“Birisine, bir şeye bilmiyorum tutunmalıydım işte devam edebilmek için. Bitmiştim, fiziki olarak, ruhsal olarak sondaydım o denli hissediyordum, halbuki asıl son farklıymış. Kendi uçurumuma uzattığım kolu tutuyormuşum fark edemedim” cümlelerinde alışık olduğumuz sözleri kullanan orta yaşlı bir hanımefendiydi.
İki evladını yetiştirmiş, kendi hayatını ve isteklerini daima ikinci plana atmış, birçoğu ayrıntısı daima içinde biriktirmiş, ona karşı kurulan yaralayıcı cümlelere hiç karşılık vermemiş, içinden konuşmayı tercih etmiş, en sevdikleri tarafından üzülmüş, verdiği emekler gün gelmiş yok sayılmış, ‘yapmasaydın’lara dönüşmüş ve tüm bunların açtığı yaralar kabuk bağlayıp bağlayıp döküldüğü tüm o süreçlerin sonunda fiziki olarak uzaklaşamadığı yerden ruhsal ve beyinsel olarak uzaklaşmayı istemiş K.P.
EŞİMİ SEÇEMEDİM ANCAK EVLATLARIMI BEN DÜNYAYA GETİRDİM
“Hadi eşimi ben seçememiştim, yoktu o denli şimdiki üzere gezmeler, buluşmalar fakat evlatlarımı ben dünyaya getirmiştim, emek vermiştim lakin sonrasında fark ettim ki ben olmazsam hiçbir şey olmaz demeliymişim” cümleleri bir annenin ne derece yorgun ve kırgın olduğunun göstergesiydi.
Bireylerin psikolojileri doyma noktasına ulaştığında yaşadığı tüm süreçleri sorgulamaya, hayatında onu kıran anları ayıklamaya, beynine not etmeye başlıyor. Bunu yaparken de tek taraflı bakmıyor sürece. Ben ne yaptım ki bunları hak ettim? Sorusunu soruyor ve karşılığında olanı lakin olması gerekeni görüyor. Bu yüzleşme elbette yaşamsal geç kalınmışlığı ve içten içe tükenmişlik sendromunun ortaya çıkmasını tetikliyor ve derine atma, yüzleşmek istememe üzere hislerin bastırılması aksiyonları sebepleri ile bırakıyor kendi kendisini. İşte tam da bu sebeplerin yarattığı boşluğu doldurabileceği rastgele bir şeye muhtaçlık duyuyor.
DAĞINIKLIĞI TOPARLAMAK
Eşindeki beğenmediği lakin değişebileceğine inandığı halleri vakitle onda yarattığı ümitsizlik ve mutsuzluğu şu cümlelerle tabir ediyor: “Aile denetiminde tanımaya çalıştık birbirimizi ve kısa müddette evlendik. Birbirini hiç tanımayan iki kişinin tıpkı konutta tanışmaya ve alışmaya çalışması çok sıkıntı. Tabi itiraz etme, olmadı deme lüksümüz yok, olamaz da aslında. Türk kültüründe bayan daima ahenk sağlamalı, toparlayıcı olmalı da atlanılan şey bayan toparlayıcı rolü üstlenip gerçekleştirirken dağıldığında kim toparlayacak?”
İşte yaşadığı dağılma sürecinde meseleleri ile ilgili bir yardım almasının uygunluğundan çok içini dökememe, anlatırsam beni anlamazlar, rezil olurum, lafı kelamı olur kanıları kişinin hislerini bastırmasına, biriktirmesine ve yanlış yolara sapmasına sebep oluyor.
“Doktora gitmemiştim fakat hafif ruhsal rahatlama sağladığını bildiğim ilaçları kullandığını bildiğim arkadaşlarım oldu, denemek için istedim, vakitle keyifli olduğumu hissettiğim için kullanmak için istedim, hatta bir yolunu buldum satın almaya başladım. Her şeyle çok kolay baş edebilir olmuştum. Hatta herkes benim bu halime mana veremiyordu lakin memnundu. Onlara nazaran sorun çıkartan kişi gitmiş diğer biri gelmişti” gözleri dolu dolu elleri titreyerek anlatıyordu bana K.P. içinde bulunduğu süreci.
Doktor denetiminde ve tavsiyesiyle alınması gereken psikiyatrik ilaçların onda yarattığı bağımlılığı anladığında karşılaştırılmıştık. Yataklı tedavi olması gerektiğine sıkıntı ikna ettiğimiz K.P. bağımlılıktan çok hastaneye bu sebep ile yatacak olmaktan ve duyulmasından tedirgindi. Bağımlı bayanların ülkemizde tedaviye başvurmakla ilgili çekincelerinin olduğu, çeşitli nedenlerden ötürü tedavi müracaatlarının geciktiği görülmektedir.
DAMGALANMA
Bağımlılık sorunu yaşama sürecinin yaşı, cinsiyeti farklılık gösterse de kişiyi bu tarafa sevk eden temel nedenler benzeridir. Literatürde bayanın unsur kullanımı ile ilgili dataların az olması, bildirim azlığına bağlanmakta ve bildirim azlığının nedeni olarak da damgalanmadan (stigma) bahsedilmektedir. Bayan unsur kullanıcıların damgalandığı birçok araştırmacı tarafından bildirilmiştir. Zira bayan toplumdaki ahlaki kıymetleri koruyan bir obje olarak görülmektedir.
Son vakitlerde dünyada husus kullanım seviyeleri ortasındaki farkın bayan ve erkekler ortasında kapanmaya başladığı ve husus kullanımının bayanlar içinde kıymetli bir sorun haline geldiği bildirilmektedir. Gelecek jenerasyonların yetişmesini sağlayacak olan bayanların husus kullanımı ile ilgili dataların bilinmesi, bayanın unsur kullanımı ile ilgili yapılacak çalışmaları planlamak, bayana özel yaklaşımı belirlemek açısından faydalı olacaktır.
Dr. Burcu Bostancıoğlu