Uluslararası Af Örgütü, TBMM’de kabul edilerek yürürlüğe giren ‘sansür yasası’na ait, “Uluslararası Af Örgütü, ‘dezenformasyon yasası’ olarak bilinen yasa değişikliği paketinin hazırladığı tabandan dert duymaktadır. Bu nedenle Milletlerarası Af Örgütü, Türkiye’yi, kelam konusu mevzuatı yürürlükten kaldırmaya çağırmaktadır” açıklamasını yaptı.
Uluslararası Af Örgütü, TBMM’de kabul edilerek yürürlüğe giren ‘sansür kanunu’na ait, “Uluslararası Af Örgütü, ‘dezenformasyon yasası’ olarak bilinen yasa değişikliği paketinin hazırladığı yerden tasa duymaktadır. Bu nedenle Milletlerarası Af Örgütü, Türkiye’yi, kelam konusu mevzuatı yürürlükten kaldırmaya çağırmaktadır” açıklamasını yaptı.
Uluslararası Af Örgütü, 13 Ekim’de TBMM’de kabul edilen ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından onaylanarak yürürlüğe giren ‘sansür maddesi’ne ait bugün yazılı bir açıklama yaptı. Af Örgütü, “2023’te yapılması planlanan milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimleri bağlamında bu mevzuat, kamusal istişare alanını açıkça daraltacak yeni bir tehdit oluşturmaktadır” değerlendirmesini yaptı.
Uluslararası Af Örgütü’nün yazılı açıklaması şöyle:
“Uluslararası Af Örgütü, ‘dezenformasyon yasası’ olarak bilinen yasa değişikliği paketinin, rastgele bir kişinin ulusal güvenliği, kamu tertibini yahut genel sıhhati ilgilendiren hususlarda Türkiye mahkemelerinin ‘gerçeğe ters yahut panik yaratmaya yönelik’ addettiği bilgileri retweet ettiği, beğendiği yahut paylaştığı gerekçesiyle üç yıla kadar mahpus cezasına mahkum edilmesine yer hazırlayabileceğinden telaş duymaktadır.
2023’te yapılması planlanan milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimleri bağlamında bu mevzuat, kamusal istişare alanını açıkça daraltacak yeni bir tehdit oluşturmaktadır. 26 Mayıs 2022’de, iktidardaki AK Parti ve MHP, TBMM’le Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi verdi. Akabinde Dijital Mecralar Komitesi ve Adalet Komitesi’nden sonlu değişikliklerle geçen teklif, 13 Ekim 2022’de parlamentoda kabul edildi.
“BÜYÜK BİR TEHDİT OLUŞTURMAKTADIR”
Yasayı savunanlar, genel münasebet kısmında, değişikliğin dezenformasyonla uğraş etmeyi ve ‘suçsuz bireylerin gibisi içeriklerle yanıltılmasının önüne geçmeyi amaçladığını’ belirtti. Yasa, çeşitli değişikliklerin yanı sıra Türk Ceza Kanunu’nun ‘Kamu Barışına Karşı Suçlar’ kısmındaki husus 127’ye yeni bir hata ekleyerek, insanları ‘halkı aldatıcı bilgiyi alenen yaymak’ gerekçesiyle hatalı haline getirecek.
Bu değişiklik unsurunun çok geniş ve muğlak bir biçimde tabir edilmesi ve yasa tasarısının içerdiği öbür önlemler, ülkede tabir özgürlüğü hakkının kullanılmasına yönelik büyük bir tehdit oluşturmaktadır.
Türkiye hükümeti, dezenformasyonla çaba etmek için insanları hatalı haline getirmek yahut öteki bir halde susturmak yerine emniyetli, muteber, objektif ve erişilebilir bilginin herkese ulaşmasını sağlama gayretlerini artırmalıdır.
“HÜKÜMETİN MEDYA ÜZERİNDEKİ KONTROLÜNÜ ARTIRMAKTADIR”
Yasa, birebir vakitte toplumsal medya platformlarını, kullanıcıları tarafından paylaşılan içeriklerden sorumlu tutmak yoluyla maksat alarak insanların fikir ve niyetlerini özgürce tabir etme alanını da daraltmaktadır.
Yasada yapılan değişiklikler, yetkililere içeriklere erişimi engellemek ve toplumsal medya şirketlerine para cezası kesmek konusunda daha fazla yetki tanıyarak hükümetin medya üzerindeki kontrolünü de potansiyel olarak artırmaktadır.
Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütünün bildirdiğine nazaran, Türkiye hükümeti, halihazırda ulusal basının yüzde 90’ını denetim etmektedir ve yetkilileri eleştiren medya kuruluşları gereksiz mali ve yargısal baskılarla karşı karşıya kalmaktadır.
“SÖZ KONUSU MEVZUATI YÜRÜRLÜKTEN KALDIRMAYA ÇAĞIRMAKTADIR”
Uluslararası insan hakları hukuku ve standartları uyarınca, ‘gerçeğe ters bilgi’ yahut ‘panik’ üzere muğlak ve belgisiz kavramlara dayalı olanlar da dahil olmak üzere bilginin yayılmasına genel yasaklar getiren kısıtlamalara müsaade verilemez.
Bununla birlikte, yasanın öngördüğü sert cezalar, kamuoyu ve basın üzerinde caydırıcı bir tesir yaratarak misilleme tasasıyla otosansüre yol açma riski taşıyor. Bu nedenle Memleketler arası Af Örgütü, Türkiye’yi, kelam konusu mevzuatı yürürlükten kaldırmaya ve dezenformasyonla gayret maksadı taşıyan yasalar dahil olmak üzere söz özgürlüğü hakkını düzenleyen tüm maddeleri Türkiye’nin milletlerarası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerine uygun hale getirilmesini sağlamaya çağırmaktadır.
“ACİLEN YÜRÜRLÜKTEN KALDIRMALI”
Yeni mevzuat, Türkiye’de söz özgürlüğü hakkına yönelik büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Sansür ve cezalandırma, yanlış bilgilerin meydana getirdiği zahmetlerle çaba etmek yerine yanlış bilgilerin daha da fazla yayılabildiği bir endişe ve baskı ortamı yaratacaktır.
Yetkililer, Türkiye’nin memleketler arası insan hakları hukuku kapsamındaki yükümlülükleri doğrultusunda, ‘gerçeğe aykırı’ bilgi yaymaya cezai sorumluluk getirilmesi ve toplumsal medya platformları üzerindeki artan kısıtlamalar dahil, yeni hususları ivedilikle yürürlükten kaldırmalı ve insanların misilleme derdi taşımadan tabir özgürlüğü haklarını kullanabilmelerini sağlayacak adımlar atmalıdır.” (ANKA)