Belçika’nın başşehri Brüksel’de süren AB Başkanlar Tepesi’nin birinci gününde Ukrayna ve Moldova’ya “aday ülke” statüsü verilmesi kararlaştırıldı. Gürcistan için ise Avrupa perspektifi sunuldu ve kriterleri karşılaması kaydıyla durumunun daha sonra tekrar kıymetlendirilmesine karar verildi. Böylelikle Gürcistan, resmen zikredilmese de “potansiyel” adaylar ortasında yerini aldı.
AB başkanları, kendi toplantılarının öncesinde de Batı Balkanlar ülkelerinin önderleriyle bir ortaya geldi. Lakin bu toplantıdan üyelik süreçleriyle ilgili rastgele bir sonuç çıkmadı.
Balkanlar’daki 6 ülke, 2003’te Yunanistan’ın Selanik kentinde düzenlenen AB Önderler Doruğu’nda “potansiyel aday” ülke olarak belirlenmişti. Bosna Hersek ve Kosova hala “potansiyel aday” ülkeler olarak sayılırken Karadağ, Sırbistan, Arnavutluk ve Kuzey Makedonya yıllar içinde “aday ülke” statüsünü aldı.
Karadağ
Karadağ, AB üyeliği için 2008’de başvurdu. 2010’da Komite, Karadağ’ın müracaatıyla ilgili olumlu görüş bildirdikten sonra müzakerelerin başlayabilmesi için 7 öncelik belirledi.
Aralık 2011’de Kurul, müzakerelerin Haziran 2012’de başlayacağı kabulüyle üyelik sürecini başlattı.
Karadağ ile müzakereler, 29 Haziran 2012’de başladı.
Sırbistan
Sırbistan 2009’da resmi başvurusunu yaptı. Mart 2012’de Sırbistan’a aday ülke statüsü verildi. Eylül 2013’te AB ve Sırbistan ortasında İstikrar ve İştirak Mutabakatı yürürlüğe girdi.
Sırbistan ile Birinci Hükümetler Ortası Konferans, Ocak 2014’te yapıldı ve böylelikle Sırbistan’ın iştirak müzakereleri resmen başladı.
Arnavutluk
Arnavutluk, AB üyeliği için resmi başvurusunu 2009’da yaptı. Kurul, 2010’da Arnavutluk’un aday üye olabilmesini 12 önceliğin yerine getirilmesi kaidesine bağladı.
Ekim 2012’de Komite, Arnavutluk’a adliye ve kamu idaresi ıslahatı alanlarında kilit tedbirlerin tamamlanması ve yasamaya ait yordam kurallarının revize edilmesi kaydıyla AB adaylığı statüsü verilmesi istikametinde tavsiye kararı aldı.
Haziran 2014’te AB Konseyince Arnavutluk’a “aday statüsü” verildi.
Kuzey Makedonya
Kuzey Makedonya, AB üyesi olmak için Mart 2004’te müracaat yaptı. Komite’nin Kasım 2005’te olumlu görüş vermesi üzerine Kurul, Aralık 2005’te ülkeye “aday statüsü” verme kararı aldı.
Bulgaristan, Arnavutluk ve Kuzey Makedonya’nın iştirak müzakerelerine başlamasını veto etmeye devam ediyor.
Bosna Hersek ve Kosova
Bosna-Hersek, Şubat 2016’da AB üyeliği için başvurdu. Kurul, ülkenin AB üyelik müracaatına ait görüşünü Mayıs 2019’da kabul etti ve ülkenin AB iştirak müzakerelerini başlatması açısından yerine getirmesi gereken 14 temel önceliği belirledi.
AB Kurulu, Komite’nin görüşü ve temel öncelikleri Aralık 2019’da onayladı ve Bosna Hersek, o tarihten bu yana potansiyel aday pozisyonunda bulunuyor.
Kosova ile İstikrar ve İştirak Muahedesi Nisan 2016’da yürürlüğe girdi lakin ülke, şimdi resmi üyelik başvurusunu yapmadı. İspanya, Yunanistan, Romanya, Slovakya ve Güney Kıbrıs Rum İdaresi, Kosova’nın bağımsızlığını hala tanımıyor.
“Adaylık statüsü”, bir ülkenin uzun yıllar sürecek AB’ye iştirak sürecindeki birinci adımı oluşturuyor.
Bir ülkeye “aday statüsü” verilmesinden sonra şartların yerine getirilmesi kuralıyla ilerleyen kademelerde iştirak müzakereleri başlıyor. İştirak müzakerelerinin başlaması yıllar alabiliyor.