Mayıs ayında tespit edilmesinden bu yana 48 ülkede 3 bin 500’den fazla bireye bulaşan maymun çiçeği virüsüne Türkiye’de de rastlandı. 37 yaşında bir hastada maymun çiçeği virüsüne rastlandığını ve bağışıklık sistemi yetersizliği olan hastanın tecrit altına alındığını duyuran Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, toplumsal medya paylaşımında “Temaslı takibi yapıldı, öbür bir hadiseye rastlanmadı. Bilindiği üzere bu hastalık teneffüs yoluyla değil, yakın fizikî temasla bulaşıyor” tabirlerini kullandı.
İŞTE MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜYLE İLGİLİ TÜM SORULARIN YANITLARI
Bakan Koca’nın verdiği makûs haber sonrası Türkiye’deki milyonlarca kişi hastalığın belirtileri ve nasıl yayıldığıyla ilgili aramalar yapmaya başladı. İşte milyonların merak ettiği sorular ve tüm soruların karşılıkları.
MAYMUN ÇİÇEĞİ BELİRTİLERİ NELER?
Hastalık, klinik olarak, ateş, halsizlik, yaygın kas ağrısı, deri döküntüleri ve büyümüş lenf bezleri ile kendini gösteriyor. 1980 yılında, aşı ile dünya çapında ortadan kaldırılan çiçek hastalığı virüsüyle birebir aileden gelen bir DNA virüsüdür. Maymun çiçeği ile suçiçeği virüsünün döküntüleri birbirine emsal fakat bedendeki yerleşimleri, hastalığın seyri birbirinden farklıdır. Çiçek virüsü aşı sayesinde yıllardır görülmüyor. Maymun çiçeği virüsünde lenf bezlerinin şişmesi bu hastalığı başkalarından ayırıyor. Kuluçka periyodu, yani bulaştıktan sonra belirtilerin görülmeye başlama mühleti 7-14 gündür. Döküntü ise ateşin başlamasından 1-3 gün sonra başlıyor. Döküntüler gövdeden çok yüzde, kollarda ve bacaklarda görülür. Lezyonlar, düz bir kızarıklık halinde başlayıp (makül), deriden kabarık hale gelir (papül); akabinde içleri berrak sıvı ile dolarak “vezikül” görünümü alırlar. Veziküllerin içindeki berrak sıvı sarımsı renkte bir sıvıya döner ve “püstüller” oluşur. Püstüller, kabuk bağlar ve kabukların düşmesiyle lezyonlar ortadan kalkar. Bu süreç, çoklukla 2-4 hafta sürer ve resen düzgünleşir. Maymun çiçeği virüsünün vücudun farklı bölgelerinde oluşan birtakım semptomları bulunmaktadır. Birinci tespit edilen semptomlar ortasında yüksek ateş, baş ağrısı, sırt ağrısı, kas ağrısı ve şişlik öne çıkıyor.
Ateş arttıkça bedende bir kızarıklık ve kaşıntı oluşmaya başlıyor. Bu genelde yüzde başlıyor ve daha sonra bedenin öbür noktalarına ulaşıyor. Genelde avuç içinde ve ayakların tabanlarında yaygın bir biçimde ortaya çıkıyor. Kaşıntı çok derecede rahatsız edici ya da acı verici olabiliyor. Öte yandan bu kaşıntı süreci geçtikten sonra ayak tabanları ve avuç içindeki yaralar kabuk bağlıyor ve geçiyor.
MAYMUN ÇİÇEĞİ NEDİR?
Maymun çiçeği hastalığı ile birebir virüs ailesinden gelen ender bir hastalıktır. CDC’ye nazaran virüs birinci olarak 1958’de araştırma maymunlarının kolonilerinde keşfedildi. Virüsün beşerdeki birinci olayı 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde tespit edildi. CDC, bugün birden fazla maymun çiçeği enfeksiyonlarının hala orada meydana geldiğini, fakat hastalığın öteki birtakım orta ve batı Afrika ülkelerinde de bildirildiğini söyledi.
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NASIL BULAŞIR?
Enfekte hayvandan insanlara ısırık, tırmalama, hayvanın kan ve beden sıvılarıyla yahut etiyle temas, lezyonlara direkt temas yahut tüm bunlarla kirlenmiş cansız malzemeden temasla bulaşır. Beşerden beşere bulaşma ise büyük teneffüs salgısı damlacıklarıyla olur. Büyük damlacıklar uzak aralara gidemediğinden beşerden beşere bulaşma için uzun müddetli ve yakın temas gerekir. Bu da Covid-19’a emsal büyük salgınlar yapmasını engelleyebilecek bir özelliktir. Bulaşma yakın temas ve damlacıklarla olduğundan kesin olmamakla birlikte cinsel yolla bulaşın da olduğu düşünülmektedir. Son görülen hadiselerin bir kısmının bu yolla bulaştığı bildirilmiştir. Afrika dışında son 50 yılda yaşanan en büyük salgın olan hastalığın nasıl bulaştığını da DSÖ yetkilileri açıkladı. Dünya Sıhhat Örgütü’nün yayılan hastalıklar ünitesinden sorumlu yöneticisi Maria Van Kerkhove, “Bulaşma nitekim deriden deriye temas ile bulaşıyor. Şu ana kadar hastalık bulaşanlar bu durumu hafif atlatıyor” dedi.
NE KADAR ÖLÜMCÜL?
MAYMUN ÇİÇEĞİ TEDAVİSİ NEDİR?
Herhangi bir salgının önüne geçmek için, aşı yapılması kıymetli bir adım. Çiçek hastalığına karşı geliştirilen aşıların maymun çiçeğine karşı yüzde 85 müdafaa sağladığı da biliniyor. Öte yandan antiviral ilaçların da tesirinin olduğu aktarıldı.
SALGINA YOL AÇAR MI?
Maymun çiçeği virüsünün belirti göstermesi bir avantaj. Belirtiler ortaya çıktığında hastalar izole edileceğinden Covid-19 üzere büyük salgınlar yapamayacağı öngörülüyor.