Beşiktaş’ta bir otelde “Dijitalleşme Çağında Aktif Soruşturma” temasıyla düzenlenen Milletlerarası Savcılar Birliği 1. Avrupa Bölgesel Konferansı’nın resmi açılışında konuşan Şahin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin içtihatlarıyla belirlenmiş, müspet bir yükümlülük olarak aktif soruşturmanın, çağdaş ve demokratik toplumlarda ceza adalet sisteminin temelini oluşturduğunu belirtti.
Şahin, soruşturmanın başında yapılacak yanlışların, ceza muhakemesinin emeli olan maddi gerçeklere ulaşmayı engelleyeceğini tabir ederek, faal bir soruşturma yürütülürken milletlerarası antlaşmaların Anayasa uyarınca kanun kararında olduğunu, bunlar hakkında Anayasa’ya terslik tezinin dahi ileri sürülemeyeceğini söyledi.
“DİJİTAL KANITLARIN TESPİTİNDE DÜNYADA ONAY GÖREN PROSEDÜR ZORUNLUDUR”
Bu manada adil yargılanma hakkı, suçsuzluk karinesi, kanunen eşitlik, savunma hakkı, lekelenmeme hakkı, azap ve makus muamele yasağı, hukuka ters kanıt ödetme yasağı üzere temel prensiplerin yürütülen soruşturmalarda gözetilmesinin hem yasal bir mecburilik hem de mesleksel, insani ve etik bir sorumluluk olması gerektiğinin altını çizen Şahin, şöyle devam etti:
“Kuşkusuz bu prensip ve prensipler, dijital ortamda işlenen cürümlere ait soruşturmalar bakımından da geçerlidir. Üzerinde durmak istediğim bir başka konu tıpkı vakitte bu konferansın da konusu olan dijital kanıt kavramıdır. Bilişim sistemleri, toplumsal ve ekonomik hayatın yanı sıra ceza adalet sisteminde de büyük kolaylıklar sağlamıştır. Lakin klasik cürüm tiplerinin dışında siber ortamda gerçekleştirilen birçok farklı hareket çeşitlerine de uygun bir taban hazırlamıştır. Bu kabahatlerde parmak izi, DNA incelemesi, teşhis üzere klasik kanıt elde etme usullerinin yeri yoktur. Donanım ve yazılımlarda cürmün ispat kanıtı olarak yer alan datalar değiştirilmeye ve bozulmaya müsait niteliktedir. Bu nedenle dijital kanıtların tespiti, elde edilmesi ve tahlilinde tüm dünyada onay gören ve daima güncellenen bir prosedür mecburidir.”
“SİBER KABAHATLERİN HUDUT AŞAN ÖZELLİĞİ İŞBİRLİĞİNİ GEREKTİRMEKTEDİR”
Uluslararası düzenlemelere nazaran, bir kanıtın ceza yöntem süreçlerine husus edilebilmesi için aidiyet, gereklilik, yasallık, kabul edilebilirlik, bütünlük, doğruluk ve saiklik üzere kriterlerle kapsamını karşılaması gerektiğini anlatan Şahin, siber kabahatlerde dijital kanıtı veren devletin, hata kanıtlarını hukuka karşıt formülle elde edip etmediği ve dijital kanıtı alan devlet tarafından da bu kanıtın kullanılabilir olup olmadığının başka bir tartışma konusu olarak karşılarına çıktığını aktardı.
Önemli bir öbür hususun memleketler arası işbirliği olduğunu söz eden Şahin, “Siber kabahatlerin hudut aşan özelliği, ceza adalet sistemleri ortasında aktif bir işbirliğini gerektirmektedir. Ülkemiz, Avrupa Kurulu Siber Cürüm Mukavelesi’ni 22 Nisan 2014 tarihinde kabul etmiştir. Bu mukaveleye ek iki protokol ile siber ortamda işlenen cürümlerde dijital kanıtların elde edilmesine ait ülkeler ortasında işbirliği öngörülmüştür. Türkiye ulusal mevzuatını kontrat ile uyumlu hale getirerek mukavelede yer alan 7/24 uygulamasını yürürlüğe koymuş, polis ve savcılıklar bünyesinde siber kabahatler ofisleri oluşturmuştur. 25 Kasım 2021 tarihinde de bilişim kabahatleri mahkemelerinin kurulmasını sağlayarak mukaveleden doğan işbirliğine dayalı yükümlülüklerini yerine getirmiştir.” diye konuştu.
Şahin, mukaveleye taraf olmayan ülkeler nedeniyle bu alanda kimi meselelerin yaşandığını, daha aktif bir milletlerarası işbirliğine gereksinim bulunduğunu vurguladı.
Dijitalleşme çağında ekonomik hatalarla gayret alanında da birtakım meseleler ve yetersizliklerin mevcut olduğuna dikkati çeken Şahin, kelamlarına şöyle devam etti:
“Türkiye Bankalar Birliğinin 2021 bir yılı raporunda kripto para sayısının 15 bin 882 olduğu, kripto piyasasında günlük süreç hacminin ise 99 milyar dolara ulaştığı belirtilmiştir. Kripto para ve blok zincir teknolojisi cürüm örgütleri tarafından başta terörün finansmanına kaynak sağlanması olmak üzere hata kanıtlarının aklanması gayesiyle yaygın olarak kullanılmaktadır. Günümüzde memleketler arası uyuşturucu transferinde kabahati kamufle etmek emeliyle Bitcoin üzerinden ödeme yapıldığı ve böylelikle siber hatalarla, uyuşturucu kabahati ortasında da bir alaka kurulduğu görülmektedir. Bu durumun işimizi daha da zorlaştırdığını belirtmek isterim.”
“YAPAY ZEKA GİDEREK GELİŞİYOR”
Şahin, yapay zekanın giderek geliştiğini ve günlük hayatın bir modülü haline geldiğini, toplumsal ve ekonomik hayattaki kullanımına paralel olarak sağladığı hız, tutarlılık ve kolaylıklar nedeniyle son 10 yılda bilhassa ceza adalet sistemlerinde de kullanılmaya başlandığını anlattı.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Şahin, konuşmasını şöyle tamamladı:
“Ülkemizde Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi’nin kullanıldığı Cumhuriyet Başsavcılıklarında, adliye mahkemelerinde, bölge adliye mahkemelerinde ve Yargıtay’da robotik prosedürler hariç olmak üzere yapay zekadan yararlanmaya yönelik sistemin daha ileriye götürülmesi için hala ağır çalışmalar yürütüldüğünü belirtmek isterim. Öteki taraftan yapay zeka, silahlı ve silahsız hava araçları bünyesinde, askeri ve savaş teknolojisinde de kullanılmaya başlanmış. Yüz, ses ve parmak izi tanıma sistemleri otonom ulaşım araçları ile de günlük hayatımıza girmiştir. Tüm bu olgular, yapay zekaya ait türel bir düzenlemeyi zarurî kılmaktadır.”
“CEZA ADALETİNDE DİJİTALLEŞME BÜYÜK EHEMMİYET KAZANDI”
Yargıtay Birinci Lideri Mehmet Akarca ise adaleti gerçekleştirmenin, hak ve özgürlükleri muhafazanın, türel güvenliği sağlamanın, hukukun temel misyonları ortasında olduğunu söz ederek, memleketler arası dokümanlarda, toplumun adalete ait muhtaçlık ve beklentilerinin karşılanması konusunda, adalet kurumlarının açıklık ve hassaslık göstermelerinin değerinin vurgulandığını söyledi.
Akarca, 20. yüzyılın sonuyla birlikte insanlık tarihinin süratli bir değişim sürecine girdiğini, temel kaynağını bilgiden alan, bilgi odaklı kurumların temel dinamik olduğu ve bilgi toplumuna geçiş sürecinin yaşandığını vurguladı.
Yapay zeka, robotik taşıtlar, 3D yazıcılar, nanoteknoloji üzere yeniliklerin dijital çağda yüzleşmek zorunda kalınan gerçekler olduğunu belirten Akarca, “Bu gelişmelere paralel olarak günümüzde bilginin ve dijitalleşmenin büyük kıymet kazandığı alanlardan bir tanesi de ceza adaletidir. Memleketler arası alanda, hükümetler ortası toplantılarda, global seviyede, cürüm siyasetlerine ait çeşitli bildirgeler yayınlanmaktadır. Bu bildirgelerde, yeni hata tipleri, kabahati önlemek için sorgulanabilecek teknikler ve geliştirilecek düzenekler da dahil olmak üzere rehber unsurlar ile tavsiyelere yer verilmektedir. Dijital ortamda işlenen hatalar, insan haklarının korunması, ceza adaleti sistemlerinin aktifliği ve yeterliliği için göz gerisi edilemeyecek kadar büyük ve değerli bir sorun haline geldi.” değerlendirmesinde bulundu.
Yeni hata sürece yolları ve yeni hata tipleriyle karşı karşıya olunduğunun altını çizen Akarca, öbür taraftan soruşturmaların faal yürütülmesi ve kanıtların hukuka uygun yollarla elde edilmesinin, ceza adalet sisteminin vazgeçilmez ögeleri olduğunu söz etti.
IAP Lider Yardımcısı ve Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısı Kamran Aliyev de programda bir konuşma yaptı.