Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki zelzele Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Adıyaman, Osmaniye, Hatay, Kilis, Malatya ve Elazığ’da çok sayıda can kaybına neden oldu. Binlerce yurttaş hem evsiz kaldı hem de bölgede elektrik, su ve doğalgaz kesildiği için beşerler soğukla ve salgın hastalık riski ile baş başa kaldı. Örneğin Adıyaman’dan depremzede çocuklarda yaygın ishal ve kusma belirtileri olduğu bildirildi.
Halk Sıhhati Uzmanı Prof. Dr. Halil Necati Dedeoğlu da 6 Şubat zelzelesi sonrası afet bölgesinde ortaya çıkabilecek salgın hastalıklara karşı ikazda bulundu.
Dedeoğlu, şöyle konuştu:
“Yaz olsaydı biz sindirim sistemi hastalıklarından çok daha fazla korkardık. Zira yazın hem havanın sıcaklığı nedeniyle hem de fazla su muhtaçlığı olduğu için çok daha süratli yayılabilirlerdi. Fakat kışın o kadar da korkmuyoruz. Tekrar de çocuklarda başlamak üzere ishalli, kusmalı hastalıklar görülmesi mümkün, zira tuvalet, su yok. Çok yakın temaslı beşerler birbirleri ile onun için bunlar olabilir. Bunların önlenmesi de pek kolay, sağlıklı su, beşerler sağlıklı su içiyorsa hastalık bulaşmaz. Türkiye’de bu ambalajlı su çok yaygın, sarsıntı bölgelerine kolaylıkla yollanabiliyor bunlar. Herkes artık bu suları içiyor, yaygın bir şebeke suyu kullanımı olmadıkça yaygın bir salgın beklememeli.”
‘Her çadır kentte sıhhat ünitesi kurulmalı’
Her çadır kentte bir sıhhat ünitesi kurulması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Dedeoğlu, bu ünitelerin içinde hekim, hemşire, ebe, etraf ve sıhhat teknisyeni olması gerektiğinin altını çizdi:
“Çocuklardaki hadiseler için de elbette gerekli tedbirler almak lazım. Bunun formülü şu; her çadır kentte bir sıhhat ünitesi kurulacak, bu sıhhat ünitesinin içinde tabip, hemşire, ebe, etraf sıhhati teknisyeni olacak. Bunlar çadırları tertipli olarak ziyaret edecekler. İshal var mı, kızamıklı ateşli bir çocuk var mı, öbür bir hastalık var mı? Daima dolaşacaklar. Kaç tane var nerede var? Ondan sonra nedenlerini araştıracaklar. Bunu gidermeye çalışacağız. Gerekirse numune almak lazım sulardan, çocuklardan. Bunun için de laboratuvar sisteminin kurulması lazım bir an önce. Mevcut hastaneler, yakın vilayetlerin hastaneleri olabilir, buralara örnek götürüp laboratuvar sonuçlarının yansıtılması lazım. Lakin bu sıhhat üniteleri kaide.”
‘Çukur kazılarak tuvalet yapılmalı’
Portatif tuvaletler yerine çukur kazılması gerektiğini ve bunun üzerine tuvalet kulübelerinin oturtulması gerektiğini söz eden Prof. Dr. Dedeoğlu, bunun münasebetini şu sözlerle anlattı:
“Ben birinci kere duyuyorum bu kadar çok portatif, seyyar tuvalet lafını. Daha evvel bulunduğum sarsıntıların hepsinde tuvalet çukuru kazılırdı, bunun üzerine kulübeler oturtulurdu. Bu koşul zira o portatif tuvaletlerin masrafı yok. Bir müddet sonra doluyor ve onun altını temizlemek lazım, kimse de temizlemiyor pislik saçıyorlar ortalığa. Hiç kullanışlı değiller, şayet kepçe ile çukur kazılırsa çok daha rahat tuvaletler olur. El yıkamak için lavabo, sabun, tuvalet kağıdı lazım. Bunlar kolay sağlanabilecek lakin çok kıymetli şeyler sindirim sistemi enfeksiyonlarını önlemek için. Yavaş yavaş çöplerin toplanacağı alanlar olması lazım. Sonra kapalı çöp konteynerleri. Onları boşaltacak gruplar lazım. Çöpleri de ortalıkta bırakmamak gerekiyor. Bebek bezi dağıtılıyor, o kirlenince ne olacak? Bayan pedleri kirlenince ne olacak?
‘Solunum enfeksiyonlarından çok korkuyoruz’
Bölgede salgın hastalık riskinin yükseldiğini lisana getiren Prof. Dr. Dedeoğlu, “Halk sıhhati uzmanlarının zelzele bölgesine götürülmeli” dedi. Dedeoğlu, kelamlarını şöyle noktaladı:
“Kış mevsiminde sindirimsel enfeksiyonlardan çok korkmuyoruz fakat teneffüs sistemi enfeksiyonlarından çok korkuyoruz zira beşerler bir aradalar. Şu ortalar grip mevsimiydi esasen. Gripler artar, Covid olayları artar, teneffüs yolu ile bulaşan öksürük, burun akıntısı üzere hastalıklar artar. Daha ileriki periyotta tüberküloz artar. Onun için solunu sistemi hastalıklarına da dikkat etmek lazım. Hastalıklardan korunmak için tulum kural değil, ısınmak için değerli. Fakat maske çok kıymeti kesinlikle maske kullanmak lazım.
Artık çadırlar yerine konteyner kentler kurmamız gerekiyor.
Çadırlar çok uygun değil ne ısınmak mümkün, içine soba kuramazsınız, yangın riski var, yangın çıkarsa bütün çadırlara sıçrar çarçabuk. Bölgeye halk sıhhati uzmanları da götürmek lazım. Riskli kümeler var kelam gelimi engelliler. Ne olacak onlar, nasıl tuvalete gidecekler, kim yardım edecek onlara? Gebe bayanlar, yaşlılar, çocuklar bunlar riskli kümeler. Bunların üzerinde bilhassa durmak lazım, hastalıkları, beslenmeleri üzerinde. Kronik hastalar var bunların da ilaçlarına bir an evvel kavuşması lazım. Çadır kentlerde birer eczane açmak lazım.”