Türk ve Yunan yetkililerin Almanya‘nın arabulucuğunda gerçekleştirdiği kapalı diplomatik temaslar bulunduğuna dikkat çeken Dr. Ronald Meinardus, görüşmelerin perde ardını DW Türkçe için yazdı.İnsanın toplum içinde konuşabildiği ve saklılık alanına ilişkin olan bahisler vardır. Bu durum gerçek hayatta olduğu kadar siyasette ve bilhassa de memleketler arası siyasette de geçerli. Yunanistan ve Türkiye ortasındaki alakalarda bilinmeyen diplomasi her vakit değerli bir yere sahip oldu. Kamuoyu kapalı kapılar arkasında yaşanan kimi olayları hiçbir vakit öğrenemedi ya da lakin yıllar sonra siyasetçiler ve diplomatların anılarından ve tarihi arşivlerden bilgi sahibi oldu.
Yunanistan Başbakanı Kriyakos Mitsotakis ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a yakın isimlerin Noel öncesinde gerçekleştirdiği Türk-Yunan buluşmasına ait de kamuoyuna çok az bilgi sızdı. Tek bildiğimiz, Yunanistan Başbakanlık Diplomasi Ofisi Yöneticisi Anna-Maria Boura ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yakın isimlerden Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’ın Avrupa Birliği tepesinin akabinde Aralık ayı ortasında Brüksel’de Almanya‘nın temsilciliğinde bir ortaya geldikleri.
Almanya‘da Başbakanlığın en değerli dış siyaset danışmanlarından Jens Plötner’in de masada olduğu biliniyor. Plötner’in 2017-2019 yılları ortasında Atina’da Alman Büyükelçisi olarak misyon yapmış olması ve hala orada eksiksiz irtibatları bulunması da değerli. Brüksel’deki görüşmeye ait ne bir küme fotoğrafı ne de resmi bir açıklama yayınlandı. Görüşme sonrası Yunan ve Türk basınında yer alan tek haber, görüşmenin Alman tarafının inisiyatifiyle gerçekleştiği ve donmuş olan ikili irtibat kanallarının yine canlandırılmasını amaçladığı istikametindeydi.
Gizli görüşme şaşkınlıkla karşılandı
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçen bahar hiç de diplomatik olmayan bir formda Mitsotakis ile artık bir ortaya gelmeyeceğini açıklamasının akabinde Yunanistan ve Türkiye ortasındaki diplomatik trafiği fiilen durma noktasına geldi. Yunan medyasının “Mitsotakis yok” olarak isimlendirdiği gelişme sonucunda, bağlantı kanalları -bildiğimiz kadarıyla- sessizliğe gömüldü. Bu diplomatik suskunluğa, düşmanca telaffuzların artması ve Atina ile Ankara’nın egemenlik haklarının sonlandırılması konusunda uyuşmazlığa düştüğü Ege Denizi’nde tekrarlanan olaylar eşlik etti. Bu hararetli ortamda Alman hükümeti birden fazla sefer kamuoyu önünde Yunanistan’ı destekledi ve Türkiye’nin siyasetlerini eleştirdi. Hatırlayalım: Almanya‘nın tavrı, Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock’un geçen Temmuz ayında Yunanistan ve Türkiye’ye yaptığı ziyaret vesilesiyle bilhassa görünür hale geldi. Angela Merkel ile yıllardır inanca dayalı münasebetler kurmaya alışmış olan Türk hükümeti için Berlin’den gelen sert tenkitler şok tesiri yarattı. “Almanya geçmişte dürüst bir arabulucu üzere davrandı” diye yakınan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Ama son vakitlerde bu istikrarın maalesef kaybolduğunu görüyoruz” sözlerini kullandı. O vakitten bu yana Ankara, Almanya ve Avrupa Birliği’ni Türk-Yunan sorunlarına ait açıklamaları nedeniyle tekraren eleştirdi ve Batı’yı istikrarsız davranmakla suçladı. Bu art planda Erdoğan’ın Almanya’nın arabuluculuğunda gerçekleşen zımnî Türk-Yunan görüşmesini kabul etmesi ise pek çok gözlemci için sürpriz oldu. Hatta Atina’daki önde gelen bir Alman diplomat “Bir odada oturmaları bile bir mucize” dedi.
Alman hükümet sözcüsü ise fazla detay vermedi, “Görüşmelerin içeriği bâtın ve mantıklı olan da bu” açıklamasını yaptı. Siyasi açıdan değerli olan şu cümleyi de ekledi: “Yunanistan Başbakanı ve Türkiye Cumhurbaşkanı, Almanya’nın bu türlü bir toplantının yararlı olup olmayacağına ait sorusuna çok olumlu reaksiyon verdiler.”
Hükümet sözcüsü daha sonra öbür görüşmelerin de yapılacağını, fakat her şeyin bâtın kalacağını ekledi.
Almanya’nın Kıbrıs girişimleri
Almanya’nın arabuluculuğu aslında yalnızca Türk-Yunan bağlarıyla hudutlu değil; tıpkı vakitte Kıbrıs’ı da kapsıyor. Berlin ve Lefkoşa ortasındaki diplomatik bağlarda geçen yıl eşi gibisi görülmemiş bir yoğunluk yaşandı. Geçtiğimiz aylarda Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis Berlin’i ziyaret etti, akabinde Almanya Savunma Bakanı Kıbrıs’a gitti. Bu, Alman-Kıbrıs bağlantılarının askeri bir boyutunun da olduğunu gösteriyor. Birkaç gün evvel Kıbrıs Dışişleri Bakanı Yannis Kasulidis de Almanya’daydı. Alman Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Berlin’de düzenlenen ortak basın toplantısında “Ada’nın bölünmesi bir tahlil olamaz” dedi. Berlin’in “durumu yatıştırmak için elinden geleni yapmaya” devam edeceğini de kelamlarına ekleyen Baerbock, Kıbrıs’ın Alman dayanışmasına güvenebileceğinin altını çizdi. Yunan Dışişleri Bakanı Kasulidis de alışılmadık bir açıklıkta bunların boş kelamlar olmadığını ve Berlin’in Türkiye ile gerginliği azaltmak için muvaffakiyete ulaşmaya çalıştığının altını çizdi. Deutsche Welle’ye yaptığı açıklamada da “Almanya, Türkiye ile dostça ve işbirliği temelinde konuşabilecek durumda” diyen Kasulidis, detaylardan bahsedemeyeceğini, fakat 2022 yılında Türkiye’nin Kıbrıs’ın münhasır ekonomik bölgesine girmediğini, Kıbrıs Türk ve Türk taraflarının açıklamalarına karşın Maraş’ta yeni aksiyonlarda bulunmadığını söyledi. Kıbrıslı Bakan, tüm bunların 2022’de gerçekleşmemesini sözün tam manasıyla “kısmen Almanya’ya borçluyuz” değerlendirmesini yaptı.
Kıbrıslı Bakan’ın kelamları fevkalâde, zira Alman hükümetinin saklı arabuluculuğunun somut sonuçlarını büyük bir açıklıkla ortaya koyuyor. Yunan ya da Türk hükümetlerinin Almanya’nın dayanağıyla yürüttükleri zımnî görüşmeler hakkında misal bir şeffaflıkla rapor vermelerini beklemek sıkıntı. Zira saklı diplomasinin başarısı büyük ölçüde saklılığa bağlıdır. Bu bakımdan, tüm detayların kamuoyuna açıklanmamasının âlâ bir tarafı da var.