Nöroloji Uzmanı Dr. Elif Sarıönder Gencer, ‘Dünya Beyin Günü’ çerçevesinde inme ile ilgili açıklamalarda bulundu.
Gencer, inme beyin kan akımının azalması yahut beyin damarlarının tıkanmasıyla, ortaya çıkan belirti ve bulgular topluluğu olduğunu belirtti. Vücudun makul bir bölgesinde ani bir kayma, kolda bacakta birebir tarafta uyuşma yada güçsüzlük formunda belirti verebileceğine değinen Gencer, “ Konuşma bozukluğu da yapabilir. Az görülen bir hastalık değil. Dünyada ve ülkemizde tüm ölümlerin nedeni olarak üçüncü, sakatlığın ise ikinci sırada nedeni olarak yer alıyor. Yalnızca Antalya’da turizm dönemi hariç bin 500-2 bine yakın inme hadisesi bekleniyor” diye konuştu.
Türkiye’de yaşlanan nüfus ve değişen demografik datayla birlikte yılda 100 bine yakın inme hadisesinin beklendiğini tabir eden Gencer, “ Hastalık yükü göz önüne alındığında bu sayının hayli yüksek olduğu görülmektedir” dedi.
“Yaş arttıkça inme artıyor”
İnme geçiren hastalarda kalıcı olabilen sakatlıklar nedeniyle hastaların uzun süren bakım muhtaçlığı kıymetli seviyede toplumsal ve ekonomik meselelere neden olduğunu tabir eden Gencer, “İnme sorası ortaya çıkabilen sakatlık nedeniyle uzun müddet bakımı gerektiren hastalar da giderek artmaktadır. Yaş ilerledikçe inme sıklığının arttığını bilinmektedir. Ayrıyeten Hipertansiyon, diyabet, hiperlidemi üzere kronik hastalıkları olanlarda, sigara kullananlarda, sağlıklı beslenmemeye bağlı obezite sorunu yaşayanlarda daha sık görülüyor. Bu sıkıntıların yaşlandıkça arttığı düşünülürse bizim toplumumuzda da yaşlı nüfusu arttıkça inme riskinin artacağı söylenebilir ” dedi.
“İnme üçüncü vefat nedeni”
Araştırmalar inmenin tüm dünyada ve Türkiye’de en sık ikinci sakatlık, üçüncü mevt nedeni olduğunu aktaran Gencer, “Sık görüldüğü ve önemli sıkıntılara yol açabildiği için inmeden korunma ve tedavi usullerinin değeri giderek artmaktadır. Kardiyovasküler hastalık risk faktörleri, hipertansiyon, diyabet, hiperlipidemi üzere kronik hastalıkları olan bireylerin inme riski de yüksek olduğundan bu hastalıkların takip ve tedavilerini ihmal etmemeleri epeyce önemlidir” sözlerini kullandı.
“Hareketsiz kalma ve makûs beslenme”
İnme geçirme riski açısından menapozdan evvel bayanlarda erkeklere oranla düşük görülürken Geç yaşlarda bayan erkek ortasında bariz bir fark olmadığını söyleyen Gencer. Gebelik devrinde üzere özel durumlarda birtakım sebeplerle inme riskinin artabileceğini söyledi. Pandemi inmemin yaş ve cinsiyet dağılımını biraz değiştirdi. Covid 19 pıhtılaşmaya yatkınlıkla ilgili problemleri biraz ön plana çıkardı. Pandemi devrinde inme sıklık ve şiddetini arttığını gözlemledik. Ayrıyeten hareketsiz kalmak ve berbat beslenmek inme görülme sıklığını inme şiddetini değiştiriyor” dedi. Gencer, inme geçiren kişinin bu durumun farkında olmayabileceğini, olsa da bazen yardım isteyemeyebileceğinin altını çizdi.
İnmenin yüzde ani kayma, tıpkı taraf kol ve bacakta güçsüzlük, formunda belirti verebileceği üzere konuşma yahut konuşulanı manaya sıkıntılarına yol açabileceğini kaydeden Gencer, “Daha az olarak ani görme kaybı, ani yutma zahmeti, ani şuur kaybı olabilir. İnme geçiren hastada etkilenen nöronları tedavi etmeye çalışıyoruz. Nöronlar kemik ya da cilt üzere büsbütün kendini yenileyebilme kabiliyetine sahip değildir. Nöronlar öldükten sonra yerine yenisini koymak mümkün olmaz. Kâfi kan ve oksijene ulaşamadığında beyin hücreleri iki dakika içinde ölmeye başlıyor. Damar tıkanıklığı başladıktan sonra her dakikada iki milyon nöron kaybediyoruz. 4 saat üzere kısa bir tedavi süremiz var. Belirtiler başladıktan sonra birinci 4 saatte en yakın inme merkezine hastanın başvurması ve tedavi olması en değerli kuraldır. Vakit geçtikçe inmeyi tedavi etmek güçleşiyor” dedi.
“4 saatin önemi”
İnmeden korunmak ve ortaya çıkan hasarın berbatlaşmasını önlemek için ilaçlar ve rehabilitasyon yolları kullanılabilir lakin geç devirde damar açıcı tedaviler ile kaybedilen hücrelerin geri getirilmesi mümkün olmuyor. Bu nedenle birinci saatler bilhassa de 4 saatte tedavinin kıymetinin altını bir sefer daha çizdi.
Gencer, belirtiler olduktan sonra başvurulan merkezde, hastaya damar yolundan verilen ilaç tedavisi, damarın içine girip pıhtının çıkarılması yada dar damarın stent ya da balonla açma biçiminde tedavisinin yapılabileceğini bildirdi.
“İnme hastasının takip ve tedavisi nasıl olmalı”
İnme hastasında yakın takip ve tedavi formlarından bahseden Gencer, “İnmenin tekrarlama riski birinci günlerde fazladır bu nedenle ekseriyetle yatarak takip edilmelidir. Hastaneye yatışı sırasında inme Sebebi araştırılır. En sık görülen inme nedenleri; kardiyo enbolik inme, büyük ve küçük damar tıkanıklıkları olabilir. Birinci bir haftada dayanak tedavi ve reahbilitasyon usulleri uygulanan hastaya tıpkı vakitte Sebebe yönelik gözetici tedaviye başlarız. Kalple sorunu olan hastaların ilaçlarını düzenleriz. Büyük damar hastalarında tedavi edilmesi gereken darlıklar varsa en uygun metot ve tedavi vakti belirlenir” diye konuştu. Gencer, ileri yaş kardiyovasküler risk kümesinde olan bireylerin sıcak havalarda inme geçirme riskinin arttığını belirtti.
“Deniz ve sıcağa dikkat”
Yüksekten atlama, dalma, ani sert baş boyun hareketlerinin beyin damarlarına ziyan verme riski nedeniyle kişinin inme geçirebileceğini lisana getiren Gencer, “Sıcak havada kesinlikle güneşten korunulması bol sıvı alınılması gerekir. Yüzme sırasında ani hareketlerden kaçınılması gerekir” dedi.