Rusya’nın S-300 hava savunma sistemlerini Suriye’den çektiği ve Karadeniz’e gönderdiği argümanları Kiev idaresini harekete geçirdi. Ukrayna, Türkiye’den silah yüklü gemi geçişlerine mahzur olmasını istedi. Lakin Rusya merkezli geminin sahip olduğu firma savları reddederken, ‘Biz zeytinyağı taşıyorduk’ dedi.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinde 6’ncı ay geride kalırken, Rusya’nın Suriye Devlet Lideri Beşar Esad’a armağan ettiği ve 2018’de gönderilen S-300 hava savunma sistemlerinin askeri araçların geçişine kapatılan Boğazlardan geçerek Karadeniz’e ulaştığı tez edilmişti.
Bu savların akabinde Kiev idaresi, Ankara’dan Rus üssünden askeri teçhizat taşıdığını söylediği en az dört kargo gemisine karşı harekete geçmelerini istedi.
Ukrayna, Pazartesi günü Türk büyükelçisini çağırarak, S-300’lerin yüklendiği Rus yük gemisi Sparta II’nin boğazlardan geçirip Ukrayna yakınlarındaki Rus limanı Novorossiysk’e gittiğini belirtip nota vermişti.
‘ZEYTİNYAĞI TAŞIYORUZ’
Sparta II isimli geminin Rusya Savunma Bakanlığı’nın “askeri ve özel emelli durumlar için” nakliyelerini yaptığı Moskova merkezli bir şirket olan Oboronlogistics LLC’e ilişkin olduğu belirtildi. ABD’nin şirkete savaşın başladığı günden bu yana yaptırımlar uyguladığını vurguladı.
Oboronlogistics ise tezlere ‘zeytinyağı taşıyoruz’ diyerek karşılık verdi.
ABD merkezli Wall Street Journal gazetesi, bu argümanların ortaya çıkmasının akabinde Kiev’in Ankara üzerindeki baskıyı artırdığını yazdı.
‘SAVAŞ GEMİSİ OLARAK KABUL EDİLSİN’
Ukrayna, Türkiye’nin Rus askeri teçhizatını taşıyan ticari gemileri engellemesini isterken, gereçlerin Ukrayna’daki Rus kuvvetlerine götürüldüğünü öne sürdü. Kiev idaresi, Sparta II’nin Montrö Boğazlar Sözleşmesi şartlarına nazaran bir savaş gemisi olarak kabul edilmesi ve yasaklanması gerektiğini savundu.
Türkiye, Montrö gereği savaşın başladığı günlerde boğazın savaş gemilerine kapatıldığını duyurmuştu.
Gazeteye konuşan bir Türk yetkili, memleketler arası hukuka nazaran Türkiye’nin “savaşta olmadıkça yahut geçiş yapan ülkenin tertibine ve güvenliğine ziyan vermedikçe ticari gemilerin geçişini reddetme hakkına sahip olmadığını” söyledi. Yetkili, “Sözleşmeye nazaran, ticaret gemileri Boğazlarda rastgele bir bayrak altında, her türlü kargo ile ve hiçbir formalite olmaksızın tam geçiş ve seyrüsefer özgürlüğünden yararlanacaklardır” dedi.
RUSYA’DAN KARŞILIK GELMEDİ
Rusya Savunma Bakanlığı, gemiler ve kargoları hakkında WSJ’nin sorularını karşılıksız bırakırken, Rusya Dışişleri Bakanlığı, bahsin kendi yetki alanına girmediğini söyledi.
Denizcilik uzmanı ve Türk Boğazlarındaki faaliyetleri tahlil eden bir danışmanlık firması olan Bosphorus Observer’ın lideri Yörük Işık, “Günün sonunda Rusya’nın ticari gemilerde silah taşıması yasal” dedi. Işık, “Ancak, ‘siyasi irade’ varsa, Türkiye Rusya’ya bu tıp hareketlerin kabul edilemez olduğunu söyleyebilir.” dedi.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı eski milletlerarası güvenlik işleri genel müdürü Alper Coşkun, ticari gemileri yasaklamak için “Yasal olarak Türkiye’ye verilen bir yetki değil” tabirlerinde bulunurken, Rusya’nın ticari gemileri bu formda kullanması “Montrö Mukavelesinin açık bir biçimde berbata kullanılması ve bir yasal boşluktan yararlanmaktır” dedi.