TÜİK’in temmuz ayı yıllık tüketici enflasyonu yüzde 79,6 olurken İTO, Türk-İş ve ENAG üzere kurumların hesapları ile TÜİK ortasındaki makas arttı. Husus fiyatlarını da yayımlamayı bırakan TÜİK’in sayılarına uzmanlar da yansılı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) temmuz ayı yıllık tüketici enflasyonunu (TÜFE) yüzde 80’in altında açıklamasının akabinde uzmanlar TÜİK’e yönelik tenkitlerini ağırlaştırdı.
TÜİK datalarına nazaran, TÜFE’deki artış 2022 Temmuz’da bir evvelki aya nazaran yüzde 2,37, bir evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 79,6 olarak gerçekleşti. Bağımsız akademisyenlerin oluşturduğu Enflasyon Araştırma Kümesi ise (ENAG) tüketici enflasyonunun temmuzda aylık yüzde 5,03, yıllık yüzde 176,04 olduğunu açıkladı.
TÜİK HUSUS FİYATLARINI YAYIMLAMAYI DURDURMUŞTU
Geçtiğimiz yılın sonlarından bu yana tartışmaların odağında olan TÜİK’in açıkladığı her yeni enflasyon verisi tenkitlerin daha da ağırlaşmasına sebep oldu. Nisan ayında ortalama eser fiyatlarını yayımlamayı bırakan TÜİK’e yönelik tenkitler bu devirden sonra daha da arttı.
Bu yılın nisan ayına kadar Türkiye genelinde satılan 400’den fazla eserin ortalama fiyatını TÜİK bilgileri sayesinde takip edilebiliyor, hangi eserlere ne kadar artırım geldiği buradan öğrenilebiliyordu. Fakat TÜİK bu eserlerin ortalama fiyatlarını yayımlamayı bırakarak bunun yerine unsur kümeleri açıklamaya başladı. Bu da TÜİK’in enflasyon hesabı üzerindeki kamuoyu kontrolünü daha da zorlaştırdı.
MAKAS AÇILIYOR
Öte yandan Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG) ve TÜİK bilgileri ortasındaki makas uzun bir müddettir açık olmasına karşın, resmi enflasyonun öncü dataları olarak kabul edilen TÜRK-İş besin enflasyonu ve İstanbul Ticaret Odası (İTO) İstanbul enflasyonu dataları ile TÜİK enflasyonu ortasındaki makasının da açılması dikkat çekti.
TÜİK enflasyonu geçtiğimiz ay yüzde 79,6 olarak gerçekleşirken İstanbul Ticaret Odası (İTO) İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksine nazaran ise İstanbul’un enflasyonu temmuzda yıllık bazda ise yüzde 99,1’e aylık ise 4,09 olarak gerçekleşti. Böylelikle temmuz ayında iki ölçüm ortasındaki fark 19,5 puana ulaştı.
İTO, İstanbul’da satılan eserleri, TÜİK ise Türkiye genelindeki eserleri referans aldığı için ortada bir ölçü farkın olması olağan kabul edilse de son periyotta iki data ortasındaki makasın açılması da uzmanların TÜİK’e yönelik tenkitleri artırmasına neden oldu.
Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi, TCMB eski başekonomisti Hakan Kara, bahis ile ilgili Twitter’da paylaştığı grafikte 2022’de TÜİK ve İTO bilgileri ortasındaki makasın çok büyüğünü ortaya koydu.
Kara, “TÜİK enflasyonu ile İTO İstanbul enflasyonu tarihi olarak birlikte hareket eder. Son dört ayda 19,5 puana ulaşan fark dikkat çekici” değerlendirmesinde bulundu.
Konu ile ilgili toplumsal medya hesabından değerlendirmelerde bulunan ENAG kurucusu Prof. Dr. Veysel Ulusoy da, “Hatalı fiyat endeksi halkı yoksullaştırır, krizden çıkışı pürüzler, özünde hastalıktır” dedi.
GIDA ENFLASYONU HESAPLAMALARINDA BÜYÜK FARK
Diğer taraftan besin enflasyonu konusunda da kuruluşların açıkladığı sayılar birbirlerinden farklılık gösterdi. Temmuz 2022 besin fiyatlarında ENAG besin fiyatlarındaki aylık artışı yüzde 9,9 Türk-İş yüzde 7, İTO yüzde 4,83 olarak hesapladı. TÜİK’e nazaran ise aylık besin enflasyonu yüzde 3,15 olarak gerçekleşti.
TÜRK-İş’in Ankara üzerinden yaptığı hesapta yıllık mutfak enflasyonunu yüzde 128,4 olarak hesaplarken İTO’ya nazaran ise yıllık besin enflasyonu yüzde 107,16 olarak gerçekleşti. TÜİK’in yıllık besin enflasyonu ise yıllık yüzde 94,5’te kaldı.
TÜİK’E NAZARAN GİYSİ VE AYAKKABIDAKİ YILLIK ARTIŞ YÜZDE 32,6
Öte yandan TÜİK’in alt endekslerindeki fiyat artışı hesaplamaları da tartışma yarattı. Örneğin içerisinde kargo fiyatı, cep telefonu, internet ve telefon aboneliği üzere eserlerin bulduğu haberleşme ana kümesindeki yıllık fiyat artışı yüzde 25 olarak hesaplandı. Birebir halde eğitim kümesindeki artış yüzde 26, giysi ve ayakkabı kümesindeki artış yüzde 32,6 olarak hesaplandı.