Türk Tabipleri Birliği (TTB), Danıştay 10. Dairesi’nin İstanbul Mukavelesi’nin feshine ait Cumhurbaşkanlığı kararının iptal istemini reddetmesini temyize taşıdı.
‘İstanbul Sözleşmesi’ ismiyle anılan ‘Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Uğraşa Ait Avrupa Kurulu Sözleşmesi’nden 20 Mart 2021 günü Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle çıkılmıştı.
200’DEN FAZLA DAVA AÇILDI
Karara karşı bayan örgütlerinin, baroların, emek-meslek örgütlerinin, demokratik kitle örgütlerinin, siyasi partilerin ve bireylerin açtığı 200’den fazla davaya ait duruşmalar 2022 yılının nisan, mayıs ve haziran aylarında kümeler halinde görülmüştü.
Türk Tabipleri Birliği’nin (TTB) de ortalarında olduğu örgütler mukaveleden çekilme kararının toplumsal, siyasal ve hukukî manası üzerine konuşmalar yaparken; Danıştay savcısı da ‘sözleşmeden çekilme kararının iptali’ istikametinde görüş sunmuştu. Kararını 19 Temmuz 2022 günü açıklayan Danıştay 10. Dairesi ise İstanbul Sözleşmesi’nin feshine ait Cumhurbaşkanlığı kararının iptal istemini ikiye karşı üç oyla reddetmişti.
TTB, Danıştay 10. Dairesi’nin kararı ile ilgili 30 Ağustos 2022 günü Danıştay İdari Dava Daireleri Heyeti’ne temyiz müracaatında bulundu.
“HUKUKA AYKIRIDIR”
Başvuruda Anayasa’nın 90. ve 104. unsurlarına atıfla, bir insan hak ve özgürlükleri metni olan İstanbul Mukavelesi’nin yönetimin yetki alanında olmadığı belirtildi. Danıştay 10. Dairesi kararında dava konusu sürecin hukuka uygunluğunun salt yetki tartışması ile yürütüldüğünün tabir edildiği başvuruda “Dolayısıyla kararda ‘yerindelik kontrolü yapılamayacağı’ belirtilirken Anayasa’ya ters yetki kullanımı ise anayasal kıstın yorum yoluyla genişletilmesi ile yapılmıştır. Dava konusu süreç, sebep, bahis ve gaye istikametlerinden hukuka muhalif olup Daire kararının ögelere dair münasebet içermeyen kararının bozulması gerekir” denildi.
Toplumsal cinsiyet ayrımcılığına dayalı hak ihlallerinin önlenmesinin salt mevzuat ile değil, mevzuatın uygulanmasını belirleyen politik tercihlerle de bağlantılı olduğunun altı çizilen müracaatta; bayan hakları uğraşının de içinde yer aldığı insan hakları uğraşının paha yargılarına nazaran şekillendirilemeyeceği de lisana getirildi:
* “Sosyal, ekonomik ve siyasal münasebetlerin düzenlenmesini belirleyen unsurları ve kamu alanında şahısların göreceği muameleyle ilgili normları -yani hukuku- her tarihi anda mevcut şartlara insan hakları bilgisinin ışığı altında bakarak türetmektir. Ve kıymetler, kıymet yargılarına feda edilemezler.
* Bu türlü bir anlayışla oluşturulan hukuk sisteminin ise adalet ortaya koyması beklenemez. Bu sebeple paha yargıları üzerinden alınan bu kararın adalet getirmesi beklenemez. Kıymet yargıları üzerinden alınan bu kararın toplum faydasını gözetmesi de beklenemez.”
YÜRÜTMEYİ DURDURMA TALEP EDİLDİ
İstanbul Mukavelesi’nin feshine ait Danıştay’da açılan davalarda tam avukatlık fiyatına hükmedilmesinin hak arama özgürlüğünün ihlali manasına geldiğinden de kelam edilen müracaatta şu sözlere yer verildi:
* “Davamız mali hususlar ve hudutlarla değil, şiddetsiz bir hayat hakkı ile ilgili bir dava olduğu için adap iktisadı prosedürleri ve yargı üzerindeki iş yükü üzere istisnai hallere ait münasebetlerle duruşmasız görülecek davalardan değildir. Anayasa’nın 141. unsurunda düzenlenen yargılamanın açık ve duruşmalı yapılması prensibinin bir gereğidir.
* Kamunun isimli sistemin işleyişine ve kontrolüne katılmasını, yargılama faaliyetinin saydamlığını teminat altına almak ve yargılamada keyfiliği önlemek üzere tesirleri nedeniyle hukuk devletinin en değerli gereklerinden biridir. Bu nedenle duruşma talebimizin kabulü adil yargılanma hakkının gereklerindendir.”
Başvurunun sonuç kısmında; temyiz incelemesi yapılarak dava konusu sürecin yürütmesinin durdurulması, ilgili Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin Anayasa’ya tersliği nedeniyle Anayasa Mahkemesi’ne itiraz yolu ile iptali için başvurulması ve kararın bozulması talep edildi.