Eskişehir’in Beylikova ilçesinde ulaşılan dünyanın en büyük ikinci büyük ender toprak elementi (NTE) rezervinin yankıları sürüyor. Bölgedeki madenlerde uzun yıllar çalışan iki emektar madenci, keşfin geçmişinin 1950’li yıllara dayandığını fakat çeşitli nedenlerle Türkiye’nin önünün daima kesildiğini söyledi.
1967’de madende çalışmaya başlayan 92 yaşındaki Mustafa Vural, 1950’lerden bu yana bölgede binlerce sondaj çalışması yapıldığını, yüzlerce numune alındığını lakin çalışmaların daima çeşitli mazeretlerle yarım kaldığını kaydetti.
1984’te bölgedeki maden galerisinde çalışan İbrahim Çetemer ise, “Sağ-sol siyaseti yüzünden mühendisler anlaşamadı. En sonunda çalışmalar durdu. Bir daha da başlamadı. Artık bu madenleri işleyeceğiz. Bu Türkiye’nin gücü, Cumhurbaşkanımızın gücü” dedi.” dedi.
Eskişehir’in Beylikova ilçesinde dünyanın en büyük ikinci az toprak elementi rezervi keşfedildi. İleri teknoloji eser üretiminde epeyce kıymetli olan bu elementlerin yüzde 95’ini Çin üretiyor.
Eskişehir Beylikova’da bulunan rezerv ise dünyanın en büyük ikinci rezervi niteliği taşıyor. Beylikova’daki keşfe yönelik araştırmaların 1950’li yıllarda başladığı, ilçeye bir devir Fransız araştırmacıların gelip kamp kurduğu ve uzun müddet bölgede araştırma yaptığı öğrenildi.
Fransızların akabinde Maden Tetkik Arama (MTA) bölgede sondaj çalışmaları yaptı, çok sayıda numune çıkartılıp incelendi.
Madende personel olarak çalışan 92 yaşındaki Mustafa Vural, “1967 yılında madende çalışmaya başladım. Biz süreksiz işçiydik. Numune alıyorduk. Daha sonra o numuneleri sandıklara koyup gönderiyorduk. Bir periyot Fransızlar geldi aileleriyle birlikte. 1948’de yaylaya çadır kurdular. Araştırma yaptılar uzun bir müddet. “
“Sonra askeriye 2 sene çalıştırdı. Daha sonra MTA devraldı. Martta çalışıyorduk, kasımda çıkıyorduk. Bir sene gelmiyorlardı, iki sene sonra tekrar başlıyordu çalışmalar. Bu türlü 1982’ye kadar çalıştım. Bir gün Ankara’dan ABD’li bir mühendis geldi. Boynundan bir şey çıkarttı. ‘Burası maden dolu. Baksana şuna parıl parıl parlıyor’ dedi. Elmas üzereydi. Sonra çalışmalar birden hızlandı” sözlerini kullandı.
NATO MUKAVELESİNDEN ÖTÜRÜ İŞLEYEMİYORUZ DİYORLARDI
NATO kontratını mazeret ettiklerini kaydeden Vural, “1970 yılında mühendisler daima ‘NATO kontratı var ondan ötürü çıkartıp işlemiyoruz. 2023’ten sonra işlemeye başlayabileceğiz’ derlerdi. Bundan ötürü daima aralıklarla devam etti çalışmalar. Burada çok bedelli maden olduğu daima biliniyordu. Mühendisler ‘Bu maden çok kıymetli. Bir vakit gelecek buralar kent olacak, Türkiye kalkınacak’ derdi” diye konuştu.
Fransız araştırmacıların kıymetli maden rezervini keşfettiklerini söyleyen Vural, “O vakitler ‘Türkiye’nin havayolunu, karayolunu biz yapalım karşılığında madeni bize verin’ demişlerdi. Türkiye de ‘vermeyiz’ dedi. Fransızlar da ‘burada maden yok’ raporunu tutup ülkelerine döndüler” tabirlerini kullandı.
SAĞ SOL DAVASINA KAPATTILAR
1984’te MTA’nın bölgedeki maden galerisinde çalışan İbrahim Çetemer, “Burada maden galerilerini 1983’te yaptılar. Sağ sol davasından ötürü mühendisler anlaşamadı. Biri sola gideceğiz dedi, başkası sağa gideceğiz dedi. Anlaşamadılar. Sonra da kapattılar şantiyeyi. Etüdünü yaptık buranın. Çok maden var burada. O devir burada çalışan mühendisler de ‘çok maden var lakin çalıştıramıyoruz’ derlerdi. 1984’te bir kapandı daha da çalışma yapmadılar. Artık Cumhurbaşkanımız açıkladı. Artık bu madenleri işleyeceğiz. Bu Türkiye’nin gücü, Cumhurbaşkanımızın gücü” dedi.
İLK ETAPTA YILDA 1200 TON CEVHER İŞLENECEK
Nadir toprak elementleri, fiber optikten uydu haberleşmesine, akıllı füzelerden yakıt hücrelerine, tıbbi görüntülemeden güç depolama sistemleri ve elektrikli arabalara kadar 20’den fazla alanda kullanılıyor.
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Beylikova Tesisleri’nde birinci etapta pilot tesiste yıllık bin 200 ton cevher işlenecek. Daha sonra büyük bir endüstriyel tesis yatırımıyla yıllık 570 bin ton cevher işlenecek.
Bu işlenen cevherden 10 bin ton az toprak oksidi, 72 bin ton barit, 70 bin ton florit, 250 ton toryum üretilecek.