UNICEF Türkiye Temsilcisi Yardımcısı Paolo Marchi, “Türkiye’de kaydedilen muazzam ilerlemelere karşın, son 10 yılda bilhassa, hâlâ maalesef yüz binlerce çocuğun çocuk personellik kapsamında yer aldığını görüyoruz” dedi.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) iş birliğiyle Dünya Çocuk Hakları Günü kapsamında bugün Ankara’da, “Çocuk Hakları ve İş Prensipleri Kapsamında Rehberlik ve Teftiş Stratejileri Konferansı” düzenlendi.
Konferansın açılış konuşmalarını Rehberlik ve Teftiş Şurası Lider Vekili Yaşar Ata, UNICEF Türkiye Temsilcisi Yardımcısı Paolo Marchi ve Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakan Yardımcısı Lütfihak Alpkan yaptı.
Marchi konuşmasında, “Türkiye’de kaydedilen muazzam ilerlemelere karşın, son 10 yılda bilhassa, hâlâ maalesef yüz binlerce çocuğun çocuk personellik kapsamında yer aldığını görüyoruz” diye konuştu. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakan Yardımcısı Lütfihak Alpkan ise, “Yakın vadedeki amaç, makus dediğimiz, en sıkıntı ve ağır kurallardaki çalışmayı sıfıra indirmek ve toplamda da çocuk personelliği oranına yüzde 2’ye indirme hedefindeyiz” dedi.
“Her çocuğun okula gitme ve oyun oynama hakkı vardır”
Ata ise konuşmasında şunları kaydetti:
“Hepinizin bildiği üzere, 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü’ydü. Çocukları korumak ve ömür şartlarını düzgünleştirmek ismine 20 Kasım 1989 tarihinde BM Genel Heyeti tarafından Çocuk Haklarına Dair Kontrat imzalanmış ve 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü olarak ilan edilmiştir. Bu vesileyle tüm çocuklarımızın Dünya Çocuk Hakları Günü’nü kutluyorum.
Her çocuğun okula gitme ve oyun oynama hakkı vardır. Bu hakkın doğal bir sonucu olarak çocuklar yetişkinler üzere çalıştırılamazlar. Çalışmak zorunda kalırlarsa yapacakları iş, onların sıhhati ve eğitimleri için sorun oluşturmamalıdır.
Bugün ülkemizde sokakta, ağır ve tehlikeli işlerde aile işleri dışında fiyat karşılığında süreksiz tarım işlerinde çocuk personelliği en berbat biçimde çocuk personelliği olarak tanımlanmıştır. Çocuk işçiliğinin en makûs biçimlerinin önlenmesi konusu ülkemizin her vakit ulusal maksadı olmuştur ve bu maksat tüm ulusal planlarımıza da yansıtılmıştır. Bu kapsamda Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı olarak 2017 yılından bu yana UNICEF ile birlikte çocuk hakları ve iş alakaları çalışma programı kapsamında faaliyetler yürütmekteyiz. Bugün, kelam konusu çalışma kapsamında, 2021-2022 yılında yürütülen faaliyetlerin sonuçlarının paylaşılması gayesiyle bir ortadayız.
Araştırma faaliyetlerimizi toplam 12 iş müfettişi ile ikişer haftalık program dahilinde İzmir, Bursa, Mersin, Adana, Hatay, Konya ve Denizli vilayetlerinde, oto tamir, mobilya, dokuma ve ayakkabı üretimi yapılan iş yerlerinde yürüttük.
Yapılan araştırma faaliyetleri sonucunda, toplam 2 bin 416 iş yeri ziyaret edilmiş, 416 çırak, 410 çocuk ve 130 stajyer olmak üzere toplamda 950 çocuk tespit edilmiştir.”
“Gençlerin ve çocukların meselelerini ortadan kaldırmaya çalışacağız”
Marchi ise şöyle konuştu:
“Çocuk personelliği direkt bir çocuk hakkı ihlâlidir. Bu, direkt çocuğun ekonomik sömürüden ari olmasını ihlâl etmekle kalmayıp, tıpkı vakitte çocuğun eğitim hakkı ve refah hakkının da ihlâline sebep olmaktadır. Türkiye’de kaydedilen muazzam ilerlemelere karşın, son 10 yılda bilhassa, hâlâ maalesef yüz binlerce çocuğun çocuk personellik kapsamında yer aldığını görüyoruz. 5-13 yaşındaki çocuklardan oluşuyor bunlar. Bu sayılar mülteci topluluklarındaki çocukları içermiyor. Yapılan birtakım çalışmalara nazaran, mülteci topluluklarından çocuk işçiliğinin çok yaygın olduğunu ve hatta daha fazla olduğunu görüyoruz.
Çocuk işçiliğinin en makus biçiminin önlenmesi bağlamında son noktaya kadar sizi destekleyeceğimizi belirtmek istiyoruz.
İlk kere gençlerin meselelerini inceledik ve bunu gençlik bakış açısından yaptık. Bu çalışma aslında bir baskı niteliği taşıyacak, Bakanlık ve UNICEF için. Bu anahtar çalışma üzerinden çocuk işçiliğinin haritalanmasıyla bir arada bir ulusal model geliştireceğiz. Tedarik zincirindeki çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılması, özel hareket planlarının geliştirilmesi hedefiyle meslek örgütlerini de dahil ederek, gençlerin ve çocukların meselelerini ortadan kaldırmaya çalışacağız.
UNICEF olarak bizler kapsayıcı bir bakış açısıyla yaptığımız hareketler sonucunda çocuk haklarının daha da geliştirilmesini hedefliyoruz. Bu prensiplere baktığımızda milletlerarası belirlenmiş standartların da ötesine geçmeyi hedefliyoruz ve temel hakların ötesine geçmek istiyoruz.
Çocuk haklarının korunmasını sağlayarak çocukların istihdam piyasasına dahil edilmesinin sağlanması ve çocuk işçiliğinin en makus şartlarının ortadan kaldırılması konusundaki takviyemizi bir defa daha lisana getirmek istiyoruz.”
“Normal kurallarda o çocukların çalışmıyor olması gerekir”
Son olarak kelam alan Bakan Yardımcısı Alpkan ise şunları söyledi:
“Sanayileşme ve nüfusun artmasıyla birlikte oluşan birçok başka sebeplerden oluşan sıkıntıları artık birlikte, bir iş birliği hâlinde çözmeye çalışıyoruz. Bu bağlamda UNICEF’in Türkiye’deki katkı ve iş birliklerine de müteşekkiriz. Bu iş birliğinin artarak devam edeceğini ümit ediyoruz.
Son 30 senede Türkiye’de UNICEF, BM, Avrupa Birliği ve öbür kurumlarla iş birliği hâlinde, tıpkı vakitte ihracatı da büyüyen bir ülkeyiz, yani global bağlarla da çok yakın bir çalışma hayatımız var. Hasebiyle iş birliğimiz artarak devam etmekte. Bu bağlamda da kimi sonuçlar alınmakta. Bilhassa 90’lı yıllardan itibaren 2000’li yıllarda da artarak devam eden bir biçimde çocuk işçiliğiyle uğraş konusunda hem milletlerarası mevzuata adapte olma hem de bunu alanda realize etme istikametinde önemli çalışmalar yapılmış.
Çocuk personelliği, genç personelliği ayrımlarının mevzuat bağlamında yapılması, milletlerarası mevzuatta kimi farklılıklar olabilir. 5-17 yaş çocuk personelliği sayılabilir ancak bizim mevzuatımızda 14 yaşını dolduruncaya kadar çocuk personel oluyor. Ondan sonra, 16’dan sonra genç personellik oluyor. Genç personelliği güzelleştirmek ve genç işsizliğini azaltmak için çok önemli strateji ve aksiyon planlarımız var. Bizim için, çocuk personelliği olarak kabul edilmeyen, en makûs formda, ailesinin yanında bir işte olmaksızın endüstride yahut tarımda çalıştırılmasını kastediyoruz. Bu çocukların zati eğitimde olması gerekiyor. Hükümetimiz de 4+4+4 eğitimi zarurî hâle getirdiği için aslında olağan kurallarda o çocukların çalışmıyor olması gerekir.
1994’te mesela, çocuk personelliği oranı Türkiye’de yüzde 15’lerin biraz üstündeyken, pandemiden çabucak evvel TÜİK’in istatistiklerine nazaran 2019’da yüzde 5’lerin altına inmiş. Yani 3’te 1 oranında azalmış görünüyor.
Yakın vadedeki amaç, berbat dediğimiz, en güç ve ağır koşullardaki çalışmayı sıfıra indirmek ve toplamda da çocuk personelliği oranına yüzde 2’ye indirme amacındayız. Doğal orta ve uzun vadede toplamda bunu sıfıra gayesinde birlikte hareket ediyoruz.” (ANKA)