Yetenekli bireylere kıyasla şanslı şahısların muvaffakiyete ulaşma ihtimali neden daha fazladır? Hukuk lisanı ve isimli yazışmalar neden gereğinden fazla anlaşılmaz ya da anlaması zordur? Cinsel tatmin yaşamak burun tıkanıklığına âlâ gelir mi? Birinci görüşte aşk yaşayan çift adaylarının kalbi hakikaten tıpkı anda atıyor olabilir mi? Gündelik hayatta bu üzere kolay ve tahminen yaratıcı soruları tahminen siz de aklınızdan sık sık geçiriyorsunuzdur. Dünyaca ünlü Harvard Üniversitesi’nin dağıttığı Ig Nobel Mükafatları tam 32 yıldır bu eğlenceli ve yaratıcı sorulara karşılık arayan bilimsel çalışmaları ödüllendiriyor. Üstelik bu mükafatı çok yakın bir vakitte kazananlar ortasında bir Türk bilim insanı da var.
Dünyanın en itibarlı ödüllerinden biri olan Nobel Mükafatları, entelektüel muvaffakiyetin tepesi olarak kabul ediliyor. İsveçli kimyager ve mühendis Alfred Nobel’in vasiyeti üzerine her yıl fizik, kimya, tıp, edebiyat, iktisat ve barış kısımlarında verilen mükafatlar bu yıl sahiplerini bulmaya başladı. Dünya çapında geniş bir kesim tarafından ilgiyle takip edilen ve bilhassa edebiyat ya da barış üzere kısımlarda verilen mükafatların sık sık tanınan kültürde kendine yer bulduğu Nobel Ödülleri’yle misal bir isme sahip olan Ig Nobel Mükafatları ise son yıllarda giderek daha da dikkat çekmeye başladı. ABD’nin Massachussets eyaletindeki dünyaca ünlü Harvard Üniversitesi’nin konut sahipliğinde dağıtılan Ig Nobel Mükafatları geçtiğimiz günlerde 32’nci kere sahiplerini buldu.
Ig Nobel Mükafatları, ismini ‘Ignoble’ yani ‘değersiz’ sözünden alan ve ABD’nin en esaslı üniversitelerinden Harvard’ın mesken sahipliğinde 32 yıldır süren bir gelenek. Birinci defa 1991 yılında dağıtılmaya başlanan bu mükafatlar tıpkı Nobel Mükafatları üzere bilimsel kategorilere sahip. Biyoloji, kimya, ekoloji, tıp, iktisat, barış ve fizik üzere birçok kola sahip olan Ig Nobel Ödülleri’nde yüz gülümseten, yaratıcı, bedelsiz üzere görünen lakin insanlığa ve dünyaya yararlı fikirler üzerine bilimsel araştırma yapan bilim insanları ödüllendiriliyor. Birçok vakit “Nobel’in parodisi” olarak anılan Ig Nobel Ödülleri’nde kazananların mükafatları Nobel ödüllü bireyler tarafından veriliyor.
ÖNCE GÜLDÜRÜYOR SONRA DÜŞÜNDÜRÜYOR
15 Eylül 2022’de düzenlenen merasimde evvel güldüren, sonra düşündüren bilimsel çalışmaların yer aldığı mühendislik, edebiyat, biyoloji ve iktisat üzere kısımlarda toplam 10 çalışma ödüllendirildi. Kapı tokmağını döndürmek için parmakların en tesirli kullanım biçimini araştıran Japon araştırmacılar Gen Matsuzaki, Kazuo Ohuchi, Masaru Uehara, Yoshiyuki Ueno ve Goro Imura, mühendislik kısmında Ig Nobel sahibi olurken, hukuk lisanı ve isimli yazışmaların neden gereğinden fazla anlaşılmaz ya da anlaması güç olduğunu tahlil eden Eric Martínez, Francis Mollica ve Edward Gibson ise edebiyat kısmında mükafata layık görüldü. Ekonomi kısmındaki ödül, yetenekli şahıslara kıyasla şanslı bireylerin muvaffakiyete ulaşma ihtimalinin neden daha yüksek olduğunu matematiksel olarak söz eden Alessandro Pluchino, Alessio Emanuele Biondo ve Andrea Rapisarda’ya giderken, uygulamalı kardiyoloji alanındaki ödül ise birinci görüşte aşk yaşayan çift adaylarının kalp atım suratlarının senkronize hale geldiğini ortaya koyan Eliska Prochazkova, Elio Sjak-Shie, Friederike Behrens, Daniel Lindh ve Mariska Kret’e verildi.
‘TÜRKİYE İLE BAĞIMIZ ÇOK GÜÇLÜ’
Ödülü 2021 yılında kazananlar ortasında bir Türk de vardı. Prof. Dr. Olcay Cem Bulut, Dare Oladokun, Burkard Lippert ve Ralph Hohenberger, cinsel tatminin burun tıkanıklığına tesiri üzerine araştırma yapmış ve buldukları sonuçlarla 2021 yılında 31’inci defa düzenlenen Ig Nobel Ödülleri’nde tıp kolunda mükafata kavuşmuştu.
Geçen yıl tıp kolunda mükafata layık görülen takımda yer alan 38 yaşındaki Prof. Dr. Cem Bulut, Almanya’nın Heidelberg kentinde yaşayan bir Türk profesör. Heidelberg Üniversitesi’ndeki Tıp Fakültesi’nde Kulak Burun ve Boğaz Hastalıkları Anabilim Kısmı’nda öğretim üyesi olarak misyon yapan Prof. Dr. Bulut, ayrıyeten Mannheim’daki Rhein-Neckar Zentrum Merkezi’nde çalışıyor ve yüz plastik cerrahisi alanında uzman olarak çalışıyor. Almanya’nın güneyindeki Karlsruhe kentinde doğup büyüyen Prof. Dr. Bulut, liseden mezun olduktan sonra Heidelberg Üniversitesi’nde Tıp Fakültesi’nde eğitim hayatına devam etmiş. Eğitim hayatı seyahatinde ABD’deki Tulane ve Baylor üniversiteleri ile İstanbul Üniversitesi’ne bağlı İstanbul Tıp Fakültesi’yle de yolları kesişen Prof. Dr. Bulut’un aile üyelerinin birçoğu İstanbul’da yaşıyor. Etrafındakiler tarafından hayal gücü yüksek ve meraklı biri olarak tanımlanan Prof. Dr. Bulut, “Türkiye ile bağımız çok güçlü. Ailem de, ben de sistemli olarak Türkiye’ye sık sık geliyoruz” dedi.
‘BURNUNDAN NEFES ALMAKTA ZORLANANLARDA İŞE YARADI’
Geçen yıl Ig Nobel Ödülleri’nde ödül kazanması karşısında büyük bir şaşkınlık yaşadığını söyleyen Prof. Dr. Cem Bulut, “Harvard Tıp’ın Ig Nobel Ödülü’ne kıymetlendirilmek üzere bir müracaatta bulunamazsınız. Bu türlü kıymetli ve itibarlı bir mükafatı kazanmayı hiç beklemiyordum. Bu mükafatı kazanmak beni çok şaşırttı ve sevindirdi” ifadelerini kullandı. Mükafata layık görülen çalışma hakkında bilgi veren Prof. Dr. Bulut, “Her şey iç müşahedeyle başladı. Cinsel bağlantıdan sonra burun teneffüsünün değerli ölçüde düzeldiğini deneyimledikten sonra bunu bilimsel olarak araştırmak için bir çalışma hazırladım ve etik müracaat yazdım. Ardından deneyler gerçekleştirildi. Sonuçlar, cinsel tatmin ile burun teneffüsünün bir saate kadar burun spreyi kadar iyileştirilebildiğini gösterdi. Bu, bilhassa burnundan nefes almakta zorlanan şahıslarda işe yarıyordu” diye konuştu
“Benim araştırma alanım ömür kalitesi araştırmaları. Öbür bir deyişle, hastaların bir tedaviyi yahut operasyonu nasıl kıymetlendirdikleri benim araştırma alanım. Hastaların öznel hislerini ele almak ve takdir etmek, giderek daha kıymetli hale geliyor. Ömür kalitesini ölçmek için yüz plastik cerrahisi ve kulak, burun ve boğaz tıbbı alanında anketleri doğrulayabildik. Şu anda bir terapinin sonucunu etkileyen ruhsal bileşenleri araştırıyoruz.”
‘TÜRK TABİPLER DÜNYA ÇAPINDA TANINIYOR’
Tıp okurken ailesinden büyük bir dayanak aldığını söyleyen Prof. Dr. Bulut, son periyotta kendisini heyecanlandıran birçok bilimsel gelişme olduğunu söyleyerek, “Aklıma birinci gelenlerden biri elbette Koronavirüs aşısı olarak bildiğimiz BioNTech aşısı. BioNTech’in kurucuları Prof. Dr. Hasret Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin’in bedelli çalışmaları beni çok heyecanlandırmıştı” detayını paylaştı. Türkiye’deki meslektaşlarının dünya çapında tanınmaya başladığını söyleyen Prof. Dr. Bulut, “Türkiye’de muhakkak çok yaratıcı uzmanlar var. Yüz plastik cerrahisi alanı bu yaratıcı gelişme alanlarından biri. Türkiye’den meslektaşlarımız dünya çapında tanınıyor. Türkiye, tabipleriyle gurur duyabilir” yorumunu yaptı.