Uluslararası Şeffaflık Örgütü tarafından dünyada ihracatın yaklaşık yüzde 85’ini oluşturan 47 ülkenin incelendiği ‘Yolsuzluğun İhracı 2022’ raporunu yayımlanırken, 2009’dan bu yana yapılan çalışmada Türkiye datalar de yer aldı.
Dış ticarette yabancı kamu görevlileriyle rüşvet bağlantısı ve yasal yaptırımlı standartlar belirleyen Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) Rüşvetin Önlenmesi Mukavelesi uyarınca hazırlanan raporda Türkiye, maddeleri “az uygulayan/hiç uygulamayan” ülkelerin ortasında yer aldı.
47 ülkenin ihracatta yolsuzluğa karşı uyguladığı yaptırımları inceleyen raporda, endeksin 2009 yılından bu yana en düşük düzeyinde olduğunu açıkladı
Raporda birçok ülkede yolsuzluklar nedeniyle kamu fonlarının kanunlara karşıt biçimde öbür alanlara yönlendirildiği ve çokuluslu dev şirket yapılarının hükümetlerin karar almalarında tesirli olduğu belirtildi.
2022’de yalnızca İsviçre ve ABD’nin artan ihracat hisselerine oranla, hadiseleri soruşturduğu ve sonucunda yaptırım uyguladığı açıklanırken, iki ülkenin global ihracatta hissesinin yüzde 11,8 olduğu biliniyor.
Küresel ihracatta yaklaşık yüzde 40 hissesi bulunan 20 ülkede yolsuzluğa karşı yaptırımlar ya “az” ya da “hiç uygulamıyor” biçiminde gerçekleşti.
İhracatta yüzde 32 hissesi olan 25 ülkede de rüşvet veren şirketler ‘orta yahut sınırlı’ yaptırımlarla karşılandı.
BBC’nin aktardığına göre, global ihracatta hissesi yüzde 1 olan Türkiye’deyse yolsuzluğa karşı yaptırımlar ‘az uygulayan ya da hiç uygulamayan’ ülkelerin ortasında yer aldı.
2020 yılından bu yana raporda değişiklik göstermeyen Türkiye’de davaların hiçbirinde yaptırım uygulanmazken, yurt dışında rüşvet veren şirketlere karşı sırf bir soruşturma başlatıldı.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü, Türkiye’yi yasal çerçevedeki yolsuzluk yaptırımlarında ve hükmî şahısların yabancılarla rüşvet sorumluluğuna dair de mevzuatta eksiklikler hakkında birçok kere uyardı.
2020’de yayımlanan Yolsuzluğa Karşı Devletler Kümesi (GRECO) Raporu’nda Türkiye, milletvekilleri, yargıçlar ve savcılar için tavsiyelerin yerine getirmesinde en başarısız ülke olarak görülmüştü. .
Yolsuzlukta iki farklı tablo!
Karar’da Taha Akyol da bu hususta, yazısında, gecikmenin nedenin sordu. 2010-2014 devrinde hazırlanan yolsuzluk paketini hatırlatan Akyol, düzenlemelerin her devir başarılı olduğunu lakin yürürlüğe girmediğini belirterek şu tespiti yaptı:
Zaman vakit yazdığım ‘iki AK Parti’ tablosu yeniden karşımıza çıkıyor:
-
Yolsuzlukla uğraş unsurlarını programına yazan, birinci on yılda uygulayan,
-
sonra “yolsuzluk algısı”nı tırmandıran bir tablo.
“AB, Türkiye İlerleme Raporları’nda 2013 sonrası yolsuzlukla çaba ihtarlarıyla GRECO tavsiyelerine uyulması istendi.”
Avrupa Kurulu Yolsuzluğa Karşı Devletler Kümesi isimli kurumun kısaltılmış adı GRECO. 2018 raporunda, Türkiye’nin yolsuzlukla gayrette “22 başlıktan yalnızca iki adedini yerine getirirken”, 2022’de de HSK’nın yapısının “bağımsız ve özerk yargıya ait Avrupa standartlarıyla çeliştiğini” belirterek 2023 yılı 31 Mart’ına kadar bu hususta rapor verilmesi isteniyor.
AB ülkelerine vizesiz seyahat için Türkiye yapması gereken 72 yasa ya da düzenlemeden 6 başlığı yerine getirmezken, biri yolsuzlukla çaba oluyor.
“Bir de 2001’de AB standartlarına nazaran çıkarılan Kamu İhale Kanunu 200’e yakın değişiklikle karşılaşıyor.”
Kısa periyodik Hazine ve Maliye Bakanlığı döneminde Lütfi Elvan, yine bu kanundan bahsederken, Elvan ve Ağbal vazifelerine veda etti.
21 Ekim 2021’de Türkiye FAFT tarafından “gri liste”ye alınırken, Milletlerarası Yolsuzluk Algı İndeksi’nde 2011 yılında 54. sırada olan Türkiye bugün 96. sırada bulunuyor.
“Bu usul raporlar, kredi notlarını da etkiliyor.”
Küresel Refah İndeksi’nde de 2011 yılında 66. sırada olan Türkiye, 2021’de 93. sıraya geriledi
Yolsuzluğun önlenmesi, şeffaflık ve hukuk ile kurallar ve kurumlar demek olurken, ideolojik olsun ya da olmasın çağdaş hukukta yolsuzluk olarak tanımlanır.