Adalet Bakanlığı’nın 2021 yılına ait isimli istatistikleri, Türkiye’de kabahat oranlarında artış yaşandığını gözler önüne serdi. Bilhassa hırsızlık, dolandırıcılık ve yağma üzere hataları kapsayan malvarlığına karşı işlenen cürümler, Türkiye’de en fazla işlenen hata kümesi oldu. Geçen yıl bu hatalardan 2 milyon 461 bin belge açıldı.
Tüm kabahat kümeleri içinde uyuşturucu hatasının oranı yüzde 5’e yükselirken, açılan evrak sayısı geçen yıl 422 bine çıktı. 2021’de 127 bine yükselen cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen kabahatlerde birinci sırayı 44 bin sayısıyla “çocukların cinsel istismarı” aldı.
DW Türkçe’nin geçmiş yıllarla karşılaştırdığı 352 sayfalık rapor, bir manada Türkiye’nin hata haritasını gösteriyor.
İhbarlarda rekor artış
Rapora nazaran soruşturmaların başlamasına neden olan ihbarlar her geçen yıl kayda kıymet halde arttı. Cumhuriyet başsavcılıklarına 2018 yılında yaklaşık 80 bin “ihbar” gelirken, bu sayı 2020’de 200 bin 288’e, 2021 yılında ise 265 bin 117’e yükseldi. 2020’den devredilen belgelerle birlikte geçen yıl savcılıklarda toplam 314 bin 807 ihbar belgesi toplandı. Bu ihbarlardan 198 bin 154’üne soruşturma açılmama kararı verilirken, 24 bin 457 ihbar üzerine soruşturma başlatıldı. En çok ihbar sırasıyla Marmara, Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz bölgelerinden geldi. Vilayetler ortasında ise İstanbul, Gaziantep ve Diyarbakır en çok “ihbarda” bulunan kentler olarak birinci üç sırada yer aldı.
Soruşturma sayısı artıyor
İstatistikler, Türkiye’de hem soruşturma hem de kuşkulu sayısının her yıl sistemli olarak yükseldiğini gösterdi. 2014’te 6.9 milyon olan soruşturma sayısı, 2020’de 8 milyon 995 bin 141’e, 2021’de ise 9 milyon 856 bin 642’ye yükseldi. Buna karşılık bir soruşturmanın ortalama yürütülme mühletinin ise arttığı, yani adaletin suratının yavaşladığı görüldü. 2014’te bir soruşturma 378 günde tamamlanırken, geçen yıl 413 günde bitirilebildi.
14 milyon kişi kuşkulu oldu
Adli istatistiklere nazaran, yaklaşık 85 milyon nüfusa sahip Türkiye’de kuşkulu sayısı da arttı. 2014’te 9.8 milyon kuşkulu varken, 2020’de bu sayı 13 milyon 97 bin 311 oldu. 2021 yılındaki soruşturmalardaki kuşkulu kişi sayısı ise 14 milyon 345 bin 936’ya yükseldi. Bu soruşturmalarda 10 milyon 903 bin 331 kişi ise “mağdur/müşteki” oldu.
383 bin yabancı asıllı şüpheli
Toplam şüpheliler içerisindeki “yabancı uyruklu” kuşkulu sayısının da yükseldiği görüldü. 2020 yılında 283 bin 82 yabancı asıllı kişi kuşkulu olurken, bu sayı geçen yıl yaklaşık 100 bin artarak 383 bin 743’e çıktı.
2021’de 3 milyon 290 bin ceza davası
Geçen yıl tüm başsavcılıklardaki soruşturmalar sonucunda yüzde 55,7’sine, yani 5 milyon 13 bin 705’ine takipsizlik kararı verildi. İstatistikler, Türkiye’de ceza mahkemelerinde her geçen yıl açılan dava sayısının da arttığını gösteriyor. 2020’de açılan dava sayısı 2 milyon 833 bin 473’tü. Geçen yıl ise 3 milyon 290 bin 195 dava açıldı. Bu davalardan 2 milyon 529 bin 492’sinde (yüzde 50,6) mahkûmiyet kararı, 674 bin 814’ünde (yüzde 13,5) kararın açıklanmasının geri bırakılması, 756 bin 767’sinde (yüzde 15,1) beraat kararı çıktı.
Türkiye’nin kabahat sayıları nasıl arttı?
İstatistiklerin detayları, Türkiye’deki her hata tipinde de besbelli bir artış yaşandığını ortaya koydu. Buna nazaran, geçen yıl Türkiye’de en fazla cürüm argümanı, 2 milyon 461 bin 166 sayısıyla “malvarlığına karşı” oldu. 2020’de bu sayı bir milyon 933 bin 775’ti.
Malvarlığına karşı işlenen hatalardan hırsızlık, dolandırıcılık, mala ziyan verme ve yağma hatalarının geçen yıla nazaran artması da dikkat çekti. Tüm cürüm kümeleri içerisinde malvarlığına karşı işlenen kabahatlerin oranı 2020’de yüzde 27,4’ken, bu oran 2021’de yüzde 28,9’a yükseldi. Bu suça ait açılan davalarda, 546 bin 665 mahkûmiyet, 139 bin 17 de beraat kararı verildi.
Malvarlığına karşı cürümlerin akabinde cinslerine nazaran sırasıyla en fazla işlenen cürümler; bir milyon 453 bin 10 ile hürriyete karşı işlenen kabahatler, bir milyon 304 bin 673 ile beden dokunulmazlığına karşı hatalar ve bir milyon 179 bin 884’le gurura karşı hatalar izledi. Bunlar içerisinde bir milyon 178 bin 779 hakaret, 913 bin 952 tehdit, 897 bin 377 taammüden yaralama cürmü sayı olarak ön plana çıktı. Tüm bu kabahat tiplerinde geçen yıla nazaran artış yaşandı.
Uyuşturucu ve cinsel kabahatler artıyor
Sayı olarak başkalarına nazaran daha az, lakin toplumsal yükü daha fazla olan uyuşturtucu ve cinsel hatalardaki artış da dikkat çekti. Örneğin 2020’de cinsel dokunulmazlığa karşı 112 bin 811 hata tezi kayda girerken, bu sayı 2021’de 127 bine yükseldi. Bu hatadan açılan davalarda ise 36 bin 16 kişi mahkûm olurken, 14 bin 803 kişi beraat etti.
Bu cürüm kümesi içerisinde en fazla sayıyı, “çocukların cinsel istismarı” oluşturdu. 2020’de 39 bin 663 çocukların cinsel istismarı kabahati işlendiği savı kayda alınırken, 2021’de buna ait cürüm savı 44 bin 880’e yükseldi. 2021’de cinsel hatalardan yürütülen soruşturmaların 43 bin 15’i davaya dönüştü. Oransal olarak ise cinsel cürümlerin öteki kabahat kümeleri içerisindeki oranı 2020’de yüzde 1.6’dan 2021’de yüzde 1,5’a düştü.
422 bin uyuşturucu dosyası
Diğer yandan istatistiklerde uyuşturucu hataları da yer aldı. 2020’de 314 bin 466 uyuşturucu belgesi açıldı. Bunun 192 bin 795’i uyuşturucu almak ve kullanmak, 99 bin 120’si uyuşturucu imal ve ticareti oldu. 2021 yılına gelindiğinde ise uyuşturucu hatalarında artış görüldü.
Geçen yıl 422 bin 479 uyuşturucu kabahatinden soruşturma başlatıldı. Uyuşturucu kullanmaktan 263 bin 650 belge, ticaretinden ise 118 bin 699 evrak kaydı sisteme girildi. 2021’de uyuşturucu cürümlerinden 174 bin 978 dava açıldı. 2020’de uyuşturucu kabahatlerinin oranı başka tüm cürüm kümelerine nazaran yüzde 4,5’ken, 2021’de bu oran yüzde 5’e çıktı.
Uyuşturucu davalarında ise 245 bin 906 mahkûmiyet, 26 bin 669 beraat kararı verildi.
TMK belgelerinde azalma
Terörle Uğraş Kanunu (TMK) kapsamında 2021’de açılan soruşturma sayısı 2020’ye nazaran azaldı. 2021’te TMK’den 25 bin 448 soruşturma, 6 bin 641 dava açıldı. 2020’de ise TMK’dan 26 bin 225 soruşturma, 6 bin 551 dava görülmştü. Öbür yandan Terörle Çaba Kanunu kapsamında yargılananların çoğunluğu beraat etti. Geçen yıl 2 bin 892 kişi mahkûm olurken, 3 bin 598 kişi beraat kararı aldı.
Darbe evrakları da azaldı
Darbeye teşebbüs ve silahlı örgütü de barındıran anayasal tertibe karşı işlenen suçlar kapsamında geçen yıl 198 bin 771 belge hazırlandı. Bu cürümler içinde birden fazla kişinin sanık olduğu 30 bin 576 dava açılırken, 80 bin 451 evrakta ise takipsizlik kararı verildi. Kelam konusu davalar sonucunda ise 44 bin 869 mahkûmiyet kararı çıktı. 19 bin 958 kişi ise beraat etti.
2020’de açılan belge sayısı 211 bin 56 iken, dava sayısı ise 33 bin 885 olmuştu. Anayasal nizama karşı işlenen kabahatlerin oranı, tüm cürümlere nazaran yüzde 3’ten yüzde 2,3’e düştü.
Alican Uludağ