Yeni tüketici düzenlemesinin bu ay başında yürürlüğe girmesiyle tüketicilerin hakem heyetlerinde hak arama yolları genişletildi. Artık tüketiciler, yerleşim yeri yahut sürecin yapıldığı yerde karar veren tüketici hakem heyetinin bulunmaması halinde, o yerin kaymakamlıklarına da müracaat yapabilecek.
Ticaret Bakanlığınca hazırlanan ve 1 Ekim’de yürürlüğe giren Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un yeni kararlarıyla tüketici hakem heyetlerine yönelik kıymetli adımlar atıldı.
Bu düzenlemeyle tüketicilerin tüketici hakem heyetlerinde yargı öncesi hak arama yolları genişletilerek kolaylaştırılırken Ticaret Bakanlığı da tüketici hakem heyetlerine ait yeni uygulama konusunda bilgilendirme dokümanı hazırladı.
AA muhabirinin buradan yaptığı derlemeye nazaran, tüketici hakem heyetleri, tüketici süreçleri ve tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıklara tahlil bulmak gayesiyle vazife yapıyor.
Tüketici hakem heyetlerinin misyon alanını belirleyen müracaat sonları, tüketici uyuşmazlıklarının pahaları açısından her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen tekrar değerleme oranında belirleniyor. Bu kapsamda 2022 yılı için 1 Ekim’den itibaren 30 bin liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda ilçe yahut vilayet tüketici hakem heyetlerine müracaat yapılması gerekiyor. Bu paha, daha evvel 15 bin 430 lira olarak uygulanıyordu.
30 bin liranın üzerindeki uyuşmazlıkların karara bağlanması için ise dava kuralı arabuluculuk kurumuna ve tüketici mahkemelerine, tüketici mahkemeleri bulunmayan yerlerde ise asliye hukuk mahkemelerine müracaatla olabiliyor.
Vatandaş olmayanlar da başvurabilir
Şahsen yahut avukat aracılığıyla, elden, posta yoluyla yahut elektronik ortamda e-Devlet Kapısı üzerinden Tüketici Bilgi Sistemi (TÜBİS) üzerinden tüketici hakem heyetlerine müracaat yapılabiliyor. Bu prestijle tüketici hakem heyetlerine kelamlı müracaat imkanı ise bulunmuyor.
Başvurular, uyuşmazlık konusunu içeren dilekçenin, varsa kanıt oluşturan dokümanlarla birlikte tüketici hakem heyetine verilmesiyle yapılıyor.
Başvurularda, müracaat sahibinin ismi, soyadı yahut unvanı, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için TC kimlik numarası, öbür ülke vatandaşları için pasaport numarası ya da yabancı kimlik numarası üzere bilgilere yer verilmesi gerekiyor.
Uyuşmazlık bedelinin döviz cinsinden olması durumunda, kelam konusu bedel müracaat tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının belirlediği efektif döviz satış kuru temel alınarak Türk lirasına çevriliyor.
Elektronik ortamda yapılan müracaatların TÜBİS’in “https://tuketicisikayeti.ticaret.gov.tr” isimli sitesinden yapılması koşulu bulunuyor. Bu müracaatların geçerli olabilmesi için uyuşmazlıkla ilgili müracaat formunun eksiksiz olarak doldurulması, varsa bilgi ve evrakların sisteme yüklenmiş olması gerekiyor.
Başvurular, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu yahut tüketici sürecinin gerçekleştirildiği yerdeki tüketici hakem heyetine yapılabiliyor. Vilayet tüketici hakem heyetleri vilayet hudutları içinde, ilçe tüketici hakem heyetleri ise ilçe sonları içinde yetki sahibi olacak.
Yetkili hakem heyetleri belirlendi
Tüketici hakem heyetleri vilayetlerde ticaret vilayet müdürlükleri, ilçelerde kaymakamlıklar bünyesinde faaliyet gösteriyor fakat her ilçede tüketici hakem heyeti bulunmuyor. Birtakım tüketici hakem heyetlerinin yetki alanları daha geniş formda belirlenerek hakem heyeti bulunmayan ilçeleri de kapsayacak halde yetkilendirilmiş tüketici hakem heyetleri olarak faaliyet gösteriyor. Vilayet merkezlerinde ya da yakın ilçelerde merkezler oluşturularak bir ortaya getirilmesi ile 211 tüketici hakem heyeti karar mercii olarak yetkilendirildi. Kelam konusu 211 tüketici hakem heyetinin listesi de Bakanlığın internet sitesinde yayımlandı.
Yapılan bu çalışmayla yetkilendirilen tüketici hakem heyetleri, yetki alanları dışında kalan ilçelerdeki tüketici uyuşmazlıklarına ait müracaatları da karara bağlayacak.
Tüketici hakem heyetleri bulunmayan yerlerde ise ilgili kaymakamlıklarda bulunan irtibat işçisi tarafından müracaatlar alınarak TÜBİS’e kaydedilecek.
Tüketici hakem heyetleri, uyuşmazlık konusuna ait her türlü bilgi ve belgeyi taraflardan, ilgili kişi, kurum ve kuruluşlardan istiyor. İstenen bilgi ve evrakların sunulması için bildirim tarihinden itibaren en fazla 30 gün mühlet veriliyor. Talep edilmesi ve tüketici hakem heyeti liderince uygun görülmesi halinde bu müddet uzatılabiliyor. İstenilen bilgi ve evrakların verilen mühlet içinde sunulmaması halinde, belgedeki mevcut bilgi ve evraklar üzerinden karar veriliyor.
Tüketici hakem heyeti lideri, tahlili özel yahut teknik bilgiyi gerektiren hallerde taraflardan birinin talebi üzerine veya resen eksper görevlendirebiliyor.
Süre hududu getirildi
Tüketici hakem heyetine yapılan müracaatlar, müracaat tarih ve sırasına nazaran en geç 6 ay içinde görüşülüp karara bağlanacak. Yapılan müracaatın niteliği dikkate alınarak, karar mühleti en fazla 3 ay daha uzatılabilecek. Tarafların tez inceleme talebinde bulunması ve talebin lider tarafından uygun görülmesi halinde ise müracaatlar tüketici hakem heyetince öncelikle gündeme alınabilecek.
Tüketici hakem heyetlerinin kararları tarafları bağlayıcı nitelik taşıyor. Kelam konusu kararlar yerine getirilmezse İcra ve İflas Kanunu kapsamında ilamların icrası kararlarına nazaran kararın uygulanmasına yönelik süreçler için ilgili icra dairesine başvurulabiliyor.
Taraflar, tüketici hakem heyeti kararının bildirisinden itibaren 15 gün içinde tüketici hakem heyetinin yahut tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesine, tüketici mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk mahkemesine karara karşı itiraz edebilecek.
Mahkemeye itiraz etabında, tüketiciler harçlardan muaf tutuluyor lakin masraf avansı ödenmesi gerekiyor. Tüketici hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinin vereceği karar kesin olarak uygulanıyor.
Tüketici hakem heyetlerine yapılan müracaatlar e-Devlet üzerinden TÜBİS kanalıyla takip edilebiliyor.