini belirten Liu, Çin’e ‘herhangi bir aksiyonda bulunmadan bir sefer daha düşünün’ davetinde bulundu.
DÜNYADAKİ YARI İLETKENLERİN YÜZDE 60’I TAYVAN’DAN
Liu, geçtiğimiz yıl dünyadaki yarı iletkenlerin yüzde 60’ının Tayvan’da üretildiğine dikkat çekti ve dünya iktisadının motorlarının çalışmaya devam etmesi için tüm tarafları savaştan kaçınmaya davet etti.
Liu, Ukrayna savaşından alınması gereken dersler olduğunu vurgulayarak savaşın Rusya için de Ukrayna için de ‘kaybet-kaybet’ durumu yarattığını kelamlarına ekledi.
DÜNYANIN EN KIYMETLİ ŞİRKETLERİ ARASINDA
Tayvan’ın dünya üzerinde yüzde 60’ından fazlasını ürettiği yarı iletkenler akıllı telefonların, bilgisayarların ve fren sensörlerinin çalışmasını sağlıyor.
Ülkede kesimin bir numaralı temsilcisi olan TSMC milyar dolarları aşan piyasa bedeli ile dünyanın en bedelli şirketleri ortasında gösteriliyor.
YARI İLETKEN NEDEN DEĞERLİ?
Teknolojinin vazgeçilmez kesimi çipler ‘yarı iletken’ olarak isimlendirilen hususlardan meydana geliyor. Bu unsurlar, elektrikli aletler için adeta küçük beyinler olarak kullanılabiliyor. Örneğin, arabanın cam düğmelerinden multimedya sistemlerine kadar birçok noktasında yarı iletken hususlar bulunuyor. Standart bir arabada 1000’in üzerinde çip yani yarı iletken bulunuyor.
Günümüzde elektrikle çalışan nereyse bütün aygıtlar mikroçip içeriyor. Mesken elektroniği, telefon, tablet, bilgisayar ve elbette gelişen teknolojiler ile birlikte otomotiv bu teknolojiye muhtaç pozisyonda. Kredi kartı ve telefonların sim kartlarında da ferdî bilgileri içeren çipler kullanılıyor.
Koronavirüs pandemisi sonrası yaşanan çip krizi tam yavaş yavaş aşılmaya başlamışken, muhtemel bir savaş kabusu katlayarak geri getirecek üzere görünüyor.