Eski bir Alman İmparatorluğu kenti olan Ulm, 2. Dünya Savaşı’nda büyük tahribata uğrasa da hem restore edilmiş yapılarıyla hem de bu tarihi yapılara selam duran çağdaş binalarıyla bugün adeta bir çekim merkezi. Yeniyle eskiyi bütünleştirmeyi başarmış. Dünyanın en yüksek kulesine sahip Ulmer Münster Kilisesi, Guinness Rekorlar Kitabı’na giren tarihi çarpık mesken, eğik kule, ortaçağ surları, kentin sembolü olan serçe heykelli binalar… Göreceklerinizden yalnızca birkaçı. Almanya’nın Baden-Württemberg eyaletinde, Tuna Irmağı kenarında konumlanmış Ulm’u özel kılan bir öbür zenginliği de ünlü fizikçi Albert Einstein’ın doğduğu kent olması. Ulm’un karşı kıyısında heyeti Yeni Ulm farklı bir eyalete bağlı; Bavyera’ya. Stuttgart’tan yaklaşık 1.5 saatlik aktarmalı tren seyahatiyle ulaştım Ulm’a. Ana istasyonundan çıkar çıkmaz Bahnhofstrasse’deyim (Bahnhof Caddesi) buradan başlıyorum keşfe.
Tarihi belediye binası
Seyir terasına da çıkmalı
Bahnhofstrasse’nin daha başında sizi, kentin simgesi olan Ulm Büyük Kilisesi’nin kulesi selamlıyor. Heyecan uyandıran görünümdeki heybetli binaya ulaşmak için sağlı sollu memleketler arası giysi mağazaları ve kafelerin arka arda sıralandığı caddeden ilerleyerek büyük kilisenin olduğu Münsterplatz’a ulaşıyorum. Meydana girerken heybetiyle göz kamaştıran katedralin üretimine 1377’de başlanmış. Yüzyıllar sonra bitmiş, 1890’da açılmış. 1908’e kadar dünyanın en yüksek yapısıymış. Gotik kilise, hala dünyanın en yüksek kilise kulesi unvanını koruyor. 161.5 metre olan kulesine 768 basamakla çıkılıyor. Dışı kadar içi de çok etkileyici. Tekrar yapının girişinde, vitrinde sergilenen büyük bir kuş heykeli dikkat çekiyor. Bu, Ulmer Spatz (Ulm serçesi) heykeli. Efsaneye nazaran, katedralin inşasında çokça yardımı olmuş. O nedenle serçe, kentin de sembolü haline gelmiş. Katedralin seyir terasında, 5 euro ödeyerek kentin panoramik görüntüsünün tadını çıkarabilirsiniz. Kilisenin tam karşısında çağdaş bir bina; Kent Sanat ve Fuar Merkezi yani Stadthaus var. Mimarı, yapılarındaki cephelerin beyaz olmasıyla öne çıkan Amerikalı Richard Meier. Münsterplatz’ın çabucak gerisindeki caddeye çıkıncaysa sarı renkli, gösterişli bir bina göze çarpıyor. Estetiği ve heybetiyle tarihi bir yapı olduğu belirli; Ulmer Rathaus yani belediye binası. Bu binanın yanındaki sokaktan içeriye girdiğinizde, tekrar tarihi bir meydana çıkıyorsunuz. Marktplatz’ta üç binadan oluşan, Rönesans periyodu bu tarihi belediye binası, dış duvarlarındaki 1540’lara ilişkin freskleri, astronomik saatiyle hayli etkileyici. Tarihi belediye binasının çabucak yanında, sabah erkenden içeriye girmek için bekleyenlerin sıra oluşturduğu kent kütüphanesi var. Bu cam piramit kütüphanenin tasarımı Alman mimar Gottfried Böhm’e ilişkin.
Ekmek Kültürü Müzesi…
Marktplatz’taki Fischkastenbrunnen de (Balık Tankı Çeşmesi) meydanın tacı üzere. 1482 üretimi pazaryeri çeşmesi, periyodunda tutulan taze balıkların burada suya konup satılması nedeniyle bu ismi almış. Dört kenarı fıskiyeli pembe çiçeklerle süslenmiş tarihi çeşmede, şövalyeler, imparatorluk arması çabucak göze çarpıyor. Kısa moladan sonra belediye binasının çabucak karşısındaki dar sokağa yöneliyorum. Karşımda ortaçağdan kalma Metzgerturm. Ortaçağ kent surlarının korunmuş kapısı olan kule, 1349’da inşa edilmiş. Yeri nedeniyle kente yanlışsız (3.3 derece) eğik olan tuğla kule, 83 basamaklı ve 36 metre yüksekliğinde. 15’inci yüzyıldan kalma surlar sağlı sollu uzanıyor. Bir tarafınızda Tuna Irmağı, başka tarafınızda rengârenk, ahşap Alman meskenleri. Karşınızda ağaçlar… Surlarda yürümek unutulmayacak bir aktiviteydi. Surlardan inip Kent Kütüphanesi’nin solundaki sokaktan yürüyorum. Birkaç dakikalık yürüyüşle orta sokaktaki Schwörhausgasse’de büyük bir sürprizle karşılaşıyorum: Schiefes Hause, çarpık mesken. 600 yıllık tarihi olan binaya yandan baktığınızda çarpıklığı çıplak gözle görülüyor. Bugün otel olarak konuklarını ağırlayan bina 1997’de dünyanın en çarpık oteli olarak Guinness Rekorlar Kitabı’ndaki yerini almış. Yeşil renkli, ahşap kapaklı her penceresi, gelin üzere çiçeklerle süslenmiş binayla önünden akan Blau Irmağı, kartpostallık bir görsellik sunuyor. Masalsı mahallede, Venedik’teki üzere ahşap konutların ortasından ırmağın süzülüşünü izlemek de ruhuma çok uygun geliyor. Kentte gezebileceğiniz bir öbür yer da Ekmek Kültürü Müzesi. Münsterplatz’ın art caddelerinde kalan ve beyaz binasıyla kendini gösteren müze, 1592’de inşa edilmiş, 19’uncu yüzyılın başlarına kadar tahıl ambarı olarak kullanılmış. Dünyanın değişik bölgelerinden ekmek yapma araç gereçleri sergilenirken, ekmek yapma teknikleri anlatılıyor. Tarihi surlar üzerinde karşıma çıkan köprüyü geçiyorum… Yeni Ulm’dayım artık, üstelik burası Bavyera. Tuna kıyısında yürüyüp eski Ulm’a hayranlıkla bakarak tam bir gün geçirilebilir bu kıyıda. Yeni Ulm’un merkezi de değişik; tarihi Petrus Kilisesi ile çağdaş Edwin Scharff Müzesi karşılıklı yükseliyor. Meydanın az ilerisinde de çağdaş mimarisiyle belediye binası var.
Binalarına serçe konmuş kent
* Kimi binalarda, dükkânlarda büyük ebatlarda, değişik renklerdeki serçe heykelleri kente farklı bir hoşluk katıyor.
* Ulm’a gitmişken rokoko stiliyle dikkat çeken Wiblingen Manastırı ve Kütüphanesi ile Donauschwabisches Müzesi’ni gezebilirsiniz.
* Olgastrasse’deki, iki tarafında heybetli aslan heykelleri olan adliye binasını görebilirsiniz.
* Eski kentte her yer birbirine yakın. O nedenle kenti yürüyerek keşfedin.
Einstein’a hürmet
Albert Einstein’ın doğduğu konutun yerinde kırmızı granitten sade bir anıt yükseliyor. İsviçreli mimar, ressam Max Bill’in 1982’de yaptığı anıtın üzerinde “Albert Einstein’ın 14 Mart 1879 yılında doğduğu meskenin yeri burasıdır” cümlesi yazılı. Bahnhofstrasse’nin çabucak girişindeki 6 metre yüksekliğinde geometrik dizaynlı anıt, devasa iş merkezleri, büyük otel binaları ortasında gözden kaçabilecek derecede ufak kalıyor. O nedenle dikkatli bakın. Kentte Einstein’a hürmet için bir de büstü dikilmiş. Yeniden kentteki kimi eczanelere, kafelere ve birtakım binalara ünlü biliminsanının ismini vermişler.