Uluslararası Af Örgütü, TBMM’de kabul edilerek yürürlüğe giren ‘sansür yasası’na ait olarak, “Uluslararası Af Örgütü, ‘dezenformasyon yasası’ olarak bilinen yasa değişikliği paketinin hazırladığı tabandan telaş duymaktadır. Bu nedenle Milletlerarası Af Örgütü, Türkiye’yi, kelam konusu mevzuatı yürürlükten kaldırmaya çağırmaktadır” açıklamasını yaptı.
Uluslararası Af Örgütü, 13 Ekim’de TBMM’de kabul edilen, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan tarafından onaylanarak yürürlüğe giren ‘sansür yasası’na ait olarak bugün yazılı bir açıklama yaptı. Uluslararası Af Örgütü, “2023’te yapılması planlanan milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimleri bağlamında bu mevzuat, kamusal istişare alanını açıkça daraltacak yeni bir tehdit oluşturmaktadır” değerlendirmesini yaptı.
Uluslararası Af Örgütü’nün yazılı açıklaması şöyle:
“Uluslararası Af Örgütü, ‘dezenformasyon yasası’ olarak bilinen yasa değişikliği paketinin, rastgele bir kişinin ulusal güvenliği, kamu tertibini yahut genel sıhhati ilgilendiren mevzularda Türkiye mahkemelerinin ‘gerçeğe muhalif yahut panik yaratmaya yönelik’ addettiği bilgileri retweet ettiği, beğendiği yahut paylaştığı gerekçesiyle üç yıla kadar mahpus cezasına mahkum edilmesine taban hazırlayabileceğinden korku duymaktadır. 2023’te yapılması planlanan milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimleri bağlamında bu mevzuat, kamusal istişare alanını açıkça daraltacak yeni bir tehdit oluşturmaktadır. 26 Mayıs 2022’de, iktidardaki AK Parti ve MHP, TBMM’le Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi verdi. Akabinde Dijital Mecralar Komitesi ve Adalet Komisyonu’ndan hudutlu değişikliklerle geçen teklif, 13 Ekim 2022’de parlamentoda kabul edildi.
“Ülkede tabir özgürlüğü hakkının kullanılmasına yönelik büyük bir tehdit oluşturmaktadır”
Yasayı savunanlar, genel münasebet kısmında, değişikliğin dezenformasyonla uğraş etmeyi ve ‘suçsuz bireylerin gibisi içeriklerle yanıltılmasının önüne geçmeyi amaçladığını’ belirtti. Yasa, çeşitli değişikliklerin yanı sıra Türk Ceza Kanunu’nun ‘Kamu Barışına Karşı Suçlar’ kısmındaki unsur 127’ye yeni bir hata ekleyerek, insanları ‘halkı aldatıcı bilgiyi alenen yaymak’ gerekçesiyle hatalı haline getirecek. Bu değişiklik hususunun çok geniş ve muğlak bir biçimde tabir edilmesi ve yasa tasarısının içerdiği başka önlemler, ülkede tabir özgürlüğü hakkının kullanılmasına yönelik büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Türkiye hükümeti, dezenformasyonla uğraş etmek için insanları hatalı haline getirmek yahut diğer bir biçimde susturmak yerine muteber, muteber, objektif ve erişilebilir bilginin herkese ulaşmasını sağlama uğraşlarını artırmalıdır.
“Türkiye hükümeti, halihazırda ulusal basının yüzde 90’ını denetim etmektedir”
Yasa, tıpkı vakitte toplumsal medya platformlarını, kullanıcıları tarafından paylaşılan içeriklerden sorumlu tutmak yoluyla gaye alarak insanların fikir ve fikirlerini özgürce tabir etme alanını da daraltmaktadır. Maddede yapılan değişiklikler, yetkililere içeriklere erişimi engellemek ve toplumsal medya şirketlerine para cezası kesmek konusunda daha fazla yetki tanıyarak hükümetin medya üzerindeki kontrolünü de potansiyel olarak artırmaktadır. Hudut Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütünün bildirdiğine nazaran; Türkiye hükümeti, halihazırda ulusal basının yüzde 90’ını denetim etmektedir ve yetkilileri eleştiren medya kuruluşları gereksiz mali ve yargısal baskılarla karşı karşıya kalmaktadır.
“Uluslararası Af Örgütü, Türkiye’yi, kelam konusu mevzuatı yürürlükten kaldırmaya çağırmaktadır”
Uluslararası insan hakları hukuku ve standartları uyarınca, ‘gerçeğe ters bilgi’ yahut ‘panik’ üzere muğlak ve bilinmeyen kavramlara dayalı olanlar da dahil olmak üzere bilginin yayılmasına genel yasaklar getiren kısıtlamalara müsaade verilemez. Bununla birlikte, yasanın öngördüğü sert cezalar, kamuoyu ve basın üzerinde caydırıcı bir tesir yaratarak misilleme telaşıyla otosansüre yol açma riski taşıyor. Bu nedenle Milletlerarası Af Örgütü, Türkiye’yi, kelam konusu mevzuatı yürürlükten kaldırmaya ve dezenformasyonla gayret gayesi taşıyan yasalar dahil olmak üzere tabir özgürlüğü hakkını düzenleyen tüm maddeleri Türkiye’nin milletlerarası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerine uygun hale getirilmesini sağlamaya çağırmaktadır.
“İnsanların misilleme tasası taşımadan söz özgürlüğü haklarını kullanabilmelerini sağlayacak adımlar atılmalı”
Yeni mevzuat, Türkiye’de söz özgürlüğü hakkına yönelik büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Sansür ve cezalandırma, yanlış bilgilerin meydana getirdiği zahmetlerle çaba etmek yerine yanlış bilgilerin daha da fazla yayılabildiği bir dehşet ve baskı ortamı yaratacaktır. Yetkililer, Türkiye’nin memleketler arası insan hakları hukuku kapsamındaki yükümlülükleri doğrultusunda, ‘gerçeğe aykırı’ bilgi yaymaya cezai sorumluluk getirilmesi ve toplumsal medya platformları üzerindeki artan kısıtlamalar dahil, yeni unsurları hemen yürürlükten kaldırmalı ve insanların misilleme derdi taşımadan söz özgürlüğü haklarını kullanabilmelerini sağlayacak adımlar atmalıdır.” (ANKA)