Avrupa Birliği’nin (AB), Ankara ile temasa geçerek, ‘Işık Kervanı’ hakkında bilgi talep ettiği öğrenildi. Uzmanlar, Türkiye’deki Suriyeli mültecilerin Avrupa’ya gitmek için başlattığı sav edilen ‘Işık Kervanı’ hareketi hakkında değerlendirmelerde bulundu.
DW Türkçe’den Kıymet Akal, AB ülkelerinin Türkiye-Yunanistan hududunda 2020 yılındakine misal yeni tansiyonların yaşanmaması için Türkiye’den gerekli önlemleri almalarını istediklerini aktardı. Türkiye üzerinden Avrupa’ya geçmek isteyen mültecilerin sayısındaki artış hakkında DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan göç uzmanı Profesör M. Murat Erdoğan, “Sınırlarda çok önemli bir yığılma var, çalışmalarımızda elde ettiğimiz bilgiler önümüzdeki devirde bunun daha da artacağına işaret ediyor” dedi.
‘GÖRÜNTÜLERİN İNFİAL YARATMAMASI DÜŞÜNDÜRÜCÜ’
Hafta sonunda milletlerarası medyada da geniş yer bulan, Meriç Nehri’ni geçen çok sayıda göçmenin dövülmesi ve çıplak bir formda tutulması, bahsin bir sefer daha gündeme gelmesine yol açtı. Türkiye ile Yunanistan hükümetleri, sığınmacılara berbat muamele ve insan hakları ihlalleri konusunda birbirlerini suçluyor. Araştırmalarını Berlin merkezli Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi’nde (CATS) sürdüren Profesör Erdoğan, bu gelişmeleri değerlendirirken, “Bu dehşetli imajların ne Türkiye ne de Yunanistan kamuoylarında infial yaratmaması son derece ıstırap verici ve düşündürücü. Hükümetler birbirini suçluyor, Birleşmiş Milletler Yüksek Komiserliği soruşturma başlatılması gerektiğini söylüyor… Halbuki istense bunun sorumlusunun kim olduğunu tespit etmek mümkün. Ne yazık ki bu müthiş olay bize tıpkı vakitte tansiyonun daha da tırmanacağını gösteriyor” dedi.
‘TÜRKİYE’DEN AYRILMAK İSTEYEN SURİYELİLERİN SAYISI ÇOK ARTTI’
Önümüzdeki günlerde Türkiye-Yunanistan hudut bölgesine daha fazla göçmen akını olabileceğini söyleyen Profesör Erdoğan, Türkiye’de bir küme Suriyeli tarafından başlatılan “Işık Kervanı” isimli teşebbüsü de, önemli bir krize yol açabilecek bir gelişme olarak gördüğünü kaydetti. Profesör Erdoğan, teşebbüsün açıklamalarını yorumlarken, “Bildiride özetle Türk devletine ‘sizden diğer bir şey istemiyoruz, kâfi ki bize mani olmayın, gidelim’ diyorlar. Zira Türkiye’den ayrılmak isteyen Suriyelilerin sayısı çok arttı” dedi.
CATS araştırmacısı Erdoğan, her yıl tekrarlanan Suriyeliler Barometresi isimli çalışmalarının 2021 versiyonunu tamamladıklarını belirterek, ulaştıkları bilgileri şöyle aktardı: “Sonuçlar bize Türkiye’deki Suriyelilerde üçüncü bir ülkeye gitme isteğinde çok önemli bir artış olduğunu gösteriyor. Eskilerde yüzde 15’lerde olan bu istek, yüzde 55’in üzerine çıkmış durumda. ‘Biz artık Türkiye’de istenmiyoruz’ diyorlar, Türkiye’de büyüyen ekonomik kahırlar nedeniyle daha büyük sıkıntılar yaşadıklarını ayrıyeten Suriye’ye gönderilmekten korktuklarını söylüyorlar. Muhalefet partilerinin ‘Esad ile anlaşacağız, bunları geri göndereceğiz’ dediklerini hatırlatıyor, bunun yol açtığı tedirginlik nedeniyle bir an evvel Avrupa’ya kapak atmaya çalıştıklarını söylüyorlar.”
‘SINIRA YÖNELECEK HAREKET KOLAYLIKLA ENGELLENEMEYECEK’
Şubat 2020’de Pazarkule’de yaşanan olayların dış siyasetteki sonuçlarından bağımsız olarak, iç siyasette kısa vadede son derece tesirli olduğunu hatırlatan Profesör Erdoğan, “Türk toplumuna nazaran mülteciler konusu ülkenin en değerli birinci üç probleminden birisi. Bu nedenle göçmen aykırısı telaffuz çok ağırlaştı ve toplumda da önemli bir karşılık buluyor” dedi. Göç uzmanı, bunun da seçimler öncesinde Türkiye hükümeti üzerinde önemli bir baskı oluşturduğunu, bu nedenle Yunanistan sonuna yönelecek kalabalık bir mülteci hareketinin hükümet tarafından basitçe engellenemeyeceğini, buna mültecilerden rahatsızlığını çok muhakkak eden toplumdan da itiraz geleceğini söyledi.
CATS araştırmacısı Erdoğan kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bu nedenle yakın bir vakitte Türkiye-Yunanistan hududunda gaz bombalarının, tazyikli suların kullanıldığı, sona dayanan mültecilerin geri püskürtülmeye çalışıldığı tansiyonların yaşanması çok beklenen. Seçimlerden çabucak evvel, mülteci kitlelerinin hududa yönelmesiyle, Türk toplumunda hem Suriyelilere hem de Avrupa’nın dayanışma eksikliğine yönelik reaksiyonlar birleşecek. Bu, ‘Yaşasın Suriyeliler gidiyor artık Avrupa düşünsün’ üzere bir algı oluşmasını sağlayabilir. Bu da hükümetin siyaseten işine yarayabilir. Muhalefet partileri de buna karşı çıkamayacaklardır. Ancak sonuç itibariyle AB, mültecileri almayacak, Türkiye ile AB ortasında yeni bir kriz yaşanacak.”
Türkiye, hudutlarından yasa dışı geçişleri engellemekle yükümlü. Fakat birtakım gözlemciler, 2023’te yapılacak seçimler öncesinde, Türkiye ile AB ortasında 2020’dekine misal tansiyonların tekrarlanması ihtimalinin çok arttığı görüşünde. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2020 yılında yaptığı “Kapıları açtık” açıklamasının akabinde Türkiye-Yunanistan hududunda ve Türkiye-AB bağlantılarında tansiyon tırmanmıştı. AB, Yunanistan sonuna dayanan göçmenleri kabul etmemiş, Türkiye’yi “mültecilerin hayatlarını tehlikeye sokarak araçsallaştırmak”, “mültecilerin sırtından AB’ye şantaj yapmakla” suçlamıştı.
‘TÜRKİYE, TAVİZ KOPARMAK İÇİN AB’YE BASKI UYGULUYOR’
Alman Ekonomik Araştırma Enstitüsü’nün (ifo) Memleketler arası Göç Araştırmaları Yöneticisi Prof. Dr. Panu Poutvaara da önümüzdeki aylarda Türkiye ile AB ortasında mülteciler konusunda tansiyonun daha da artacağı görüşünde. Profesör Poutvaara, Türkiye’nin AB üzerindeki baskısını daha da artıracağı istikametindeki tasasını lisana getirirken, “AB, mültecilere mesken sahipliği yapmaya devam etmesi için Türk hükümetinin işbirliği yapmasına muhtaçlığı var. Yaşanan tansiyonlar ise AB ile Türkiye ortasında mültecilerle ilgili yürütülen pazarlıklarda bir çeşit ‘tehdit sürecini’ yansıtıyor. Türkiye, taviz koparmak için AB’ye baskı uyguluyor ve bunu artırıyor. AB ise Türkiye’nin şantajına boyun eğmeyeceğini göstermeye çalışıyor” dedi.
AB’nin Türkiye’ye mülteciler için verdiği mali kaynakları artıracağını düşündüğünü aktaran Profesör Poutvaara, “AB ülkelerinin önemli sayıda Suriyeli mülteciyi almayı kabul edeceğine hiç ihtimal vermiyorum. Zira Avrupa ülkeleri artık Ukraynalı mültecileri kabul ediyor ve bu da Avrupa ülkeleri için başlı başına ağır bir sınama. Lakin AB Türkiye’nin Suriyeli mültecileri ağırlamasının yol açtığı mali yükü paylaşmalı, yardımlar artırılabilir” diye konuştu. Bir noktada taraflar ortasında bir uzlaşma sağlanacağını söyleyen göç uzmanı Poutvaara, “Asıl problem mültecilere konut sahipliği yapmaya devam etmesi için Türkiye’ye önümüzdeki devir ne kadar para verileceği ve Türk vatandaşlarına vize serbestisi üzere diğer odunların verilip vermeyeceğidir” görüşünü aktardı.
‘AB ‘BİZ SİZE PARA VERELİM SİZDE KALSINLAR’ NOKTASINA İNDİRGİYOR’
Buna büyük ölçüde AB’nin siyasetlerinin yol açtığına işaret eden Murat Erdoğan, “AB, bu mevzuyla ilgili sorumluluğunu, ‘Biz size para verelim sizde kalsınlar’ noktasına indirgiyor. Yılda Türkiye’ye mülteciler için gönderilen yaklaşık 1,5 milyar euro, mültecilerin Avrupa’ya akın etmesini engellemek için ödeniyor. Bu meblağ zati gerçek muhtaçlığın dörtte biri bile değil. Mültecilerin Avrupa’ya yerleştirilmeleri ise 18 Mart Mülteci Mutabakatı’na karşın hiç gündeme getirilmiyor. Ve AB’nin bu dışsallama siyaseti, Türkiye ve öbür ağır mülteci barındıran ülkelerin de bu mevzuyu araçsallaştırmasına yer hazırlıyor” diye konuştu.
‘IŞIK KERVANI’ NEDİR?
Bu teşebbüsle Türkiye’deki kimi Suriyeliler, en az 100 bin kişilik bir kitle oluşturup Yunanistan sonuna yürümeyi, AB sonlarında oluşturacakları kitlesel baskı ile Avrupa’ya geçmeyi hedefliyor. Telegram üzere anlık iletileşme uygulamaları ve öteki toplumsal medya mecraları üzerinden örgütlenmeye çalışan bu teşebbüs üyeleri, eylül ayında yayımladıkları Türkçe bildiride, 10 yılı aşkın müddettir kendilerini ağırlayan Türkiye halkına teşekkür ederek, artık Türkiye’den göç etmek dışında çarelerinin kalmadığını lisana getirdiler.
Provokasyonlardan, birtakım kesitlerin toplumda ırkçılığı körüklemesinden duydukları kaygıya vurgu yapan teşebbüs üyeleri, “Türk kardeşlerimizin yükünü azaltmak emeliyle bizim bu ala vatandan göç etmekten öbür dermanımız kalmamıştır” sözlerini kullandılar. Bildirinin en dikkat cazip kısmını ise Türk hükümetine davet yapılan kısım oluşturuyor. Bu davette hükümetten Avrupa’ya göç etmelerine mani olmamaları, kolaylık sağlamaları isteniyor.