Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) tarafından birinci olarak 1988 yılında HIV konusunda farkındalık yaratmak emeliyle belirlenen 1 Aralık Dünya HIV / AIDS Günü hasebiyle mevzuya dikkat çeken uzmanlar, ülkemizde 2000-2018 yılları ortasındaki periyotta HIV enfeksiyonu görülme sıklığının yüzde 400 oranında artış gösterdiğini kaydetti.
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) HIV/AIDS Çalışma Kümesi Lideri Prof. Dr. Halis Akalın, 1 Aralık Dünya HIV/AIDS Günü için yaptığı açıklamada, HIV enfeksiyonunun görülme yaşının ergenlik çağına kadar düştüğünü vurguladı. Prof. Dr. Akalın, Ülkemizde 2000 yılının başından 2018 yılına kadar yüzde 400lere ulaşan bir artış mevcuttur. Bu artışta rol oynayan değerli faktörler olarak HIV prevalansı yüksek olan birtakım komşu ülkelerle yakın turistik münasebetlerimiz, toplumda HIV enfeksiyonu hakkında farkındalığın gereğince gelişmemiş olması, HIV enfeksiyonu açısından riski daha yüksek olan hassas gruplara gereğince ulaşılamaması, damgalama, ayrımcılık ve orta öğretimde cinsel yol ile bulaşan enfeksiyonlardan korunma eğitiminin kâfi olmaması üzere nedenler sayılabilir dedi.
HIV VE AIDS BİREBİR ŞEY DEĞİL
HIV enfeksiyonu ile AIDSin tıpkı şey olmadığına dikkat çeken Prof. Dr. Akalın, şu bilgileri verdi: HIVin bedene girdikten sonra ekseriyetle viral bir üst teneffüs yolu enfeksiyonu üzere seyreden akut devrini, kronik enfeksiyon (asemptomatik dönem) devri izler. Bu devirde de HIV enfeksiyonundan şüphelenebileceğimiz ağızda tekrarlayan mantar enfeksiyonları, gece yanığı gibi hastalıklar oluşabilir. HIV bedene girdikten sonra bağışıklık sisteminin hücrelerini (CD4+ T-lenfositleri) vakit içinde direkt ve dolaylı olarak hasara uğratır, azaltır ve bağışıklık sistemini zayıflatır. Bu bağışıklık sistemi hücrelerinin sayısının 200/mm3ün altına düşmesi ile AIDS devri başlar. HIV enfeksiyonu şayet vaktinde tanınarak tedavi edilmezse, yaklaşık 8-10 yıllık mühlet içerisinde bu periyoda ulaşılır. Bağışıklık sisteminin güzelce zayıfladığı bu devirde, bağışıklık sisteminin olağan olduğu bireylerde hastalık yapmayan ya da sık görülmeyen mikroorganizmaların yaptığı enfeksiyonlar (fırsatçı enfeksiyonlar) ve kaposi sarkomu, lenfoma üzere kanserler gelişir.
TÜRKİYEDEKİ SAYININ 70 BİNLERE ULAŞTIĞI VARSAYIM EDİLİYOR
2021 yılı sonu itibariyle dünyada 38,4 milyon HIV enfeksiyonu ile yaşayan kişi olduğunun kestirim edildiğini kaydeden Prof. Dr. Akalın, Günümüze kadar yaklaşık 40 milyon kişi AIDS ya da AIDS ile bağlantılı fırsatçı enfeksiyon ya da kanserlerden kaybedilmiştir. 2021 yılında 1,5 milyon yeni HIV enfeksiyonu saptanmış olup, AIDS ve AIDS ile bağlantılı komplikasyonlar nedeniyle 650 bin kişi hayatını yitirmiştir. Ülkemizde ise 2021 yılı sonu itibariyle Sıhhat Bakanlığı resmi kayıtlarında 32 bin kişi HIV ile yaşıyor olarak raporlanmıştır. Bunlardan 26 bini erkek bireylerdir. Hastalığından habersiz olduğu düşünülen bireylerle birlikte ülkemizdeki HIV ile yaşayanların sayısının 65-70 bin ortasında olduğu varsayım edilmektedir dedi.
SADECE YARISININ BULAŞ YOLU BİLİNİYOR
Virüsün ülkemizdeki en sık bulaş yolunun cinsel yolla olduğunu anlatan Prof. Dr. Akalın, Resmi kayıtlarda bulaş yollarının yalnızca yarısı tam olarak raporlanabilmiştir. Bulaş açısından durumu bilinen bireylerin yüzde 97,1inde bulaş yolu cinsel ilgidir. Cinsel yolla bulaşın da yaklaşık yüzde 67sini heteroseksüel (kadın-erkek) alaka, yüzde 33ünü ise erkek-erkek bağı ve biseksüel bağlantı oluşturmaktadır. Ülkemizde HIV ile yaşayanların en ağır oldukları yaş aralığı 20 ila 45 yaş ortasıdır. Bununla birlikte 15-19 yaş aralığında son yıllarda dikkati çeken bir artış mevcuttur diye konuştu.
KOVİD, HIV TESTLERİ VE TAKİBİNİ SEKTEYE UĞRATTI
Kovid pandemisiyle bir arada HIV testi yaptırma imkanlarının da kısıtlandığına dikkat çeken Prof. Dr. Akalın, şunları söyledi: Son yıllarda resmi kayıtlara girenlerin azalması, Kovid-19 pandemisinin getirdiği karantina ve kapanma ya da bahis ile ilgili bakım veren kliniklerin büsbütün Kovid hastalarına yönelmesi üzere kısıtlamalar nedeniyle test yaptırma imkanlarının pandemiden olumsuz etkilenmesine bağlanmaktadır. 2023 yılında bu artış ivmesinin olağana dönmesi beklenmektedir. 1996 yılından itibaren tesirli kombinasyonların tedaviye girmesi ile yeni enfeksiyon sayılarında ve AIDSe bağlı mevt oranlarında bariz azalma meydana gelmiştir. Tedavisini nizamlı sürdürenlerde hayat mühleti beklentisi, HIV ile yaşamayanlara nazaran neredeyse tıpkı düzeye gelmiştir. Bu tedaviler HIVi bedenden büsbütün silmediği için tedavinin ömür uzunluğu nizamlı olarak alınması gerekmektedir. Yapılan çalışmalarda tedavisini sistemli olarak alan ve HIVin kandaki düzeyi en az 6 ay ölçülemeyecek düzeyde seyredenlerin bulaştırıcı olmadığı gösterilmiş ve bu sonuçlar belirlenemeyen (B) = bulaştırmayan (B) yaklaşımını getirmiştir (B=B). Damgalama ve ayrımcılık hak ihlallerini beraberinde getirmektedir. Tüm toplum olarak damgalama ve ayrımcılık ile savaşmamız gerekmektedir. DHA