Eskişehir Beylikova’da, ileri teknoloji eser üretiminde kullanılan az toprak elementi yani NTE rezervi bulundu. Bulunan rezerv, dünyanın en büyük ikinci rezervi niteliği taşıyor. Çin’in 800 milyon tonluk rezervi bulunurken, Beylikova’da 694 milyon ton ender toprak elementi keşfedildi. Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Beylikova Tesisleri’nde birinci etapta pilot tesiste yıllık 1200 ton cevher işlenecek. Daha sonra büyük bir endüstriyel tesis yatırımıyla yıllık 570 bin ton cevher işlenecek. Bu işlenen cevherden 10 bin ton az toprak oksidi, 72 bin ton barit, 70 bin ton florit, 250 ton toryum üretilecek.
İLÇEDE BÜYÜK HEYECAN
Sabah’tan İlker Turak’ın haberine nazaran, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Beylikova’da az toprak elementleri rezervinin bulunduğunu açıklaması ilçe halkında da büyük bir sevince neden oldu. İlçe olarak hem sevinçli hem de gururlu olduklarını söyleyen Beylikova Belediye Lideri Özkan Alp, “İlçemizde bu türlü bir madenin işlenecek olması büyük bir heyecan yaratıyor. Alışılmış yalnızca ilçemiz için değil ülkemiz için de değerli bir keşif. Heyecanla üretim etabını bekliyoruz, ülkemiz için iyi olsun” dedi.
“HEP YARIM BIRAKILDI”
Başkan Özkan Alp, Beylikova’da 1950’den beri maden araştırmalarının yapıldığını belirterek. “O devir çalışan emekçiler 3 ay yahut 5 ay çalışıyor ve daha sonra çalışmalar sonlandırılıyor. 1980’li yıllarda çalışmalar tekrar başlıyor. Tekrar 5 ay yahut 7 ay çalıştılar, oradan gereçler çıkarttılar, sondaj yaptılar ancak karşılığında yeniden bir gelişme olmuyor. Mühendisler tarafından da orada çok bedelli madenlerin olduğu söyleniyordu. Vatandaşlar da biliyordu orada maden olduğunu lakin bu bir türlü yatırıma dönüşmüyordu. Ta ki Berat Albayrak bakan olana kadar” diye konuştu.
“MİMARI ALBAYRAK”
Beylikova’daki çalışmalarda eski Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın tesirli olduğuna dikkat çeken Alp, “Burada herkesin hakkını vermemiz lazım. Eski Bakanımız Berat Albayrak, yeni maden stratejisini belirledi. Strateji çerçevesinde Türkiye’deki maden yasası değişti ve stratejik madenler, katma pahası yüksek madenlere yöneldi. Berat Albayrak periyodunda çok büyük değişimler yaşandı. Türkiye’de en büyük ikinci rezerve sahip kömür ocakları da Berat Albayrak periyodunda bulundu. Çok önemli sondaj ve arama çalışmaları yapıldı. O çalışmalar esnasında görüldü ki buradaki rezervlerin çok değerli ve çok yüksek kalitede eserler olduğu tespit edildi. Cumhurbaşkanımızın, 2053 amaçlarında stratejik madenler yatırımında ülkemizin geleceğinin bu madenlerde olduğu talimatıyla ve bakanlığımızın önemli çalışmalarıyla bu alanlara Eti Maden aracılığıyla bir anda hareket gelmeye başladı” dedi.
“ÇIKARACAK İRADE YOKTU”
Yıllar evvel yapılan çalışmalarda da çok bedelli maden rezervinin olduğunun bilindiğini fakat bir türlü faaliyete geçemediklerini söyleyen Alp, “Çin üretiyor ve dünyanın yüzde 95’ine satıyor. Demek ki o zamanki kaidelerde da bu maden çıkarılıp işlenebilirmiş. Fakat onu üretecek, çıkaracak irade bulunmuyordu. Artık ise Türkiye’nin geleceği için bu madenlerin çıkarılması gerektiği kararı verilip dünyaya duyuruluyor” tabirlerini kullandı.
NERELERDE KULLANILIYOR?
Nadir toprak elementleri, fiber optikten uydu haberleşmesine, akıllı füzelerden yakıt hücrelerine, tıbbi görüntülemeden güç depolama sistemleri ve elektrikli arabalara kadar 20’den fazla alanda kullanılıyor. Az toprak elementleri cam ve seramik sanayii, metalürji sanayii, lazer üretimi, mıknatıs üretiminde de yaygın olarak kullanılmaktadır.
“ÜLKEMİZİ İLERİ GÖTÜRECEK”
Konya Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Muazzez Çelik Karakaya: “Çeşitli uyduların gönderilmesinde, robotların yapılmasında, haberleşmenin çeşitli aygıtlarının üretiminde, çok ileri elektro mikroskoplarında, bunların lambalarında, lazer ışıklarında yani aklınıza gelebilecek ileri teknolojiye yönelik alanlarda az toprak elementleri çok büyük kullanım alanları olan ve elinde olan ülkeleri rekabet edebilecek ve ileri teknolojide ileri götürebilecek bir hammadde. Toryum bilhassa nükleer teknolojide, nükleer güç elde edilmesinde kıymetli bir element. Ender toprak elementlerini içeren kayaçların içinde toryum var ancak toryum az toprak elementi değil. Toryum, uranyumdan daha pak güç ve uranyumdan ürettiğiniz vakit çeşitli parçalanma sonrasında radyoaktif dönüşümler kelam konusu. Toryumda radyoaktif atık oluşturma riski uranyuma nazaran epeyce az. Toryuma yönelik nükleer santrai yapılması projesi gündemde. Toryum rezervleri de dünyada her ülkede yok. Türkiye’de toryum rezervinin olması da artı paha katıyor.”
TORYUM NÜKLEER SANTRALDE GÜNDEME GELECEK
ETİ Maden Teknoloji Geliştirme Daire Lideri Derya Maraşlıoğlu: “En başta savunma sanayii, uzay sanayii, yenilenebilir güç kaynaklarının kullanımında ve onların ekipmanlarının birçoklarında, cep telefonları dahil pek çok teknolojik aletlerin hammaddesinde bu elementleri kullanacağız. Üreteceğimiz az toprak da ülkemizdeki bu dalların daha süratli gelişmesini sağlayacak. Uranyuma alternatif olarak toryum nükleer santralde gündeme gelecek.”
“ALBAYRAK DEVRİNDE MADEN İHYA OLDU”
Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Maden Mühendisliği Kısmı Lider Yardımcısı, Doç. Dr. Serdar Yılmaz: “Türkiye’de öldürülen fizik profesörlerimiz oldu, Isparta’da uçak kazasında hayatlarını kaybettiler. Onların bu mevzularda çok çeşitli çalışmaları vardı. Bu çalışmaların dikkatli incelenmesi lazım. Hükümetin madencilik alanındaki siyasetini olumlu buluyorum fakat daha da üzerine gidilmesi gerekiyor. Güç Bakanlığı yaptığı devirde Berat Albayrak’ı çok eleştirirlerdi. Bakanlık yaptığı periyotta maden ihya oldu. Onun periyodunda madencilik alanında çok büyük yatırımlar yapıldı.”