Aydın, gazeteci ve müellif Nadir Nadi‘nin 31.ölüm yıl dönümünde, usta gazeteciyi özemle anıyoruz. İşte, gazetemizin ve Cumhuriyet tarihinin unutulmaz isimlerinden Az Nadi’ye dair değerli noktalar…
NADİR NADİ KİMDİR?
23 Haziran 1908’de Muğla’nın Fethiye ilçesine bağlı Kayaköy’de doğan Nadir Nadi, İlkokulu İstanbul’da, Nişantaşı’ndaki Yeni Mektep’te okur. Orta tahsilini Galatasaray Lisesi’nde okurken Türk Kurtuluş Savaşı’nın başlaması üzerine babasıyla birlikte Ankara’ya sarfiyat. Galatasaray Lisesi’ndeki tahsilini 1930’da tamamlar.
Yüksek tahsilini İsviçre’de Lozan Üniversitesi‘nde Siyasal Bilimler Fakültesi‘nde görür. Gazeteciliğe, Cumhuriyet gazetesine yurt dışından gönderdiği yazı, haber ve röportajlarla başlar. İstanbul’a döndükten sonra Cumhuriyet gazetesinin çeşitli ünitelerinde çalışır ve köşe müellifliği yapar. 1938-41 yılları ortasında Galatasaray Lisesi’nde sosyoloji öğretmenliği yapar. 1945 yılında babası Yunus Nadi’nin vefatı üzerine Cumhuriyet’in idaresini ve Başyazarlığını üstlenir.
NADİR NADİ VE CUMHURİYET GAZETESİ
Nadir Nadi, 1950-54 yılları arasında Demokrat Parti listesinde Muğla Bağımsız Milletvekili, 1954-57 yılları ortasında da İstanbul Bağımsız Milletvekili olarak TBMM’de bulunur. Parlamentoya girişinden bir mühlet sonra Avrupa Kurulu’na bağımsız Türk delegesi olarak seçilip, 6 yıl bu misyonda bulunur. Bir yandan da Cumhuriyet gazetesinde müelliflik yaptı.
Babasının mevti üzerine ortağı olduğu Cumhuriyet gazetesinin başyazarlığına geçen Ender Nadi, vefatına dek bu vazifesi sürdürdü. 1962 yılında ortaklarıyla uyuşmazlığa düşen Az Nadi, yazılarına bir mühlet orta verdi. 27 Mayıs’ın başkanı ve o günlerin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, Ender Nadi’yi 9 Haziran 1964’te kontenjan senatörü seçti. Lakin o senatörlük mühletini doldurmadan 3 Nisan 1970’te istifa etti, Cumhuriyet gazetesine döndü.
O OKURUNA, OKURU ONA SAĞDIKTI
Nadir Nadi, 12 Mart Muhtırası’ndan sonra o günlerin siyasal şartlan nedeniyle bir küme arkadaşıyla gazete idaresinden ayrıldı (11 temmuz 1971). Gazetede istediklerini bulamayan okurlar, şuurlu bir direnişle gazeteyi almamaya başladılar. Bunun üzerine ortaklar, Az Nadi’yi gazetenin idaresine çağırdı. Arkadaşlarıyla birlikte 12 Temmuz 1992’de Cumhuriyet Gazetesi’ne geri dönen Az Nadi, vefatına dek bu vazifede kaldı.
Atatürk unsurlarının büyüklüğünü her daim öne çıkartan ve ilerici görüşlerini yazılarında okurla paylaşan, onları aydınlatan Ender Nadi, Cumhuriyet gazetesinin Türk basın tarihindeki seçkin yerini kazanmasındaki en kıymetli isimlerden biridir.
1983 Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü‘nü Feridun Hikmet Es’le paylaştı. Tıpkı yıl Çağdaş Gazeteciler Derneği‘nin onur mükafatı verildi. Tüyap 7. İstanbul Kitap Fuarı, 1988’de Az Nadi’yi onur yazarı seçti ve ismine Alpay Kabacalı’nın hazırladığı Sekseninci Yaşında Az Nadi isimli kitabı yayımladı.
Ender Nadi, Yunus Nadi’nin vefatından sonra, Cumhuriyet’i yaşattı, Cumhuriyet Gazetesi’ni kurumsallaştırdı. Hiçbir taviz ve ödün vermeden Cumhuriyet unsurlarını ve Atatürk’ün aydınlanma ihtilallerini her daim dik duruşuyla savundu.
NADİR NADİ ESERLERİ
- Sokakta Gürültü Var (1943)
- Atatürk Unsurları Işığında Uyarmalar (1961)
- Perde Aralığından (1965)
- İki Sovyet Rusya – İki Polonya 1935-1965 (1967)
- 27 Mayıs’tan 12 Mart’a (1971)
- Sil Baştan (1975)
- Olur Şey Değil (1979)
- Ben Atatürkçü Değilim (1981)
- Dostum Mozart (1985)