Uluslararası Atom Gücü Ajansı (UAEA) Lideri Rafael Mariano Grossi, Rusya ve Ukrayna ortasındaki savaş nedeniyle tasa verici çatışmaların yaşandığı Zaporijya Nükleer Santrali’ne yaptığı ziyaretinin akabinde Ukrayna’dan ayrıldı. Avusturya’daki Viyana Milletlerarası Havalimanı’nda açıklamalarda bulunan Grossi, bölgedeki askeri faaliyetlerin ve fiziki kesintilerin telaş verdiğini söz ederken, tesisin yine açılmaya başladığını söyledi. Grossi konuşmasında, UAEA grubunun Zaporijya’da bulunmasının kıymetli olduğunu vurguladı.
“Başladığımız çalışmaya devam edecekler”
UAEA’den toplamda 14 kişilik bir takımın Ukrayna’daki Zaporijya Nükleer Santrali’ni ziyaret ettiğini ve grubun bir kısmının orada kalarak misyonlara devam edeceğini söyleyen Grossi, “Bildiğiniz üzere oraya teşkilattan 14 kişilik takımımızla gittik. Buna ben ve Güvenlik ve Nükleer Departmanı’ndan uzmanlar da dahildir. Bugün bir kısmımız geri döndü, gruptan 6 kişi ise orada kaldı. Dün başladığımız çalışmaya devam edecekler. Daha sonra kalıcı varlığımızı 2 uzmanımız ile birlikte devam ettireceğiz. Dünyadaki rastgele bir nükleer tesiste dikkat edilmesi gereken şeyleri ele almaya çalışıyoruz. Savaşın bitmesini hepimiz diliyoruz. Ajansın kalıcı olarak orada olmasının kıymetli olduğuna inanıyoruz” biçiminde konuştu.
“Kendim gitmediğim bir yere asla kimseyi göndermem”
Santralde kalan takıma değinen Grossi, “Çok deneyimli bir grup seçtik. Sizi temin ederim ki her vakit gerekli bilgiye ve emniyete sahip olacağız. UAEA’nın orada olması çok kıymetli fakat varlığımızı abartmak, bu müthiş savaşı bitirecek ya da tesisi Ukrayna’ya geri verecekmiş üzere davranmak istemiyorum. Bu bizim kapasitemizi aşıyor. Orada yaptığımız şey, nükleer güvenliği istikrara kavuşturmaktır” dedi.
Ekibin geri kalanının Zaporijya’da kalmasının güvenlik açısından sorun olup olmadığı sorusunu yanıtlayan Grossi, “Kendim gitmediğim bir yere asla kimseyi göndermem” halinde karşılık verdi ve “Umarım daima orada olmayacağız. Umarım olağana geri döneceğiz” diye ekledi.
Zaporijya’da fiziken bulunmanın farklı olduğunu söyleyen Grossi, “Daha evvel de çok şey biliyorduk fakat olağan ki artık teftiş ediliyor. Şu an işlerin nasıl olduğuna dair derinlemesine bir kıymetlendirme yapmaya çalışıyoruz. Önümüzdeki hafta başında durumun tam fotoğrafını görür görmez bir rapor hazırlamayı umuyorum” tabirlerini kullandı.
“Tesis etrafındaki askeri hareketlilik kaygı verici”
Grossi, UAEA grubunun tesis etrafında askeri hareketlilik gördüklerini söyleyerek, “Tesisin fizikî bütünlüğü bir kere değil, birkaç sefer ihlal edilmiştir. Ve bu hiçbir halde kabul edilemez” dedi. Bölgede genel olarak çok fazla çatışmanın olduğunu da belirten Grossi, “Bölgede askeri hareketlilik ve operasyonlar artıyor ve bu beni çok endişelendiriyor. Atak ve karşı hücumlara ait referanslar var. Buna değinmek istemiyorum fakat daha fazla fizikî hasarın istatistiksel ihtimalinin mevcut olduğu açıktır. Askeri faaliyetlerin artışında gördüğümüz şey, fizikî bütünlüğün daha fazla tehlikeye girdiğidir” açıklamasında bulundu. Grossi öte yandan bölgedeki askeri varlığın UAEA ile temasa geçmediğini de belirtti.
“Fiziksel kesintiler gözlendi”
Tesisteki kimi ilişkilerde ve hala tam olarak yerine oturmayan birtakım sistemlerde fizikî kesintilerin gözlemlediğini söz eden Grossi, “Personel için operasyonel çalışma şartları kelam konusu olduğunda, bu ana noktalardan biri olmuştur. Hala temel kaygı noktalarından biri olmaya devam etmektedir” dedi.
Tesisteki reaktörlerin soğutma sistemlerinin ehemmiyetini de vurgulayan Grossi, bu sistemlerin çalışmamaları durumunda büyük bir kazaya neden olabileceğine dikkat çekti. Grossi ayrıyeten tesisin açılmaya devam ettiğini belirterek, tekrar faaliyete geçtiğini aktardı.
“Zaporijya’daki varlığımız önemli”
Grossi yaptığı açıklamada bir sefer daha UAEA’nın Zaporijya’da bulunmasının kıymetli olduğunun altını çizerken, “Santraldeki nükleer uzmanlar ne yaptıklarını biliyorlar. Fakat elbette savaşın bariz sebeplerinden ötürü orada da zımnî bir tansiyon var. Ve tekrar oradaki varlığımızın çok büyük bir katma bedeli olduğuna inanıyorum, zira beşerlerle sık sık etkileşime girebiliyoruz. Beşerler, UAEA çalışanlarının orada olduğunu biliyorlar. Bu yüzden sahip olduğumuz bu kıymetin çok değerli olduğunu düşünüyorum” açıklamasında bulundu.