Güvenilir Eser Platformu’ndan yapılan açıklamada değerlendirmelerine yer verilen Samancı, düzmece balın nasıl anlaşılacağına ait tekliflerde bulundu.
Gerçek balın kristalize olduğuna vurgu yapan Samancı, kelamlarını şu formda sürdürdü:
“Gerçek bal, kendi başına suya karışmaz. Gerçek balın su içinde çözünebilmesi için karıştırmanız gerekirken, uydurma bal tabiatıyla çözünecektir. Bunların yanı sıra bal satın alacağınız vakit ambalajını denetim ederek bal kodeksine uygun formda üretildiğinden emin olmanız değerlidir. Ayrıyeten içindekiler kısmına göz gezdirerek glikoz şurubu, fruktoz şurubu üzere bileşenleri denetim edebilir, bu tip hususları içeren balların doğal olmadığını anlayabilirsiniz.”
Samancı, geçersiz balın, arının çiçeklerden nektar alamayacağı yapay bir ortamda yapıldığının altını çizdi.
Bu ortamda arıya şeker şurubu verildiğini ve arının bu materyal ile bal ürettiğini aktaran Samancı, “Aynı vakitte, şeker şurubuna bal enzimi katılarak ya da gerçek balı makul ölçülerde uydurma bal ile karıştırılarak da doğal olmayan, geçersiz denilebilecek bal üretimi yapılır. Bunun sonucunda oluşan balın gerçekliğinden kelam edilemez.” ifadelerini kullandı.
Balın pastörize ve filtre edilmemiş ham halinin yani gerçek hali ile tüketilmesinin daha yanlışsız olduğunu belirten Samancı, şunları kaydetti:
“Fakat bu bahiste çok fazla bilgi kirliliği mevcuttur. Örneğin; tüketiciler çoğunlukla rafta pastörize balları gördükleri için ham bal tüketmiyor. Öbür ısıl süreç görmüş ballara yöneliyorlar. Yapılan bir düzenlenme ile 2020/7, 31044 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Besin Kodeksi Yönetmeliği Bal Bildirimi’ne ‘ham bal’ tarifi girdi. Artık tüketiciler etiketlerde ham bal tabirini görebilecek ve ballara ısıl süreç uygulanıp, uygulanmadığının ayrımını yapabilecek. Ham bal besin bedeli açısından en kıymetli baldır. Aslında balın hakikat tüketimi bu halde olmalıdır. Ham bal yüksek sıcaklıkta ısıl süreç görmediği için doğal olarak kristalleşir, yani donar. Lakin balın bu hali ile tüketilmesinde hiçbir sakınca yoktur. Balın asıl şifasından yararlanabilmek için ham haliyle tüketilmelidir.”
“Tüketici bal alırken etiketinde ‘ham bal’ sözü bulunmasına dikkat etsin zira ham ballar ısıtılmıyor”
Ham balın farkını ve yararlarına ait bilgi veren İstanbul Kent Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Tanju Besler de balın, kovandan alındığı hali ile antibakteriyel olan ve direkt tüketilebilen, bozulmayan doğal bir besin lduğunu belirtti.
Balın, kovandan elde edildikten kısa bir mühlet sonra doğal olarak katılaşabildiğini yani kristalleşebildiğini aktaran Besler, şöyle devam etti:
“Halk ortasında bu durum balın katılaşması, donması ya da şekerlenmesi olarak bilinir; halk bala ek şeker katıldığını zanneder. Aslında bu büsbütün doğal bir olaydır ve bal kristalleşmiş, yani katılaşmış hali ile de tüketilebilir. Yalnızca fizikî bir değişim olan bu durumu engellemek için ballara pastörizasyon dediğimiz, 65-76 santigrat derece aralığında 15-30 dakika boyunca yüksek sıcaklık süreci uygulanır. Meğer ki, bu sürecin ballara uygulanması hiç gerekli değildir. Zira ham bal kovandan alındığı hali ile tüketime uygundur ve katiyetle bozulmaz.”
Besler, tüketicilerin bal alırken etiketindeki “ham bal” ifadesine dikkat etmesi gerektiğini belirtti.
Ham balın, yüksek sıcaklıkta ısıl sürece tabi tutulmamış (pastörizasyon) ve polenleri tutacak derecede filtre edilmemiş, kovandan alındığı hali ile tüketime sunulan doğal bal manasına geldiğini tabir eden Besler, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Pastörizasyon, balın içerisinde doğal olarak bulunan enzimler, vitaminler ve fenolik flavonoid yapıdaki kıymetli bileşenlerin azalmasına yol açar. Filtrasyon süreci ise polenlerin azalmasına neden olur. Ham bal, pastörize ve polenleri tutacak halde filtre edilmediğinden besin içeriği tüm doğallık ve saflığıyla korunur. Market raflarında gördüğünüz cam üzere saydam, berrak ve uzun müddet kristalleşmeden kalan balların birçoğu pastörize edilmiştir. Yani çok ısıtılmıştır ve bu ısıtma ve filtrasyon sürecine dair etiketlerinde rastgele bir bilgi yoktur. Tüketiciler bunları bilmiyor, rafta gördüğü bütün balları rastgele bir süreçten geçmemiş doğal bal zannediyor; ama gerçek o denli değil. Tüketici bal alırken etiketinde ‘ham bal’ sözü bulunmasına dikkat etsin zira ham ballar ısıtılmıyor.”