CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci’nin yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na verdiği soru önergesinde; nüfusun artmasına karşın Çiftçi Kayıt Sistemi’ndeki (ÇKS) çiftçi sayısının azalıp azalmadığını sordu.
Gürer, önergesinde; “2021 yılında ülke genelinde kaç çiftçi kayıt sistemine dahil olmuştur? ÇKS başladığı birinci yıl kaç çiftçi, kayıt evrakı almıştır?” sorularına karşılık aradı. Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, 2001 yılında ÇKS’ye kayıtlı çiftçi sayısının 2 milyon 182 bin 767 olduğunu belirtti. Bakan Kirişci, 2021 yılında ÇKS’ye kayıtlı çiftçi sayısının ise 2 milyon 173 bin 9 olduğunu bildirdi.
Gürer, Kirişci’nin karşılığını şöyle kıymetlendirdi:
“Çiftçi sayısında azalma görülüyor. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne dahil olanların bir kısmı de takviyelerden yararlanmak için kayıt yaptırdığı için; bu bilgiler, gerçek çiftçi sayısını yansıtmıyor. 2008 yılında 1 milyon 127 bin kişi Toplumsal Güvenlik Kurumu’nda çiftçi olarak kayıtlıyken, bu sayı 2021 yılında 530 bine düşmüş durumda. 2002 yılında çiftçi borçları 2 milyar 400 bin lira civarındayken, 2022 yılında bu çiftçi borçları 250 milyara erişmiş bulunuyor.
Çiftçi, girdi maliyetlerindeki artışlar nedeniyle para kazanmadığı için tarımdan uzaklaşıyor. 5 milyon hektara yakın tarım yeri artık ekilmiyor. Çiftçi sayımız, nüfus artışına karşın artmıyor, azalıyor. Önümüzdeki süreçte tarımda meselelerin artmaması için dayanakların vaktinde ve gerçek verilmesi gerekiyor. Çiftçi refahını sağlayacak tedbirlerin alınması ve çiftçilerin tekrar kırsalda üretim yapar hale getirilmesi gerekiyor.
“DAHA DA AZALACAK”
Böyle giderse çiftçi sayımız daha da azalacak. Bunu önlemenin yolu iktidarın alacağı radikal kararlardan geçiyor. Çiftçinin taban fiyatı gerçekçi olarak belirlenmeli. Çiftçi dayanakları artırılmalı. Çiftçi refahı sağlanmalı. Çiftçi çocuklarının tarıma yönelmesinin yolu açılmalı. Aksi takdirde, tarımda problemlerin daha da katlanacağı görülüyor. Projeler var, projeler sonuçlanmıyor. Çiftçi memnun değil. Çiftçi memnun olmayınca toprak ile tohumu buluşturamıyor. Bu da ne yazık ki ülkemizde daha kıymetli eser almamıza neden oluyor.”
ÇİFTÇİLERİN YARISI KAYIT DIŞI
ÇKS’nin uygulanmaya başladığı 2001 yılında Türkiye nüfusunun 64 milyon olduğuna dikkat çeken Gürer, yaptığı yazılı açıklamada, şu değerlendirmeleri yaptı:
“Türkiye genelinde Ziraat Odası’nın 4 milyon üye sayısı ele alındığında odaya kayıtlı 2 milyon çiftçinin, Çiftçi Kayıt Sistemi dışında kaldığı görülüyor. Bunun da incelenmesi gereken bir durum olduğu açıktır. 2016 yılında ÇKS’ye kayıt yaptıran çiftçi sayısının 2.267.176 kişi olduğunu periyodun Bakanı soru önergeme verdiği karşılıkta açıklamıştı. 2003 yılında 2 milyon 765 bin çiftçi, ÇKS kaydı yaptırırken mevcut bilgilere nazaran ÇKS’li çiftçi sayısının nüfus artışı da dikkate alındığında düşmesinin devam ediyor olması, ülkemizde tarımda çiftçi durumunun uygun gitmediğinin en değerli göstergesidir.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bilgileri de kayıtlı çiftçi sayısı da 2008’de 1 milyon 127 bin iken çiftçi sayısı 2021 yılının eylül ayında 530 bine kadar düşmesi de çiftçi prim ödeyemediği için rakamsal düşmesinin yansımasıdır. Prim ödemede ve ÇKS’ye kaydolmada giderek düşen çiftçi sayısı çiftçinin gelir sarfiyat istikrarının bozulduğunun somut göstergesidir.
ÇİFTÇİNİN BORCU ARTIYOR
2002 yılında 2,4 milyar TL olan çiftçi borcu; Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Şurası datalarına nazaran, bankalara 2022 yılı başında 167,7 milyar liraya ererken bugün Tarım Kredi Kooperatifleri ve özel kesime olan borçla birlikte çiftçinin toplam borcu 250 milyar liraya ulaşmış durumdadır. Çiftçilik sattığı eserden gelir sağlayamadığı için kredi ile döner durumdadır. Küçük aile tipi olarak bilinen çiftçilik kırsalda giderek zorlaşmakta, artan girdi maliyetleri nedeni ile çiftçi çiftçilikten soğumaktadır.
ÇKS kayıt yaptıranların yapısal durumu da bu bağlamda ayrıyeten incelenmelidir. Bu incelendiğinde tarla, bağ, bahçe olarak durumun belirtilmesi; sürecin nasıl devam ettiğinin de görülmesi ismine kıymetlidir. ÇKS’ye kayıtlı tarım alanı ve çiftçi sayısı ziraî dayanaklardan yararlanmak için kullanıldığı, bu bağlamda kentlerde yaşayan arazi sahipleri yahut kırsalda yaşayan aşikâr bir kesitin üretim yapmasa bile sisteme kayıt yaparak takviyelerden yararlandığı da bilinmektedir. Durum bu istikametli de ele alındığında tarımda problemlerin daha da derinleştiği görülecektir. 28 milyon hektar tarım toprağının 23 milyon 100 bin hektara gerilemesi ile çiftçi sayısında azalma paralel bir tarımdan kopuşun göstergesidir.”