Gazi Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Esra Per, yeşil papağan popülasyonuna ait değerlendirmelerde bulundu.
Egzotik bir tıbbın, tesirinin görülmeye başlamasıyla istilacı tıp olarak isimlendirildiğini belirten Per, istila sürecinde idarelerin 4 basamaklı yaklaşımı olduğunu aktardı.
Per, Türkiye’de birinci defa 1975 yılında tabiatta papağanların görüldüğünü belirterek, “47 yıllık sürecinde sonunda da papağanlara dair farklı bildirimler gelmeye başladı. Papağanları tabiatta görmemizin temel sebebi, hayvan ticareti ve yaban hayatı kaçakçılığı. Vatandaşların evcil hayvan dükkanlarından satın aldığı kuşları bazen kazara tabiata kaçırması, bazen de yaban hayatı kaçakçılığı olayları sırasında taammüden tabiata bırakılmaları” dedi.
Yeşil papağanların yarı tropikal cins oldukları için tabiatta hayatta kalabildiklerini aktaran Doç. Dr. Per, bu çeşidin insanlara bağımlı olmadan tabiatta yaşadıklarını, yavru yetiştirebildiklerini ve varlıklarını dört mevsim bulundukları yerde sürdürebildiklerini lisana getirdi.
“AVRUPA ÜLKELERİNDEN ÇOK FARKLI BİR DURUMDAYIZ”
Yeşil papağanların egzotik çeşitler olduğuna dikkati çeken Per, şöyle devam etti:
“Türkiye’de olağanda tabiatta olmaması gereken bir tıp. Zira tabiatta evcil ve egzotik tiplerin olmaması gerekiyor. Doğal yayılış gösteren tiplerin olması gerekiyor. Fakat bu insan tesiri ile girdirilmiş çeşittir. Yani kendi kendine göç ederek gelmedi. Beşerler ticaret yoluyla getirdiler bu hayvanı. Göçmen değiller. Katiyen uçarak, yani göç ederek gelmediler. 90’lı yıllar ile 2000’li yıllarda sayılarında önemli bir artış oldu.
– Rakamsal olarak baktığımızda şu anda Türkiye’de 34 vilayette yeşil papağan tabiatta gözlendi. 10 vilayette de popülasyon kurduğunu biliyoruz. Bu epey dikkat cazip bir durum. Zira dünyanın diğer ülkelerinde, bilhassa Avrupa başşehirlerinde de yeşil papağanlar tabiatta hayatta kalıyor ve popülasyon kuruyor. Lakin Türkiye’de 34 vilayette görülmesi ve 10 vilayette popülasyon kurması çok dikkat cazip. Bu özelliğimizle Avrupa ülkelerinden çok farklı bir durumdayız.”
Egzotik bir çeşidin tesiri görülmediğinde istilacı olarak kabul edilemediğini söyleyen Doç. Dr. Per, tesiri görülmeye başladığında istilacı olarak kabul edilip çeşitli idare yaklaşımlarının uygulandığını belirtti.
“YEŞİL PAPAĞANLARIN TOPLANMAMASI, YERİNİN DEĞİŞTİRİLMEMESİ GEREKİYOR”
Dört basamaklı idare yaklaşımlarından birincisinin tıbbın ülkeye ya da yeni alanlara girişinin engellenmesi olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Per, şunları söyledi:
“Mesela Türkiye bu bahiste kıymetli bir adım attı. 2021 yılında çeşidin ithalatı yasaklandı. Lakin çeşidin ülke içindeki ticareti hür. Bundan ötürü da şu anda parklarda, mezarlıklardaki yeşil papağanların ticari bir kıymeti var. Tabiattan toplanıp yasadışı bir biçimde ticaret döngüsüne sokuluyor. Bu da bir biyogüvenlik sorunu. Münasebetiyle bunun önlenmesi gerekiyor. Birinci kademe bu. Biz bu kademeyi, önleyemezsek daha sonraki etaplarda başarılı olmamız çok düşük bir ihtimal.
– İkinci evrede birinci kayıtlar için vatandaşların bilinçlendirilmesi gerekiyor. Mesela bazen vatandaşlar, tabiatta gördükleri yeşil papağanları alıp konutlarına götürüyorlar. Ya da onlar da satabiliyor, birine verebiliyor ya da tekrar tabiata bırakabiliyor. Bu türlü durumlarda Tabiat Muhafaza ve Ulusal Parklar Vilayet Müdürlüklerine başvurmak gerekiyor. Muhakkak tabiattan yeşil papağanların toplanmaması, yerinin değiştirilmemesi gerekiyor. Bu iki basamakta başarılı olunduğu vakit üçüncü basamağa geçiliyor.”
İstila sürecinin üçüncü kademesine değinen Per, “Bu birinci iki etapta başarılı olmadığımız vakit, üçüncü basamağa geçip de yuvadan yumurtaların deforme edilmesi ya da bireylerin toplanması üzere çalışmalar çok muvaffakiyete ulaşmıyor. Yapılabiliyor fakat çok muvaffakiyete ulaşmıyor. Bu istila sürecinin bir de dördüncü basamağı var. Bu da popülasyonlar artık yönetilemeyecek kadar büyürse bir öbür örnek olarak kumru çeşidinde olduğu üzere tüm Türkiye’de yaygınlaşabiliyor ve yaygınlaştıktan sonra doğallaşmış olarak kabul ediliyor. Hasebiyle bu çeşit artık yönetilemez bir duruma geliyor” diye konuştu.