Aydın Hasan / ANKARA – Yunanistan; ABD’deki lobiler aracılığıyla Türkiye’ye 4+ kuşak 40 adet F-16 Blok 70 ile 80 adet savaş uçağı kiti satılmasını Kongre’de engellemek için uğraş sarf ediyor. Gerçekten Yunan lobisine yakınlığıyla bilinen Demokrat Chris Pappas ve Cumhuriyetçi Frank Pallone tarafından sunulan ve Türkiye’ye yeni F-16 savaş uçakları ile F-16 modernizasyon kitlerinin satışını kısıtlayan yasa tasarısı Temsilciler Meclisi’nde kabul edildi.
‘F-16 satmayın’
Türkiye birincil nitelikte ABD olmak üzere, İtalya, Hollanda, Kanada, Norveç, Danimarka, Avustralya ve Birleşik Krallık’ın da ortak olduğu F-35 projesine, 2002’de memleketler arası partner olarak katıldı.
Türkiye’nin daha sonra 116 uçağa çıkardığı 100 adet F-35 alması ve birinci uçakların 2017’de teslimi üzerinde mutabakat sağlandı. Türkiye; ASELSAN, TUSAŞ-TAİ, AYESAŞ, Kale Havacılık, ROKETSAN-TÜBİTAK, MİKES A.Ş. ve Alp Havacılık olmak üzere yedi savunma sanayii firması ile gövde üretiminden elektro optik amaç sistemine kadar yeni kuşak savaş uçağının kıymetli kesimlerinin üretimi süreçlerinde yer aldı. Ayrıyeten ortakları ortasında yer aldığı F-35 projesi için vakit içinde yaklaşık 1.25 milyar dolar ödemede bulundu. Lakin ABD, Rusya’dan uzun menzilli S-400 savunma sistemi alması nedeniyle Türkiye’yi 5. kuşak savaş uçağı olan F-35 programından çıkardı. Türkiye 2021 yılı ekim ayında; ABD’den 40 adet F-16 Blok 70 ile 80 adet savaş uçağının modernizasyonu için kit satın alma talebinde bulundu.
Nisan ayı başında ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Kongre’ye gönderilen mektubunda, Türkiye’ye F-16 savaş uçağı satışının ABD’nin ulusal güvenlik çıkarlarıyla uyumlu olacağı ve birebir vakitte NATO’nun uzun vadeli birliğine hizmet edeceği belirtildi. Bu gelişmelerin akabinde Yunanistan ile ABD’deki Türkiye aleyhtarı lobiler harekete geçti. Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, ABD kongresinde mayıs ayında yaptığı konuşmada, “Türkiye’ye F-16 satmayın” iletisini açıkça lisana getirdi.
ABD Lideri Joe Biden ise haziran ayı sonunda katıldığı Madrid’deki NATO Tepesi sırasında, “Türkiye’ye F-16 uçaklarını satmalıyız ve birebir vakitte uçakları modernize etmeliyiz. Bunu yapmamak bizim çıkarımıza değil. Aralıktan beri tavrımı değiştirmediğimi kendilerine söz ettim. Bir karşılık da olmadığını ve yalnızca satmamız gerektiğini söyledim. Bunu yapabilmek için gereksinimim olan şey Kongre onayı. Bu onayı alacağımızı düşünüyorum” açıklamasında bulundu.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ile 2 Temmuz’da Mabeyn Köşkü’nde görüşen ABD’li Cumhuriyetçi Senatör Lindsay Graham da görüşmenin akabinde “Biden’ın F-16’ları satma kararını desteklemek için elimden gelen her şeyi yapacağım” sözlerini kullandı.
Lobiler atakta
Bu gelişmelerin akabinde hafta başında Helen Amerikan Liderlik Kurulu (HALC) ve Amerikan Yahudi Komitesi (AJC) Kongre’ye ortak bir mektup yazarak Türkiye’ye F-16 savaş uçaklarının satışının durdurulmasını talep etti. New Hampshire vekili Demokrat Chris Pappas ise Türkiye’ye F-16 satışını maksat alan iki yasa tasarısından birini geri çekerken, ikincisini ise revize etti.
Tasarıda özetle ABD Başkanı’nın satışların “ABD’nin ulusal çıkarına olduğunun” ve “F-16’ların Türkiye tarafından Yunanistan toprakları üzerinde yetkisiz uçuşlar için kullanılmamasını sağlamak için atılan somut adımların” detaylı bir izahatını vermesi gerektiğine yönelik sözler yer aldı. Tasarı Temsilciler Meclisi’nde kabul edildi. Lakin ABD Lideri Joe Biden’ın yasa tasarısını veto etme hakkı bulunuyor.
Milli uçak projesi
Türkiye’nin talebinin art palanında Türk Hava Kuvvetleri’nin envanterinden kademeli olarak çıkarılacak savaş uçakları nedeniyle hava gücünün önümüzdeki 8 yıllık devirde zaafa uğramaması isteği yatıyor. Blok 70 120 F-16 ile Ulusal Muharip Savaş Uçağı (MMU / TF-X) envantere alınana kadar hava-hava muharebesinde oluşabilecek zaafiyetin kapatılması hedefleniyor. Satışın kongrede engellenmesi durumunda, Türkiye’nin farklı seçenekleri bulunuyor. Bunlar içinde İngiliz ve Fransız jetlerinin yanı sıra Rus üretimi SU-57 savaş uçağı da yer alıyor.
Türkiye’nin NATO’daki pozisyonu ve son devirde öne çıkan bölgesel gücü nedeniyle ABD idaresinin, Türkiye ile F-16 satışı için Kongre üzerindeki gücünü ortaya koyacağı yorumları yapılıyor.
5. KUŞAK SAVAŞ UÇAKLARI
Dünyada 5. kuşak beş savaş uçağı şöyle sıralanıyor
– Lockheed Martin F-35 (ABD)
– Chengdu J-20 (Çin)
– Sukhoi SU-57 (Rusya)
– Lockheed Martin F-22 Raptor (ABD)
– Shenyang FC-31 (Çin)
4+ jenerasyon savaş uçakları
4.5 kuşak savaş uçakları ise şöyle: Fransız üretimi Rafale 2000, İngiliz/İtalyan/Alman ortak üretimi Eurofighter, İsveç üretimi Saab JAS 39, Sovyet imali Su-33/34 ve Su-35. Geliştirilenler, Sovyet imali Mig-29 ve Mig-31; Amerikan imali F-15, F-16 ve F-18. F-16 Blok 70 savaş uçakları, bu küme içinde yer alıyor.