Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile İtalya Başbakanı Mario Draghi’nin başkanlığında gerçekleşen 3. Hükümetlerarası Tepe Oturumunun akabinde ortak bildiri yayımlandı. Bildiride, savunma sanayinden ulaştırmaya, iktisat ve ticaretten Türkiye-AB münasebetlerine kadar birçok husustaki iş birliği iletileri dikkat çekti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile İtalya Başbakanı Mario Draghi’nin başkanlığında Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde gerçekleştirilen Türkiye-İtalya 3. Hükümetlerarası Zirve’sinin akabinde ortak bildiri yayımlandı.
Türkiye ve İtalya’nın, Avrupa’da ve Akdeniz bölgesinde tarih boyunca ortak kıymetler, unsurlar ve gayeler etrafında birleştiği tabir edilen bildiride, bu kayda kıymet sağlam temelin, iki ülkenin her alanda iş birliğini geliştirmelerini temin ettiği belirtildi.
BARIŞ VE İSTİKRARA KIYMETLİ KATKILARDA BULUNMAKTA
Bölgesel ve memleketler arası mevzularda birbirleriyle yakın işbirliği ve eşgüdüme sahip iki NATO Müttefiki ve G20 ortakları olarak, Türkiye ve İtalya’nın Avrupa ve ötesinde milletlerarası barış ve istikrara kıymetli katkılarda bulunmakta olduklarının belirtildiği bildiride, şu sözlere yer verildi;
*3. Tepe, Ukrayna-Rusya savaşı, besin ve güç güvensizliği, Covid-19 salgını sonrası olağanlaşma süreci, sistemsiz göç ve iklim değişikliğinin yanı sıra, birbiriyle uyumlu mukabele ve acil insani müdahale gerektiren doğal afetler üzere bölgesel ve global ölçekte değerli gelişmelerin yaşandığı bir devirde toplanmıştır.
*Bu art plan temelinde, 3. Tepe iki ülkeye her alanda ikili ve çok taraflı işbirliğini gözden geçirme ve ilgili kamu kurumlarının, parlamentolarının, iş dünyasının, akademinin, araştırma merkezlerinin ve sivil toplumun etkin iştirakiyle bu işbirliğini daha da geliştirmenin yollarını ve araçlarını gözden geçirme fırsatını vermiştir.
*Bu vesileyle, Taraflar açık ve samimi diyaloğu sürdürme konusundaki ortak dileklerini yinelemiş ve gelecekteki işbirliğine yönelik irade ve kararlılıklarını teyit etmişlerdir.
BİR SONRAKİ TEPENİN İTALYA’DA OLMASI PLANLANIYOR
Bildiride bir sonraki doruğun İtalya’da yapılmasının planlandığı ve tarafların, iktisat ve ticaret konusunda daha yakın diyaloğu sürdürme ve bu alandaki gelişmenin güçlendirilmesine yönelik ortak yaklaşımları tanımlama ve uygulama konusundaki kararlılıklarını vurgulandı.
30 MİLYAR DOLAR HEDEF
Bildiride Covid-19 salgınına karşın, 2021 yılında ikili ticaret hacminin tarihi bir rekorla süratli ve güçlü bir formda toparlanmasının taraflarca memnuniyetle karşılandığı kaydedilirken tarafların, bu büyüme eğilimini sürdürmek ve 30 milyar dolarlık ikili ticaret hacmi maksadına ulaşmak için birlikte çalışma konusundaki ortak iradelerini, karşılıklı ticareti ve ilgili pazarlara erişimi daha da teşvik etmek ve kolaylaştırmak suretiyle gerçekleştireceklerini teyit ettikleri söz edildi.
Ayrıca bildiride. “Bu bağlamda taraflar, Ortak İktisat ve Ticaret Kurulu (ETOK) Toplantısının ve İş Forumu’nun 2022 yılının son çeyreğinde düzenlenmesinde mutabık kalmışlardır. Taraflar, iki ülke ortasındaki direkt yatırımların ekonomik bağlantılarının değerli bir boyutunu oluşturduğuna inanmaktadır. Bu nedenle, karşılıklı direkt yatırım düzeyini artırmak için Türk ve İtalyan yatırımcıları daha fazla teşvik etmeye karar vermişlerdir. Taraflar, ticari münasebetlerin geliştirilmesinde karayolu nakliyatının ehemmiyetini göz önünde bulundurarak, bu daldaki paydaşların mevcut muhtaçlıklarını karşılamak için Kara Ulaştırması Karma Komite Toplantısının uygun olan en yakın vakitte yapılması gerekliliğini teyit etmişlerdir” denildi.
TÜRKİYE-AB İLİŞKİSİ
Bildiride Türkiye-AB bağlantılarına yönelik ise şu sözler yer aldı;
*Taraflar, Türkiye-AB ilgilerinin, Türkiye’nin iştirak perspektifi ve Türkiye’nin tüm Avrupa kıtasının istikrar ve refahına olabilecek katkısı temelinde, daha fazla geliştirilmesinin değerinin altını çizmişlerdir.
*Gümrük Birliği’nin uygulanmasındaki mevcut meselelerin giderilmesi ve Gümrük Birliği’nin güncellenmesi müzakerelerine başlanması dahil, her düzeyde ve geniş bahis yelpazesinde diyaloğu artırarak Türkiye’nin AB perspektifinin güçlendirilmesi gayesiyle, Türkiye-AB bağlarının tüm boyutlarının geliştirilmesine yönelik gelecekteki olabilecek adımların araştırılması konusunda mutabık kalmışlardır.
*Taraflar ayrıyeten, Türkiye-AB vize serbestisi diyaloğu, göç işbirliğinin yenilenmesi, terörle gayret işbirliğinin güçlendirilmesi ve iştirak öncesi fonlar (IPA) ve çeşitli AB programları/mekanizmaları bağlamında mevcut işbirliğinin derinleştirilmesi üzere kıymetli alanlarda somut sonuçlar elde etmek için eforlarını koordine etmek konusunda mutabık kalmışlardır.
*NATO Madrid Doruğunda alınan kararlar ve yeni Stratejik Konsept çerçevesinde taraflar, terörle çaba başta olmak üzere bilhassa güneyden kaynaklanan tehditler ve sınamalar üzere hususlara ait olarak 360 derece yaklaşımı temelinde işbirliğini güçlendirme konusundaki kararlılıklarını vurgulamışlardır.
*Taraflar, uzun müddettir devam eden işbirlikleri temelinde NATO-AB Stratejik iştirakinin güçlendirilmesinin ehemmiyetini ve AB Üyesi Olmayan Müttefiklerin, ve bu bağlamda Türkiye’nin AB savunma gayretlerine tam iştirakinin bu paydaşlığın gelişmesi için gerekli olduğunu teyit etmişlerdir.
*Türk ve İtalyan savunma sanayii şirketlerinin son yıllarda muvaffakiyetle sonuçlandırdıkları ortak projelere ve bu işbirliğini ilerletmeye yönelik siyasi iradeye değinen Taraflar, savunma sanayiinin hem mevcut hem de gelecekteki ilgileri açısından kilit bir rol oynadığını teyit etmişlerdir. Bu çerçevede Taraflar, ‘Savunma Sanayii Alanında Kapalılık Dereceli Bilgilerin Karşılıklı Korunmasına Ait Anlaşma’nın imzalanmasını memnuniyetle karşılamışlardır.
TURİZME DİKKAT ÇEKİLDİ
Kültür, Eğitim, Bilim, Gençlik, Spor ve Arşiv Alanlarında Bağlantılara yönelik ise, “Taraflar, 1951 tarihli Kültür Muahedesi temelinde sürdürülen kültür, eğitim, bilim, gençlik, spor ve arşiv alanlarındaki mevcut işbirliğini daha da ilerletme ve güçlendirme konusundaki kararlılıklarını teyit etmişlerdir. Turizmin halklar ortasındaki etkileşimin canlanması üzerindeki tesirini dikkate alarak teşvik ve tanıtım faaliyetlerini destekleme iradelerini yinelemişlerdir” tabirleri kullanıldı.
TEMİZ ENERJİ
Tarafların terörün her biçim ve tezahürüne karşı aktif çaba maksadı doğrultusunda işbirliği iradelerinin de vurgulandığı bildiride şu sözler yer aldı;
*Paris Mutabakatı’na üye ve G20’deki ortaklar olarak Taraflar, 1,5 derecelik artış gayesi için, karbon tarafsızlığı yahut net sıfır sera gazı emisyonlarını yüzyılın ortasına kadar yahut bu devir civarında sağlamak hedefiyle etraf müdafaa ve iklim hareketi alanında işbirliğini artırma taahhütlerini teyit etmişlerdir.
*Taraflar, “Güney Gaz Koridoru”nda ortaklar olarak güç çeşitlendirmesi konusundaki sağlam işbirliğini kıymetlendirmişler ve gücün kapsayıcı bedelini Akdeniz’de de ortak büyüme, güvenlik ve refah faktörü olarak kabul ederek işbirliklerini ilerletme konusundaki kararlılıklarını yinelemişlerdir.
*Bu nedenle Taraflar, arz güvenliğini ve çeşitlendirmeyi sağlamak için güç alanında devam eden işbirliğini ilerletme konusundaki kararlılıklarını yinelemişlerdir. Pak güce geçişe, yenilenebilir güç, güç verimliliği ve altyapıları, hidrojenin yanı sıra gaz dalının de dahil edilmesinin kıymetini vurgulamışlardır.
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI
*Taraflar, Rusya Federasyonu’nun Ukrayna’ya karşı yürüttüğü haksız ve hukuksuz savaş karşısında Ukrayna ile dayanışmalarını ve Ukrayna’nın bağımsızlığına, egemenliğine ve toprak bütünlüğüne verdikleri dayanağı tabir etmişler; Ukrayna’ya barışın en kısa müddette getirilmesine yönelik eforlarını sürdürme iradelerini yinelemişlerdir.
*Taraflar, Ukrayna’dan tahıl ihracatının önündeki mahzurları kaldırmak için acil tedbirler alınması gerektiğini vurgulayarak, benzeri insani hususlarda BM ve ilgili öteki kuruluşlarla birlikte çalışma konusundaki kararlılıklarını yinelemişlerdir.
*Taraflar, eşgüdüm ve işbirliklerini arttırarak global besin güvenliğine yönelik teşebbüslere katkıda bulunmayı sürdüreceklerini teyit etmişlerdir. Taraflar, Türkiye’nin İtalya öncülüğünde 8 Haziran 2022 tarihinde Roma’da muvaffakiyetle gerçekleştirilen “Gıda Güvenliği Krizine Ait Akdeniz Bakanlar Diyaloğu” eşbaşkanlığının bu istikametteki uğraşlar bağlamında olumlu bir adım teşkil ettiğini vurgulamışlardır.
*Taraflar, bölgesel ve memleketler arası barış, güvenlik ve istikrara katkıda bulunmak emeliyle tertipli stratejik diyaloğu sürdürme konusundaki kararlılıklarını ve merkezinde Birleşmiş Milletler’in (BM) bulunduğu çok taraflılığa olan bağlılıklarını bir defa daha teyit etmişlerdir. Bu bağlamda Taraflar, BM’nin ıslahata tabi tutulması dahil BM bünyesinde devam eden ikili işbirliğinden duydukları memnuniyeti lisana getirmişler ve BM sisteminin barış ve güvenlik, kalkınma ve insan hakları olmak üzere üç ayağını muhafazayı taahhüt etmişlerdir.
DÜZENSİZ GÜÇ
*Taraflar, Doğu ve Orta Akdeniz göç yolları da dahil olmak üzere son vakitlerde ortaya çıkan göç eğilimlerini ele almışlardır. Taraflar ayrıyeten, sistemsiz göçle uğraşta Türkiye-AB 18 Mart 2016 Bildirisi’nin uygulanması da dâhil olmak üzere milletlerarası işbirliğinin kıymetini vurgulamışlardır.
*Geri dönüşlerin, yine yerleşimlerin ve mali yardımın, güzel işbirliği ve adil yük paylaşımını sağlamak için Bildirinin öngördüğü kilit araçlar olduğunu yinelemişlerdir. Taraflar, göç akımlarıyla ilgili sistemli istişarelerin başlatılması ve bu alandaki en güzel uygulamaların paylaşılması için İtalyan Göç Fonu’nun bir projesinin uygulanması konusunda mutabık kalmışlardır.
DOĞU AKDENİZ
*İki deniz kıyısı ülkesi olarak taraflar, artan güç riskleri karşısında, Akdeniz’de seyrüsefer serbestisinin ve kapsayıcı bir işbirliğinin teşviki konusunda mutabık kalmışlardır. Taraflar, hakkaniyet temelinde bir tahlile ulaşmak gayesiyle deniz hududu ihtilaflarının, milletlerarası hukuk temelinde mutabakata varılarak çözülmesinin değerini vurgulamışlardır.
*Taraflar, gerekli şartlar sağlandığı takdirde, Doğu Akdeniz bahisli Çok Taraflı Konferansın gerçekleştirilmesinin bölgede kapsayıcı bir işbirliği sistemi kurulması için bir fırsat olduğunu belirtmişlerdir.
*Taraflar, ülkede şiddete yahut daha büyük bölünmelere yol açabilecek tek taraflı aksiyonları kesin olarak reddederek, Libya’nın egemenliğine, toprak bütünlüğüne ve ulusal birliğine olan güçlü bağlılıklarını bir kere daha teyit etmiş; özgür, adil ve ülke çapında cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin mümkün olan en kısa müddette sağlam bir yasal temelde yapılmasının değerini vurgulamışlardır.
*Libya’nın öncülüğü ve sahipliğinde, BM’nin kolaylaştırdığı siyasi sürece dayanaklarını yinelemişlerdir. Taraflar Suriye’deki krizle ilgili derin telaşlarını lisana getirmiş ve BM Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı Kararı uyarınca, Suriye’de sürmekte olan çatışmaya siyasi tahlil bulmayı amaçlayan ve BM’nin kolaylaştırdığı siyasi sürece takviyelerini yinelemişlerdir. Bu bağlamda Taraflar, Suriye’deki kümeleri Anayasa Komitesi’nde manalı ve yapan müzakerelere katılmaya teşvik etmektedirler.
*Taraflar, BM Güvenlik Konseyi’nin 2585 sayılı Kararı uyarınca Suriye’deki insani krizin ivedilikle ele alınması gerektiğinin altını çizmişler ve BM Güvenlik Kurulu üyelerine Kararın yenilenmesi için davette bulunmuşlardır. Taraflar ayrıyeten, mülteciler sorunu ve mültecilerin inançlı, istekli ve insan onuruna yakışır haldeki geri dönüşleri de dahil olmak üzere Suriye krizinin tüm taraflarıyla ilgili ayrıntılı istişarelerine devam etme kararı almışlardır.
BİLDİRİNİN SONUÇ BEYANLARI
Bildirinin sonuç beyanları ise şu halde:
*Taraflar nizamlı ve üst seviyedeki ikili görüşmeleri sürdürme konusunda mutabık kalmışlardır.
Taraflar ayrıyeten ikili ve AB mevzularındaki nizamlı toplantıları, Doğu Avrupa, Akdeniz Bölgesi, Orta Doğu, Balkanlar, Asya ve Afrika’daki ve öteki ilgili milletlerarası problemlerdeki gelişmelere ait ve bölgesel konulardaki istişareleri sürdürmeye karar vermişlerdir.
*Taraflar, ilgili Dışişleri Bakanlıklarının Diplomasi Akademileri ve Stratejik Araştırma Merkezleri ve/veya siyaset planlama üniteleri ortasındaki işbirliğini ağırlaştırma konusunda anlaşmışlardır.
*Taraflar, iki ülkeyi ilgilendiren dış siyaset hususlarındaki kamu diplomasisinde işbirliğini güçlendirme ve stratejik irtibat yaklaşımlarını ele alma konusunda mutabık kalmışlardır.
*Zirve vesilesiyle aşağıdaki muahedeler imzalanmıştır. Taraflar, bu mutabakatların imzalanmasının, hâlihazırda geniş çerçeveli bir mutabakat altyapısından yararlanan ikili münasebetlerini daha da geliştireceğine olan inançlarını vurgulamışlardır.”